Στο εσωτερικό της Ρωσίας, τα προβλήματα, οι αντιθέσεις και οι κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις δεν λείπουν, όμως σε γενικές γραμμές η κατάσταση είναι –φαινομενικά τουλάχιστον– σχετικά ήρεμη και ελεγχόμενη. Όσο για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, παραμένει κυρίαρχος, έστω κι αν για να το καταφέρει καταφεύγει ενίοτε στην... προληπτική τρομοκράτηση των αντιπάλων του ή και σε επιθέσεις εναντίον τους – όπως, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς Ευρωπαίων και Αμερικανών, συνέβη στην περίπτωση της δηλητηρίασης του Αλεξέι Ναβάλνι.
Στην περίγυρο της Ρωσίας, όμως, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Οι περισσότεροι από τους πρώην «δορυφόρους» της Μόσχας την εποχή της ΕΣΣΔ μοιάζουν με βόμβες έτοιμες να εκραγούν. Σε αρκετές, μάλιστα, περιπτώσεις, οι εκρήξεις έχουν αρχίσει ήδη και ουδείς γνωρίζει πώς μπορούν να εξελιχθούν και πού μπορούν να οδηγήσουν.
Πολλά μέτωπα
Ο εν εξελίξει πόλεμος ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, ο οποίος απειλεί με γενική ανάφλεξη τον νότιο Καύκασο, αποτελεί απλώς το πιο πρόσφατο επεισόδιο ενός θρίλερ που δεν φαίνεται να έχει τέλος. Λίγες εβδομάδες, όμως, προτού ηχήσουν τα όπλα και τα κανόνια στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και οι δύο γειτονικές χώρες κηρύξουν στρατιωτικό νόμο και επιστράτευση, η προσοχή ήταν στραμμένη στη Λευκορωσία. Εκεί όπου σημειώθηκε το βίαιο ξέσπασμα εναντίον του «αέναου» προέδρου της, Αλεξάντερ Λουκασένκο, την επανεκλογή του οποίου έχουν αρνηθεί να αναγνωρίσουν, εκτός από εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες του, τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ.
Την ίδια στιγμή, η κατάσταση στην Ουκρανία παραμένει εξαιρετικά προβληματική, για να χρησιμοποιήσουμε ένα πολύ ήπιο όρο. Αφενός επειδή η χώρα είναι ντε φάκτο διχασμένη, καθώς οι ανατολικές επαρχίες ελέγχονται από τους (φίλα προσκείμενους στη Ρωσία) αυτονομιστές και, αφετέρου, διότι έχει ουσιαστικά χρεοκοπήσει και μεγάλο μέρος της κοινωνίας βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαθλίωσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έτσι, ο πρόεδρός της, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έχει μπροστά του ένα πολύ δύσκολο δρόμο – έστω κι αν προσπαθεί να τα βρει με το Κρεμλίνο και να διατηρήσει «γέφυρες» με όλες τις πολιτικές πτέρυγες, συμπεριλαμβανομένης της (ιδιαιτέρως ισχυρής) ακροδεξιάς.
Ηρεμία δεν υπάρχει, όμως, ούτε ανατολικότερα της Κασπίας, δηλαδή στο Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν, το Τατζικιστάν και, βεβαίως, το Κιργιζιστάν. Σε όλες τις παραπάνω χώρες, σε άλλη λιγότερο και σε άλλη περισσότερο, τους τελευταίους μήνες έχουν εκδηλωθεί σοβαρές εντάσεις και συγκρούσεις, με τη διαφθορά, την έλλειψη δημοκρατίας και, πάνω από όλα, τη φτώχεια και τις ελλείψεις σε βασικά είδη – φαινόμενα που έχουν ενταθεί λόγω της πανδημίας – να βρίσκονται στο επίκεντρο.
Ειδικά στο Κιργιζιστάν, μάλιστα, η κατάσταση εδώ και μερικές ημέρες μοιάζει να είναι ανεξέλεγκτη. Μόλις χθες, για του λόγου το αληθές, ο πρόεδρος της χώρας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και κάλεσε τον στρατό να αναπτυχθεί στην πρωτεύουσα Μπισκέκ, η οποία... μυρίζει μπαρούτι. Το έκανε δε όχι τόσο για να μείνει στην εξουσία – άλλωστε, διαβεβαίωσε ότι θα παραιτηθεί εάν σχηματιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση εθνικής ενότητας – αλλά διότι το σκηνικό είναι χαοτικό μετά τις πρόσφατες εκλογές: Η αντιπολίτευση βάλλει κατά ριπάς προς την κατεύθυνση της κυβέρνησης, ενώ τα κόμματα που τη απαρτίζουν επιτίθενται με μένος το ένα εναντίον του άλλου.
Μυρίζει «ρωσική Άνοιξη»;
Η μεγάλη εικόνα, λοιπόν, δεν απέχει πολύ από εκείνη που κυριαρχούσε στον αραβικό κόσμο πριν από μια δεκαετία – παραπέμποντας, τηρουμένων των αναλογιών, σε μια «μετασοβιετική Άνοιξη». Καθώς δε ο Πούτιν και οι συνεργάτες του γνωρίζουν τις τραγωδίες που προκάλεσε η αντίστοιχη αραβική (χωρίς να ευθύνονται κυρίως οι λαοί γι' αυτό), έχουν σημάνει συναγερμό και προσέχουν κάθε τους κίνηση, προκειμένου να μην κάνουν το λάθος που θα μπορέσει να ξεκινήσει ένα καταστροφικό γι' αυτούς ντόμινο.
Το σίγουρο, σε κάθε περίπτωση, είναι πως η ίδια εικόνα και η ουσία των αντιθέσεων που έχουν έρθει στην επιφάνεια φανερώνει την αποτυχία των μοντέλων που εφαρμόστηκαν τις πολλές προηγούμενες δεκαετίες, από όλα ανεξαρτήτως τα καθεστώτα.
