Εν μέσω των ευρύτερων γεωπολιτικών αναταράξεων που έχει πυροδοτήσει ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, η μακράς πνοής στρατηγική αμυντική σύμπραξη Ηνωμένων Πολιτειών, Αυστραλίας και Βρετανίας προς απόκρουση του κινεζικού επεκτατισμού στη ζώνη του Ινδο-Ειρηνικού έρχεται να περιπλέξει περαιτέρω το πλέγμα των σινο-αμερικανικών σχέσεων, και όχι μόνο.
Τα «αποκαλυπτήρια» του πλαισίου συμφωνίας της συμμαχίας AUKUS (από τα αρχικά των τριών χωρών), που εδράζεται στην ισχύ των πυρηνοκίνητων υποβρυχίων ως αντίβαρο στην άνοδο της κινεζικής επιρροής στον Ινδο-Ειρηνικό, συμπίπτουν με την πρεμιέρα της τρίτης προεδρικής θητείας του Σι Τζινπίνγκ που «συνοδεύεται» από κλιμάκωση της ρητορικής έναντι των ΗΠΑ σε όλα τα μέτωπα και διακηρύξεις περί μετατροπής του στρατού της χώρας σε ένα «ατσάλινο σινικό τείχος».
Με τη ζώνη του νότιου Ειρηνικού να έχει αναδειχθεί σε θέατρο σφοδρού ανταγωνισμού, η συμφωνία της AUKUS επί της ουσίας οδηγεί στην ενίσχυση της αμερικανικής και βρετανικής στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή, ενώ παράλληλα σηματοδοτεί μείζονα στρατιωτική αναβάθμιση της Αυστραλίας, η οποία πρόκειται να εντάξει στο «ενεργητικό» της τρία αμερικανικά πυρηνοκίνητα υποβρύχια κλάσης Virginia (με δυνατότητα αγοράς άλλων δύο).
Ο «οδικός χάρτης» του σχεδίου -που ερμηνεύεται ως ένα από τα πλέον επιθετικά βήματα της διακυβέρνησης Μπάιντεν στην εξωτερική πολιτική- προβλέπει ότι φέτος θα αρχίσει η εκπαίδευση των Αυστραλών στη χρήση πυρηνοκίνητων υποβρυχίων σε βάσεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας, το 2027 αμερικανικά και βρετανικά πυρηνοκίνητα υποβρύχια θα αρχίσουν να σταθμεύουν σε ναυτική βάση στο Περθ της δυτικής Αυστραλίας, ενώ οι πρώτες παραδόσεις των αμερικανικών υποβρυχίων στην Καμπέρα αναμένονται στις αρχές του 2030.
Στο επόμενο και πλέον φιλόδοξο σκέλος της τριμερούς στρατηγικής σύμπραξης, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μοιραστούν για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες -και συγκεκριμένα από τη δεκαετία του 1950 όταν το είχαν πράξει με τη Βρετανία- μυστικά της πυρηνικής τους τεχνολογίας για έναν νέο τύπο υπερσύγχρονου υποβρυχίου (SSN-Aukus) που θα κατασκευάζεται στην Αυστραλία και τη Βρετανία.
Η δημιουργία ενός κοινού στόλου κορυφαίων υποβρυχίων σε ορίζοντα δύο δεκαετιών για τη διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων στον Ινδο-Ειρηνικό είναι η στόχευση της AUKUS, προκαλώντας αναπόφευκτα την οργή του Πεκίνου που καταγγέλλει ότι η συμφωνία θα οδηγήσει σε κούρσα εξοπλισμών και ενέχει τον κίνδυνο διασποράς των πυρηνικών όπλων.
«Τα υποβρύχια είναι πυρηνοκίνητα. Δεν φέρουν πυρηνικά όπλα. Η Αυστραλία είναι ένα περήφανο κράτος χωρίς πυρηνικά, και δεσμεύεται να παραμείνει έτσι» είναι η απάντηση του Τζο Μπάιντεν στις κατηγορίες του Πεκίνου ότι ΗΠΑ, Αυστραλία και Βρετανία βαδίζουν σε έναν «λανθασμένο και επικίνδυνο δρόμο» και πρέπει «να εγκαταλείψουν τη νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου και του παιχνιδιού μηδενικού αθροίσματος».
Παρουσιάζοντας το περίγραμμα της συμφωνίας κατά την επίσημη τελετή στην αμερικανική ναυτική βάση του Σαν Ντιέγκο, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών αρκέστηκε σε έμμεσες αναφορές στην Κίνα, αν και το μήνυμα ήταν σαφές.
Η συμμαχία AUKUS «θα διασφαλίσει ότι η περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού θα παραμείνει ελεύθερη και ανοιχτή», είπε ο Τζο Μπάιντεν με τους Ρίσι Σούνακ και Άντονι Αλμπανέζι στο πλευρό του, προσθέτοντας ότι «οι δημοκρατίες μπορούν να επιτύχουν ασφάλεια και ευημερία, όχι μόνο για εμάς [σ.σ. τις χώρες της AUKUS], αλλά για ολόκληρο τον κόσμο». Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι αναμένει να συνομιλήσει με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ, σύντομα, χωρίς να διευκρινίσει πότε.
Η αντιμετώπιση μίας ολοένα και πιο επιθετικής Κίνας ήταν και παραμένει κορυφαία προτεραιότητα της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν, ο οποίος και εκλαμβάνει το Πεκίνο ως τη μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα. Ο θεμελιώδης κίνδυνος που συνιστά ο ασιατικός γίγαντας για τις ΗΠΑ τις επόμενες δεκαετίες αποτυπώθηκε το 2022 και στο νέο αμυντικό δόγμα του αμερικανικού Πενταγώνου, με τον Λόιντ Όστιν να τονίζει πως το Πεκίνο «είναι ο μοναδικός ανταγωνιστής που έχει ταυτόχρονα την πρόθεση να μεταβάλλει την παγκόσμια τάξη και, ολοένα και περισσότερο, τα μέσα για να το πράξει».
Στην Κίνα ως «πρόκληση για την παγκόσμια τάξη» αναφέρθηκε και ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ρίσι Σούνακ, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο BBC από την Καλιφόρνια, κατόπιν των συνομιλιών του με τους Τζο Μπάιντεν και Άντονι Αλμπανέζι για την τριμερή εταιρική σχέση που σφράγισαν ως «ανάχωμα» στις κινεζικές επιδιώξεις. Σε αντίθεση με τον Αμερικανό πρόεδρο, ο Σούνακ δεν δίστασε να κατονομάσει την Κίνα ως «αιτία ανησυχίας» στην επίσημη παρουσίαση της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας, λέγοντας ότι τρεις χώρες «θα εργάζονται μαζί στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό για να διατηρούν τους ωκεανούς μας ελεύθερους για πολλές δεκαετίες».
Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας κυμαίνονται σε «ιστορικό χαμηλό» δεκαετιών, με το Πεκίνο να έχει «παγώσει» τους διαύλους επικοινωνίας μετά την επίσκεψη της τέως προέδρου της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν. Ακολούθησε το επεισόδιο με το κατασκοπευτικό αερόστατο -συσκευή μετεωρολογικής επιτήρησης, κατά την κινεζική εκδοχή- και η ακύρωση της επίσκεψης Μπλίνκεν στο Πεκίνο, ενώ το κλίμα έχουν περαιτέρω δυναμιτίσει οι κατηγορίες εκ μέρους των ΗΠΑ ότι η Κίνα ενδεχομένως προσανατολίζεται να προμηθεύσει με όπλα τη Ρωσία, γεγονός το οποίο η ίδια διαψεύδει.
Η αμερικανική διπλωματία βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση έναντι του ενδεχόμενου μίας επίθεσης της Κίνας στην Ταϊβάν, η οποία και έσπευσε να χαιρετίσει τη συμφωνία της συμμαχία AUKUS, τονίζοντας ότι η νήσος «βρίσκεται στην πρώτη γραμμή κατά της εξάπλωσης του αυταρχισμού». Εκ των εταίρων της AUKUS, η Αυστραλία θα είναι η πρώτη που θα αισθανθεί τον αντίκτυπο μίας ενδεχόμενης σύγκρουσης στον Ινδο-Ειρηνικό, με τον πρωθυπουργό της Άντονι Αλμπανέζι να υπογραμμίζει ότι η τριμερής συμφωνία -το συνολικό κόστος της οποίας μπορεί να αγγίξει έως και 368 δισ. δολάρια- πρόκειται για τη «μεγαλύτερη μεμονωμένη επένδυση στην αμυντική ικανότητα της Αυστραλίας σε όλη την Ιστορία της».
