Όταν οι 30 υπουργοί Εξωτερικών των κρατών μελών του ΝΑΤΟ συναντήθηκαν στο Βουκουρέστι τον Νοέμβριο για να καταστρώσουν περαιτέρω σχέδια βοήθειας για την Ουκρανία και τους περιφερειακούς παράγοντες υπό την πίεση της Ρωσίας, υπήρξε μια "ηχηρή" απουσία: της Γαλλίας.
Η Γαλλίδα υπουργός Εξωτερικών Κατρίν Κολονά συνόδευε τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν σε μια επίσημη επίσκεψη στις ΗΠΑ, αν και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν κατάφερε να φτάσει στο Βουκουρέστι.
Για τα ευρωπαϊκά μέλη της Συμμαχίας, ειδικά για εκείνα της Ανατολικής Ευρώπης που βρίσκονται πιο κοντά στην πρώτη γραμμή, αυτός ήταν ένας ακόμη λόγος να ανησυχούν για την πολιτική του Παρισιού απέναντι στην Ουκρανία και για το αν είναι ένας αδύναμος κρίκος στη Συμμαχία που στηρίζει το Κίεβο ενάντια στη ρωσική εισβολή.
Δύο ημέρες μετά τη συνάντηση του Βουκουρεστίου, σε συνεντεύξεις σε γαλλικά και αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, ο Μακρόν έδωσε ανάμεικτα μηνύματα για την Ουκρανία, αυξάνοντας την αγανάκτηση που εκφράζεται όλο και πιο δημόσια σε ορισμένες πρωτεύουσες της Ανατολικής Ευρώπης.
Από τη μια πλευρά εναπόκειται στο Κίεβο να αποφασίσει πότε θα διαπραγματευτεί με τη Μόσχα, είπε ο Μακρόν, αλλά από την άλλη επανέλαβε δηλώσεις του καλώντας να δοθούν εγγυήσεις ασφαλείας στη Ρωσία όταν έρθει η στιγμή της διαπραγμάτευσης.
Το κρατικό ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS έκανε retweet τις δηλώσεις του.
«Για όνομα του Θεού!», έγραψε στο twitter ο πρώην πρόεδρος της Εσθονίας Τόμας Χέντρικ, συμπυκνώνοντας τη γενική αίσθηση πολλών από τους ανατολικούς συμμάχους της Γαλλίας.
Η απάντηση της Ουκρανίας ήταν γρήγορη και αποστομωτική. Ο ανώτερος σύμβουλος του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Μιχαΐλο Ποντολιάκ, είπε ότι ο κόσμος χρειάζεται εγγυήσεις ασφαλείας από τη Ρωσία και όχι το ανάποδο.
Τέτοια σχόλια έχουν εξοργίσει τους νατοϊκούς συμμάχους της Γαλλίας στην Ανατολική Ευρώπη και τη Βαλτική και είναι επιφυλακτικοί με τις προθέσεις του Μακρόν, παρά το γεγονός ότι το Παρίσι παρέχει σημαντική στρατιωτική και οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία, δηλώνουν διπλωμάτες και πρώην πολιτικοί.
Η ενόχληση μεταξύ των συμμάχων στην Ανατολική Ευρώπη έχει υπονομεύσει την πολιτική ατζέντα του ίδιου του Μακρόν να ενισχύσει την ευρωπαϊκή «στρατηγική αυτονομία» χωριστά από την ομπρέλα του υπό την ηγεσία των ΗΠΑ ΝΑΤΟ, με τους ανατολικούς συμμάχους να εμπιστεύονται πλέον περισσότερο τις ΗΠΑ για την άμυνά τους.
Ένας διπλωμάτης από χώρα της Ανατολικής Ευρώπης σημείωσε ότι ο Μακρόν «διάβασε λάθος» τη Ρωσία μια φορά και ο φόβος είναι ότι θα το ξανακάνει.
Κληθείς από δημοσιογράφους να απαντήσει σε επικριτές σχετικά με τα τελευταία σχόλιά του για τη Ρωσία, ο Μακρόν είπε στο περιθώριο μιας συνόδου κορυφής της ΕΕ στην Αλβανία: «Δεν νομίζω ότι πρέπει να το κάνουμε μεγάλο θέμα και να δημιουργούμε αντιπαραθέσεις εκεί που δεν υπάρχουν».
Και πρόσθεσε: «Πάντα έλεγα ότι στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στο τέλος θα υπάρξουν εδαφικά ζητήματα, και αυτά ανήκουν στους Ουκρανούς και θα υπάρξουν ζητήματα συλλογικής ασφάλειας για ολόκληρη την περιοχή».
Το γραφείο του Μακρόν δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό αυτού του άρθρου.
«Το να έχεις δίκιο δεν αρκεί»
Γάλλοι διπλωμάτες και αξιωματούχοι του Ελιζέ υπογραμμίζουν ότι το Παρίσι δεν απέφυγε ποτέ να παράσχει πολιτική, στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια στο Κίεβο και ότι ο Μακρόν συμβουλεύτηκε επανειλημμένα τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι πριν αντιμετωπίσει τον Πούτιν.
Αλλά η αναφορά του Μακρόν για εγγυήσεις ασφαλείας έχει εξοργίσει επίσης στενούς δυτικούς συμμάχους που τη θεωρούν ακατάλληλη σε μια εισβολή που έχει σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς, έχει ισοπεδώσει πόλεις και έχει αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους στο κρύο και το σκοτάδι.
«Στην εξωτερική πολιτική, δεν πρέπει ποτέ να τα λες όλα φωναχτά. Το να έχεις δίκιο δεν αρκεί», έγραψε στο Twitter ο Ζεράρ Αρό, πρώην πρεσβευτής της Γαλλίας στην Ουάσινγκτον, χωρίς να αναφέρει τον Μακρόν ονομαστικά, αλλά προσθέτοντας έναν αιχμηρό «αναστεναγμό» στο τέλος.
«Πρέπει να το πεις την κατάλληλη στιγμή, διαφορετικά κινδυνεύεις να καταλήξεις στο αντίθετο από αυτό που ήθελες», είπε.
Το τελευταίο ξέσπασμα κριτικής έχει ενοχλήσει το Παρίσι επειδή έρχεται σε μια περίοδο αφότου ο Μακρόν άλλαξε τους τόνους απέναντι στη Ρωσία.
Αφού εκνεύρισε την Ουκρανία και τους Ανατολικοευρωπαίους όταν είπε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας επανεκλογής του ότι η Ρωσία δεν πρέπει να «ταπεινωθεί», ο Μακρόν στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο - σε μια ομιλία που εγκωμιάστηκε ευρέως- έκανε στροφή λέγοντας ότι χώρες που παραμένουν ουδέτερες είναι συνένοχες με το να παραμένουν σιωπηλές απέναντι στον πόλεμο. Η Γαλλία είχε επίσης εντείνει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία και της έδωσε μεγαλύτερη δημοσιότητα.
Αξιοποιώντας τη συγκυρία
Κατά κάποιο τρόπο, τα ανάμεικτα μηνύματα δεν προκαλούν έκπληξη.
Η ραχοκοκαλιά της εξωτερικής πολιτικής του Μακρόν από το 2017 ήταν η ανάληψη πρωτοβουλιών και να πηγαίνει αντίθετα στο ρεύμα. Τα σχόλιά του το 2019 ότι το ΝΑΤΟ ήταν «εγκεφαλικά νεκρό» δεν προκάλεσαν κρίση στη Συμμαχία, αλλά αντιθέτως έφεραν μια εποικοδομητική συζήτηση σχετικά με την αποστολή του ΝΑΤΟ.
Ο Μακρόν σπάνια αναιρεί σχόλια που κάνει. Προσπαθεί να εξηγήσει, να πείσει ότι έχει δίκιο και να επιδείξει την ικανότητά του στη διεθνή σκηνή, λένε συνεργάτες του.
Είναι συνήθως αεικίνητος, του αρέσει να αντιμετωπίζει περίπλοκα ζητήματα και έχει ταλέντο να αξιοποιεί τη συγκυρία.
Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός επικριτών και συμμάχων βλέπουν την κατεύθυνσή του αναφορικά με τη Ρωσία ως το κύριο λάθος του στην εξωτερική του πολιτική.
Σημειώνουν πώς παραμένει αμέτοχος όταν πρόκειται για την πιθανότητα μιας απόλυτης ρωσικής ήττας, για την οποία οι εικασίες έχουν αυξηθεί μετά από μια σειρά ρωσικών εδαφικών απωλειών σε μια ουκρανική αντεπίθεση από το καλοκαίρι.
Στα μάτια των κρατών - πρώην δορυφόρων της πρώην σοβιετικής εποχής - στην Ανατολική Ευρώπη, η Ρωσία πρέπει να ταπεινωθεί, ώστε να μην απειληθεί ποτέ ξανά η εδαφική τους ακεραιότητα. Αλλά ο Μακρόν πιστεύει ότι η διαχείριση οποιασδήποτε ρωσικής ήττας πρέπει να γίνει σωστά, με το βλέμμα στην Ιστορία.
Αυτός ο συλλογισμός απολαμβάνει συναίνεσης στη Γαλλία, όπου τα σχολεία διδάσκουν ότι η Συνθήκη των Βερσαλλιών που έθεσε τέλος στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο επιβάλλοντας συντριπτικές οικονομικές και εδαφικές κυρώσεις στη Γερμανία τροφοδότησε την πικρία και άνοιξε τον δρόμο για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι Ανατολικοευρωπαίοι, ωστόσο, φοβούνται ότι ένας διάλογος του Μακρόν με τον Πούτιν τον καθιστά χρήσιμο για έναν Ρώσο ηγέτη που βλέπει την Ουάσινγκτον ως πηγή της δυτικής δύναμης και τον Μακρόν ως εργαλείο για να προκαλέσει ανησυχία στο ΝΑΤΟ και να εκμεταλλευτεί τυχόν γαλλογερμανικές διαιρέσεις.
Ένας ανώτερος Ρώσος διπλωμάτης είπε ότι ο Μακρόν ξεχωρίζει επειδή έχει όραμα και επιθυμία να διατηρήσει τις μελλοντικές σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Γαλλίας αντί να κόψει δεσμούς όπως προφανώς θέλουν άλλοι.
Από την έναρξη της προεδρίας του το 2017, ο Μακρόν επεδίωξε έναν στρατηγικό «διάλογο» με τη Ρωσία. Προσκάλεσε τον Πούτιν στις ανακτορικές αίθουσες των Βερσαλλιών. Ο συμβολισμός ενθάρρυνε και κολάκευσε τον Πούτιν, αλλά δεν έδωσε ουσιαστικές εξελίξεις.
Παρ' όλα αυτά, ο Γάλλος πρόεδρος επιδίωξε επίμονα να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τον Πούτιν, πιο πρόσφατα για να προσπαθήσει να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας γύρω από το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια στη νότια Ουκρανία που πλήττεται επανειλημμένα από βομβαρδισμούς.
Χωρίς ορατά αποτελέσματα.
Και παρόλο που ο Μακρόν είπε πριν από το ταξίδι του στην Ουάσινγκτον ότι θα συνομιλήσει με τον Πούτιν μέσα στις «επόμενες ημέρες», καμία τηλεφωνική επικοινωνία δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής.
