Συνιστά μία ιδιαίτερα περίεργη -και συχνά μυστηριώδη- σειρά υποθέσεων θανάτου στην Ρωσία. Ήδη από τις αρχές του 2022, έχουν σημειωθεί πολλαπλοί ασυνήθιστοι θάνατοι Ρώσων επιχειρηματιών ή υψηλόβαθμων αξιωματούχων, ενίοτε συμπεριλαμβανομένων των μελών της οικογένειάς τους, κάτω από ύποπτες συνθήκες, όπως υποστηρίζουν ορισμένες πηγές στο εξωτερικό.
Όσοι έχουν ασχοληθεί τόσο με την ανάλυση του πολέμου στην Ουκρανία όσο και με τις εσωτερικές πολιτικές συνθήκες που σοβούν στην Ρωσία, αποκαλούν το συγκεκριμένο φαινόμενο «Σύνδρομο Αιφνίδιου Ρωσικού Θανάτου». Ο ορισμός αποδίδεται, για πρώτη φορά, από τη δημοσιογράφο Ελέιν Γκόντφρεϊ σε άρθρο της στο The Atlantic, στις 29 Δεκεμβρίου 2022.
Πώς αποκαλύφθηκε το Σύνδρομο Αιφνίδιου Ρωσικού Θανάτου
Η πρώτη φορά που αρχίζουν τα διεθνή ΜΜΕ να ασχολούνται με αυτές τις περίεργες υποθέσεις ήταν στις αρχές Ιουνίου του 2022, δηλαδή λίγους μήνες έπειτα από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Στις 3 Ιουνίου 2022, το ειδησεογραφικό δίκτυο NOS στην Ολλανδία περιγράφει το φαινόμενο ως «ένα ζοφερό σήριαλ», με «πρωταγωνιστές» Ρώσους δισεκατομμυριούχους, η πλειονότητα των οποίων προερχόταν από τον ενεργειακό κλάδο (σ.σ. πρόεδροι ή διευθύνοντες σύμβουλοι), ειδικότερα από εταιρείες παραγωγής και εκμετάλλευσης πετρελαίου ή φυσικού αερίου.
Συνδέονται τα περιστατικά με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό παραμένει, μάλλον, θολή και οι γνώμες που διατυπώνονται είναι σαφώς διχασμένες. Διάφοροι σχολιαστές αποκλείουν τις αυτοκτονίες ή την κακή υγεία των θυμάτων. Άλλοι πάλι, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών αναλυτών Φιόνα Χιλ και Μαρκ Γκαλεότι, είναι επιφυλακτικοί απέναντι σε τέτοιες συνωμοσίες.
for those keeping track at home, 12 “threw himself from window/shot himself 7 times in the head” russian oligarch deaths this year so far pic.twitter.com/3wPM4dbL2K
— ian bremmer (@ianbremmer) September 14, 2022
Επισημαίνουν ότι οι θάνατοι δεν συνδέονται απαραίτητα όλοι μεταξύ τους και ότι είναι πολύ πιο πιθανό κάποιοι από αυτούς να είναι πράγματι αυτοκτονίες και κάποιοι να είναι δολοφονίες από ανταγωνιστικές ομάδες επιρροής, που είχαν ως στόχο να εξαλείψουν τους ανταγωνιστές τους χωρίς μια κεντρική προσπάθεια του Κρεμλίνου.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το ποσοστό αυτοκτονιών στη Ρωσία είναι το τρίτο υψηλότερο στον κόσμο και παρόμοιες τάσεις έχουν σημειωθεί το 2020 σχετικά με γιατρούς που περιέθαλψαν ασθενείς της Covid-19 που από υψηλούς ορόφους ή ταράτσες κτιρίων. Οι αυτοκτονίες θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω ειδικά στη ρωσική επιχειρηματική κοινότητα λόγω της σημαντικής πίεσης από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις διεθνείς κυρώσεις.
Πότε αρχίζει να καταγράφεται το Σύνδρομο Αιφνίδιου Ρωσικού Θανάτου;
Το πρώτο επίσημα καταγεγραμμένο συμβάν, στο οποίο προσδίδεται ο χαρακτηρισμός «Σύνδρομο Ξαφνικού Θανάτου», σημειώνεται στις 30 Ιανουαρίου 2022, δηλαδή περίπου ένα μήνα προτού ξεκινήσει ο πόλεμος του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία.
Ήταν τότε, όταν ο 60χρονος Λεονίντ Σούλμαν, επικεφαλής μεταφορών του ρωσικού ενεργειακού «κολοσσού» της Gazprom, βρέθηκε νεκρός στο μπάνιο της εξοχικής του κατοικίας στην περιοχή του Λένινγκραντ. Δίπλα στο πτώμα του υπήρχε ένα σημείωμα αυτοκτονίας.
Έκτοτε, έχουν χάσει τη ζωή τους άλλα 28 άτομα, με τελευταίο πλέον πρόσφατο θύμα την Προϊσταμένη του Τμήματος Οικονομικής Υποστήριξης του Υπουργείου Άμυνας στην Ρωσία, Μαρίνα Γιάνκινα, η οποία βρέθηκε νεκρή έπειτα από πτώση από παράθυρο στον 16ο όροφο πολυώροφου κτιρίου, στην Αγία Πετρούπολη.
In #SaintPetersburg, the head of the financial support department of the Ministry of Defense for the Western District, Marina Yankina, mysteriously fell out of the window. pic.twitter.com/QT3PJcgtxE
— NEXTA (@nexta_tv) February 16, 2023
Στις 6 Ιουλίου 2022, το CNN Portugal περιέγραψε την ομάδα ως «εκατομμυριούχους με άμεσους ή έμμεσους δεσμούς με το Κρεμλίνο που βρέθηκαν νεκροί σε ένα μυστηριώδες σενάριο από τις αρχές του έτους». Αναφέρθηκε, μάλιστα, σε προηγούμενη έρευνα της USA Today, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «38 Ρώσοι επιχειρηματίες και ολιγάρχες που πρόσκεινται στο Κρεμλίνο πέθαναν υπό μυστηριώδεις ή ύποπτες συνθήκες μεταξύ 2014 και 2017».
Συγγενείς και φίλοι των θυμάτων έχουν άλλη άποψη
Ωστόσο, οι φίλοι και οι οικογένειες των αποθανόντων Ρώσων επιχειρηματιών φαίνεται πως έχουν διαφορετική άποψη.
Σε γενικές γραμμές θεωρούν αδιανόητο το γεγονός ότι αυτοκτόνησαν - και σε ορισμένες περιπτώσεις και οι σύζυγοι και τα παιδιά τους - απαιτώντας τη διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας για τους μυστηριώδεις θανάτους. Ο Ιγκόρ Βολομπούγιεφ, ο ουκρανικής καταγωγής πρώην αντιπρόεδρος της Gazprombank, ο οποίος εγκατέλειψε τη Ρωσία κατά το ξέσπασμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022 και εντάχθηκε στη Λεγεώνα «Ελευθερία της Ρωσίας», δήλωσε σε συνέντευξή του στο The Insider ότι πίστευε ότι η υποτιθέμενη δολοφονία της οικογένειάς του από τον πρώην συνάδελφό του Βλαντισλάβ Αβάγιεφ και η επακόλουθη αυτοκτονία του ήταν σκηνοθετημένη: «Γιατί; Αυτό είναι δύσκολο να το πω. Ίσως ήξερε κάτι και αποτελούσε κάποιου είδους κίνδυνο.»
Ομοίως, ο γιος του Σεργκέι Προτοσένια, ο οποίος δεν βρισκόταν στην Ισπανία όταν οι γονείς και η αδελφή του βρέθηκαν νεκροί στο Lloret de Mar, δήλωσε ότι ο πατέρας του δεν ήταν ο δράστης («ο πατέρας μου δεν είναι δολοφόνος»), αλλά ότι οι γονείς και η αδελφή του δολοφονήθηκαν από κάποιον άλλο.
Ο Προτοσένια ήταν ο πρώην διευθύνων σύμβουλος του «κολοσσού» φυσικού αερίου Novatek, ο οποίος δημοσίευσε μια ανακοίνωση λέγοντας ότι ήταν «ένας πραγματικός οικογενειάρχης» και κάλεσε τις ισπανικές αρχές να διεξάγουν μια ενδελεχή και αμερόληπτη έρευνα .
Ο επιχειρηματίας και επικριτής της ρωσικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης Μπιλ Μπρόουντερ έχει υποστηρίξει ότι ο Πούτιν διατάσσει προσωπικά εκτελέσεις σημαίνοντων επιχειρηματιών σε κρίσιμους τομείς, τους οποίους θεωρεί ότι δεν θα είναι «yes-men» και εκφοβίζει τους διαδόχους τους με απειλές θανάτου ή βίας.
Η «μαύρη λίστα»
Ακολουθεί η λίστα των θυμάτων που καταγράφηκαν ως περιστατικά με Σύνδρομο Αιφνίδιου Ρωσικού Θανάτου
1. 30 Ιανουαρίου 2022: Λεονίντ Σούλμαν, 60 ετών, Διευθυντής Μεταφορών της Gazprom – Εντοπίστηκε νεκρός στο λουτρό της κατοικίας του στο Λένινγκραντ. Δίπλα στη σορό του βρέθηκε σημείωμα αυτοκτονίας.
2. 8 Φεβρουαρίου 2022: Ιγκόρ Νόσοφ, 43 ετών, Διευθύνων Σύμβουλος της Far East and Arctic Development Corporation (KRDV) και πρώην αναπληρωτής κυβερνήτης της περιφέρειας Νίζνι – Νόβγκοροντ. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπέστη εγκεφαλικό, ενώ βρισκόταν στη Μόσχα.
3. 25 Φεβρουαρίου 2022: Αλεξάντερ Τουλιάκοφ, 61 ετών, Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής του Ενιαίου Κέντρου Διακανονισμών της Gazprom. Εντοπίζεται νεκρός σε γκαράζ κατοικίας στην Αγία Πετρούπολη. Δίπλα στη σορό του βρέθηκε σημείωμα αυτοκτονίας.
4. 28 Φεβρουαρίου 2022: Μιχαήλ Γουότφορντ, 66 ετών, Βρετανός επιχειρηματίας ρωσικής καταγωγής. Εντοπίζεται νεκρός σε γκαράζ κατοικίας στο Σάρεϊ της Αγγλίας. Οι βρετανικές αρχές δεν έχουν βρει στοιχεία εγκλήματος.
5. 23 Μαρτίου 2022: Βασίλι Μέλνικοφ, 43 ετών, Διευθύνων Σύμβουλος και ιδιοκτήτης της Medstorm. Εντοπίζεται νεκρός μαζί τη σύζυγο και τους δύο γιους του σε διαμέρισμα στο Νίζνι – Νόβγκοροντ της Ρωσίας.
6. 18 Απριλίου 2022: Βλάντισλαβ Αβάγιεφ, 51 ετών, πρώην Αντιπρόεδρος της Gazprombank. Βρέθηκε νεκρός μαζί με τη σύζυγο και τη 13χρονη κόρη του σε διαμέρισμα στη Μόσχα.
7. 19 Απριλίου 2022: Σεργκέι Προτοσένια, 55 ετών, πρώην Αντιπρόεδρος της Novatek. Εντοπίζεται απαγχονισμένος σε κουπαστή σκάλας στον κήπο κατοικίας στο θέρετρο Λορέτ Δε Μαρ της Ισπανίας. Τόσο η σύζυγος όσο και η κόρη του βρέθηκαν νεκρές στα κρεβάτια τους με αμβλύ τραύμα από τσεκούρι και τραύματα από μαχαίρι.
8. 1η Μαΐου 2022: Αντρέι Κρουκόφσκι, 37 ετών, Γενικός Διευθυντής του Εστοσαντόκ Κρασνάγια Πολυάνα, ενός χιονοδρομικού κέντρου ιδιοκτησίας της Gazprom. Εντοπίστηκε νεκρός κάτω από ένα βράχο στο φρούριο Ατσίπσε στο Σότσι. Σύμφωνα με πληροφορίες «έπεσε από έναν γκρεμό», ενώ έκανε πεζοπορία στο φρούριο.
9. 8 Μαΐου 2022: Αλεξάντερ Σουμπότιν, 43 ετών, μέλος του Δ.Σ. της Lukoil. Εντοπίζεται νεκρός σε υπόγειο κατοικίας ενός Τζαμαϊκανού σαμάνου στη Μόσχα. Αναφέρεται ότι πέθανε από «καρδιακή προσβολή που προκλήθηκε από ναρκωτικά κατά τη διάρκεια ενός σαμανικού τελετουργικού», αν και οι επικριτές ισχυρίζονται ότι ήταν «δηλητήριο φρύνων» (σ.σ. είδος δηλητηριωδών βατράχων).
10. 4 Ιουλίου 2022: Γιούρι Βορόνοφ, 61 ετών, Διευθύνων Σύμβουλος της Astra Shipping, υπεργολάβος της Gazprom. Εντοπίζεται νεκρός σε πισίνα κατοικίας στο Λένινγκραντ. Έφερε τραύματα από πυροβολισμούς στο κεφάλι, ενώ δίπλα στη σορό του βρέθηκε ένα πιστόλι.
11. 14 Αυγούστου 2022: Δανιήλ Ραποπόρτ, 53 ετών, Αμερικανός επιχειρηματίας λεττονικής καταγωγής κι ένας από τους πλέον δριμείς επικριτές του Πούτιν. Εντοπίζεται νεκρός στο πεζοδρόμιο της οικίας του στο Γουέστ Εντ της Ουάσινγκτον. Ο θάνατός του, σύμφωνα με την αστυνομία, αποδίδεται σε αυτοκτονία, καθώς φέρεται να πήδηξε από τον ένατο όροφο του πολυτελούς διαμερίσματος, όπου κατοικούσε.
12. 1η Σεπτεμβρίου 2022: Ραβίλ Μαγκάνοφ, 67 ετών, Πρόεδρος της Lukoil. Βρέθηκε νεκρός κάτω από ένα παράθυρο έξω από το νοσοκομείο του Κρεμλίνου, στη Μόσχα. Σύμφωνα με τα ρωσικά ΜΜΕ, είχε νοσηλευτεί για καρδιακά προβλήματα και κατάθλιψη και στη συνέχεια «έπεσε από το παράθυρο».
13. 10 Σεπτεμβρίου 2022: Ιβάν Πετόριν, 39 ετών, Διευθυντής Αεροπορίας της Ρωσικής Εταιρείας Άπω Ανατολής και Αρκτικής Ανάπτυξης (KRDV). Εντοπίζεται νεκρός σε μια παραλία στο Μπερεγκοβόι 160 χλμ. από το Βλαδιβοστόκ. Σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές, πνίγηκε στο ακρωτήριο Ιγκνάτιεφ και το σώμα του βρέθηκε ξεβρασμένο στο Μπερεγκοβόι δύο ημέρες αργότερα. Φέρεται να έπεσε από τη βάρκα του στη θάλασσα.
14. 14 Σεπτεμβρίου 2022: Βλαντίμιρ Σουνγκόρκιν, 68 ετών, αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Κομσομόλσκαγια Πράβντα». Σύμφωνα με πληροφορίες, υπέστη εγκεφαλικό και πνίγηκε ενώ βρισκόταν καθ’ οδόν για το μεσημεριανό γεύμα στην πόλη Ρόστσινο της ρωσικής επαρχίας Καμπαρόβσκ.
15. 21 Σεπτεμβρίου 2022: Ανατόλι Γκεραστσένκο, 72 ετών, πρώην επικεφαλής του Ινστιτούτου Αεροπορίας της Μόσχας. Σύμφωνα με πληροφορίες έπεσε από μια σκάλα μέσα στο Ινστιτούτο και σκοτώθηκε ακαριαία.
16. 28 Σεπτεμβρίου 2022: Πάβελ Πτσέλνικοφ, 52 ετών, Διευθυντής της Digital Logistics, θυγατρικής των Ρωσικών. Εντοπίζεται νεκρός από πυροβολισμό στο μπαλκόνι ενός διαμερίσματος στη Μόσχα. Ο θάνατός του αποδίδεται σε αυτοκτονία.
17. 12 Οκτωβρίου 2022: Νικολάι Πετρούνιν, 46 ετών, βουλευτής της κρατικής Δούμας. Πέθανε από υποτιθέμενες επιπλοκές της Covid-19.
18. 28 Οκτωβρίου 2022: Νικολάι Μουσεγιάν, 29 ετών, Συνιδρυτής της MakerDAO, μιας εταιρείας κρυπτονομισμάτων. Εντοπίζεται νεκρός στην παραλία Κοντάντο στο Σαν Χουάν του Πουέρτο Ρίκο. Ο θάνατός του αποδίδεται σε πνιγμό.
19. 25 Νοεμβρίου 2022: Βιάτσεσλαβ Ταράν, 53 ετών, Συνιδρυτής της Libertex, μιας εταιρείας αγοράς κρυπτονομισμάτων και συναλλάγματος. Πέθανε κατά τη συντριβή ελικοπτέρου στην περιοχή της Βιλφρανς-σιρ-Μερ, στη Γαλλική Ριβιέρα.
20. 7 Δεκεμβρίου 2022: Γκριγκόρι Κοτσένοφ, 41 ετών, Creative Director της Agima, εταιρείας πληροφορικής. Έπεσε από το μπαλκόνι του σπιτιού του στο Νίζνι Νόβγκοροντ της Ρωσίας, τη στιγμή που αξιωματούχοι της Ανακριτικής Επιτροπής εκτελούσαν ένταλμα έρευνας στο διαμέρισμά του.
21. 9 Δεκεμβρίου 2022: Ντμίτρι Ζελένοφ, 50 ετών, Συνιδρυτής της Don-Stroy, μιας κατασκευαστικής εταιρείας. Πέθανε στην Αντίμπ της Γαλλικής Ριβιέρας, στη Γαλλία. Λέγεται ότι ένιωσε άρρωστος και έπεσε πάνω από ένα κιγκλίδωμα και χτύπησε το κεφάλι του, αργότερα κατέληξε στα Επείγοντα χωρίς να ανακτήσει τις αισθήσεις του.
22. 22 Δεκεμβρίου 2022: Βλαντίμιρ Μπιντένοφ, 61 ετών, επιχειρηματίας. Πέθανε από καρδιακά προβλήματα σε ξενοδοχείο της Ινδίας, αν και σύμφωνα με πληροφορίες δεν είχε προηγούμενο ιστορικό. Δύο μέρες αργότερα ο στενός του φίλος, Πάβελ Άντοφ πέθανε στο ίδιο ξενοδοχείο κάτω από ύποπτες συνθήκες.
23. 24 Δεκεμβρίου 2022: Πάβελ Άντοφ, 65 ετών, Ιδρυτής της Vladmirsky Standart, εταιρείας επεξεργασίας κρέατος, και αναπληρωτής (μέλος) της Νομοθετικής Συνέλευσης της ρωσικής επαρχίας Βλαντιμίρ. Πέθανε στην Ινδία κάτω από ύποπτες συνθήκες στο ίδιο ξενοδοχείο, όπου δύο ημέρες νωρίτερα είχε χάσει τη ζωή του ο φίλος του, ο Βλαντίμιρ Μπιντένοφ.
24. 24 Δεκεμβρίου 2022: Αλεξάντερ Μπουζάκοφ, 66 ετών, Γενικός Διευθυντής των Ναυπηγείων Admiralty. Πέθανε ξαφνικά μία ημέρα αφότου παρευρέθηκε στην τελετή απόσυρσης του νέου υποβρυχίου κλάσης «Lada Velikie Luki». Δεν δόθηκε καμία εξήγηση για την αιτία του θανάτου του.
25. 24 Δεκεμβρίου 2022: Αλεξέι Μάσλοφ, 69 ετών, πρώην γενικός διοικητής των ρωσικών χερσαίων δυνάμεων και ειδικός εκπρόσωπος της εταιρείας Uralvagonzavod. Πέθανε «απροσδόκητα» στο στρατιωτικό νοσοκομείο Μπουρντένκο της Μόσχας, χωρίς να αναφέρεται η αιτία.
26. 5 Ιανουαρίου 2023: Μαγκομέντ Αμπντουλάγεφ, 61 ετών, πρώην πρόεδρος της κυβέρνησης της Δημοκρατίας του Νταγκεστάν. Πέθανε στο νοσοκομείο της πόλης Ματσκάλα του Νταγκεστάν, αφού χτυπήθηκε από αυτοκίνητο ενώ διέσχιζε δρόμο.
27. 26 Ιανουαρίου 2023: Ντμίτρι Παβότσκα, 49 ετών, πρώην μάνατζερ των εταιρειών Roscosmos, Sukhoi , Lukoil , Bank Menatep και Russdragmet. Βρέθηκε απανθρακωμένος στο διαμέρισμα 17ου ορόφου σε κτίριο της Μόσχας. Σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές, κάηκε ζωντανός αφού αποκοιμήθηκε με αναμμένο τσιγάρο.
28. 13 Φεβρουαρίου 2023: Βλαντίμιρ Μακάροφ, 72 ετών, πρώην στρατηγός της ρωσικής αστυνομίας υπεύθυνος για την καταστολή των αντιπολεμικών διαδηλωτών. Εντοπίζεται νεκρός στο σπίτι του σε προάστιο βορειοδυτικά της Μόσχας. Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων TASS μετέδωσε ότι βρέθηκε νεκρός, και έκανε λόγο για «προφανή αυτοκτονία» μετά την απόλυσή του από τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
29. 16 Φεβρουαρίου 2023: Μαρίνα Γιανκίνα, 58 ετών, Προϊσταμένη του Τμήματος Οικονομικής Υποστήριξης του Υπουργείου Άμυνας για τη Δυτική Στρατιωτική Περιφέρεια της Ρωσίας. Βρέθηκε νεκρή έξω από το σπίτι της στην Αγία Πετρούπολη. Σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές, ο θάνατός της οφείλεται σε πτώση από παράθυρο στον 16ο όροφο πολυώροφου κτιρίου.
