Καθώς οι έρευνες για επιζώντες στα συντρίμμια που προκάλεσε η τρομακτική έκρηξη της Τρίτης στο λιμάνι της Βηρυτού συνεχίζονται με εντατικό ρυθμό, με τη βοήθεια και των ομάδων διασωστών που έχουν φτάσει από αρκετές χώρες του εξωτερικού, η κυβέρνηση και οι αρχές του Λιβάνου κάνουν μια πρώτη αποτίμηση των σοβαρών επιπτώσεων και επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις σε «καυτά» ερωτήματα.
Για την ώρα, με βάση τα επίσημα στοιχεία, τα ρεπορτάζ των διεθνών ΜΜΕ και τις αμέτρητες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπάρχουν κάποια πράγματα που θεωρούνται περίπου δεδομένα – όπως το τεράστιο πλήγμα στην ήδη σκληρά δοκιμαζόμενη οικονομία του Λιβάνου – καθώς και άλλα τα οποία χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
1. Τι συνέβη στη Βηρυτό. Η πρώτη έκρηξη σημειώθηκε γύρω στις 6 το απόγευμα της Τρίτης (τοπική ώρα) και αρκετές εκτιμήσεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι προήλθε από χώρο αποθήκευσης πυροτεχνημάτων. Μετά από αρκετές μικρότερες εκρήξεις που μεσολάβησαν (εξ ου και τα πολλά βίντεο που υπάρχουν από τη στιγμή της καταστροφής), σημειώθηκε η κυρίως έκρηξη, που όλα δείχνουν ότι προήλθε από τον χώρο όπου βρίσκονταν αποθηκευμένοι 2.750 τόνοι νιτρικού αμμωνίου, μιας χημικής ουσίας η οποία, υπό προϋποθέσεις και συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να προκαλέσει τεράστια έκρηξη και καταστροφή. Ο θόρυβος και το ωστικό κύμα έγιναν αισθητά ακόμη και στην Κύπρο, 160 χιλιόμετρα μακριά από τη Βηρυτό.
2. Ανθρώπινες απώλειες και υλικές καταστροφές. Τα επίσημα στοιχεία κάνουν μέχρι στιγμής λόγο για τουλάχιστον 135 νεκρούς και πάνω από 5.000 τραυματίες, εκ των οποίων οι 60 σε κρίσιμη κατάσταση. Οι πιο μεγάλες καταστροφές έγιναν σε μία ζώνη της Βηρυτού στην οποία κατοικούν περίπου 750.000 άνθρωποι, εκ των οποίων οι 300.000 χαρακτηρίζονται άστεγοι – μονίμως ή προσωρινά – καθώς τα σπίτια τους και οι υποδομές έχουν υποστεί τεράστιες ζημιές. Όσο για το συνολικό κόστος στην οικονομία του Λιβάνου, για τη λειτουργία της οποίας το λιμάνι της πρωτεύουσας έχει ζωτική σημασία, οι πρώτες εκτιμήσεις το υπολογίζουν σε 3-5 δισ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο 5-9% του ΑΕΠ της χώρας, στην οποία ο μισός πληθυσμός ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ο ένας στους τρεις είναι άνεργος και οι τιμές των βασικών ειδών διατροφής έχουν αυξηθεί κατά 80% μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο.
3. Ποιος ευθύνεται για την έκρηξη. Επισήμως, δεν έχει αποκλειστεί κανένα ενδεχόμενο και εξετάζονται όλα τα πιθανά σενάρια. Σύμφωνα με το Reuters, οι αρχικές έρευνες μοιάζουν να οδηγούν προς την κατεύθυνση της εγκληματικής αμέλειας και της έλλειψης επαρκών συνθηκών ασφαλείας στις εγκαταστάσεις όπου ήταν αποθηκευμένο το νιτρικό αμμώνιο. Ο πρωθυπουργός του Λιβάνου, Χασάν Ντιάμπ, υποσχέθηκε ότι οι υπεύθυνοι να πληρώσουν, ενώ ο προκάτοχός του Σαάντ αλ-Χαρίρι, ζήτησε από την κυβέρνηση «μια διαφανή έρευνα, χωρίς συμβιβασμούς, αρνήσεις ή παράκαμψη της αλήθειας», ενώ απαίτησε την παρουσία ξένων ειδικών. Υπενθυμίζεται ότι ο Ντ. Τραμπ είχε αφήσει να εννοηθεί ότι, σύμφωνα με τους στρατηγούς του, η έκρηξη ήταν αποτέλεσμα «μιας κάποιας βόμβας», όμως το Πεντάγωνο αρνήθηκε να επιβεβαιώσει.
4. Τι θα συμβεί στη συνέχεια. Η Βηρυτός έχει χαρακτηριστεί «ζώνη καταστροφής» και έχει κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ήδη, έχει ανακοινωθεί η διάθεση έκτακτων κεφαλαίων, ενώ προσφορά για βοήθεια έχουν καταθέσει οι ΗΠΑ, η Γαλλία, το Ιράν, η Τουρκία, το Κατάρ, ακόμη και το Ισραήλ. Ωστόσο, καθώς ο Λίβανος βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη οικονομική κατάσταση – τον Μάρτιο βρέθηκε σε καθεστώς χρεοκοπίας και τον Μάιο ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ για νέο δάνειο – το δημόσιο χρέος του ξεπερνά το 160% του ΑΕΠ και η πανδημία επιδείνωσε περαιτέρω τα δεδομένα, αρκετοί θεωρούν το πλήγμα που προκάλεσε η έκρηξη ως «ταφόπλακα» στις προσπάθειες και τις ελπίδες ανάκαμψης. Ακόμη και σε υγειονομικό επίπεδο, τα νοσοκομεία είναι τόσο πιεσμένα από τον Covid-19 (επισήμως υπάρχουν 5.000 κρούσματα και 65 νεκροί) ώστε είναι πολύ δύσκολο να ανταποκριθούν στην έκτακτη κατάσταση και τους χιλιάδες τραυματίες – ειδικά καθώς πολλά υπέστησαν σοβαρές ζημίες.
5. Θα υπάρξουν πολιτικές επιπτώσεις; Το πολιτικό σκηνικό είναι ούτως ή άλλως έκρυθμο και ασταθές. Η αναμενόμενη ετυμηγορία του ειδικού δικαστηρίου του ΟΗΕ για τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού, Ραφίκ Χαρίρι, το 2005, που αναμένεται να ανακοινωθεί την Παρασκευή, ενδέχεται να προκαλέσει νέες εντάσεις, καθώς κατηγορούμενα είναι τέσσερα στελέχη της φιλοϊρανικής οργάνωσης Χεζμπολάχ.
