Οι εικόνες που μας έφτασαν από την Κίνα κατά τη διάρκεια του περασμένου Σαββατοκύριακου είναι εξαιρετικές. Μεγάλες διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες που έχουν ξεσπάσει στην Κίνα κατά του εγκλεισμού και της πολιτικής zero covid του κινεζικού καθεστώτος.
Από τη Σαγκάη μέχρι τη Γιουχάν, Πεκίνο και Ναντζίνγκ, άνδρες και γυναίκες όλων των γενεών, συχνά χωρίς να φορούν μάσκα, εξέφρασαν την οργή και την απελπισία τους. Ζήτησαν ελευθερία, φώναξαν ότι ο Σι Τζινπίνγκ, ο παντοδύναμος πρόεδρος της Κίνας, πρέπει να παραιτηθεί.
Είχαμε πολύ καιρό να δούμε τόσο μαζικές διαμαρτυρίες, ούτε είχαμε ακούσει τέτοια αιτήματα από τους δρόμους της Κίνας. Αλλά είναι δυνατά και ξεκάθαρα. Όπως και στο Ιράν τις τελευταίες εβδομάδες, οι πολίτες στην Κίνα έχουν πλέον ξεπεράσει το φόβο τους και αντιστέκονται. Τα αιτήματά τους έχουν ένα σαφές πολιτικό μήνυμα προς το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα: Φτάνει πια.
Οι τελευταίες αναταραχές έρχονται σε συνέχεια των διαμαρτυριών στην απομακρυσμένη βορειοδυτική πόλη Ουρούμτσι, όπου τα μέτρα αποκλεισμού έγιναν η αιτία για το θάνατο 10 ανθρώπων μετά από πυρκαγιά σε πολυκατοικία. Οι κινεζικές αρχές αρνούνται ότι οι περιορισμοί της Covid προκάλεσαν τους θανάτους. Όμως οι διαμαρτυρίες μετατράπηκαν γρήγορα σε πολιτικές πράξεις περιφρόνησης.
Οι πολίτες στη Σαγκάη - τη μεγαλύτερη πόλη της Κίνας και παγκόσμιο οικονομικό κέντρο στα ανατολικά της χώρας - ακούστηκαν να φωνάζουν ανοιχτά συνθήματα όπως «Σι Τζινπίνγκ, παραιτήσου» και «Κομμουνιστικό κόμμα, παραιτήσου».
Τέτοιου είδους συνθήματα είναι ασυνήθιστο θέαμα στην Κίνα, όπου οποιαδήποτε άμεση κριτική στην κυβέρνηση και τον πρόεδρο μπορεί να οδηγήσει σε αυστηρές ποινές.
Το γεγονός ότι οι Κινέζοι πολίτες αναλαμβάνουν τέτοιους κινδύνους, γνωρίζοντας πολύ καλά ποιες θα μπορούσαν να είναι οι συνέπειες, δίνει στους ίδιους και σε εμάς ένα σημαντικό μάθημα: Η κυβέρνηση στο Πεκίνο φαίνεται να έχει υποτιμήσει δραστικά την αυξανόμενη δυσαρέσκεια του πληθυσμού απέναντι στην άκαμπτη προσέγγιση της πολιτικής μηδενικού Covid.
Η πολιτική αυτή συνδέεται με τον Σι Τζινπίνγκ. Δεν επικεντρώνεται μόνο στην καταπολέμηση της πανδημίας Covid-19, η οποία εισέρχεται τώρα στο τέταρτο έτος της στην Κίνα. Είναι μια πολιτική που επιδιώκει επίσης τον έλεγχο όλων των πτυχών της δημόσιας και όλο και περισσότερο της ιδιωτικής ζωής στην Κίνα.
Το να γίνεις μάρτυρας μιας τόσο μεγάλης κλίμακας διαφωνίας στην Κίνα πρέπει να αποτελεί σοκ τόσο για τους πολίτες όσο και για τους ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το να κρατάς ένα λευκό φύλλο χαρτί έχει γίνει το σύμβολο αυτών των διαμαρτυριών. Είναι μια άρνηση της κινεζικής λογοκρισίας και μια υποστήριξη της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η δημόσια κατακραυγή στην Κίνα μένει να φανεί. Μπορούμε να περιμένουμε ότι ο μηχανισμός ασφαλείας θα κινητοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για να σταματήσει τους διαδηλωτές.
Όμως εκατομμύρια πολίτες έχουν εξαντληθεί μετά από τρία χρόνια περιορισμών στην κυκλοφορία, αποκλεισμών και καθημερινών δοκιμών του Covid. Η οργή έχει εξαπλωθεί σε όλες τις γωνιές της Κίνας, από τις μεγάλες πόλεις μέχρι μακρινές περιοχές, όπως η Σιντζιάνγκ και το Θιβέτ.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι μολύνσεις Covid-19 στην Κίνα σημείωσαν ρεκόρ όλων των εποχών από την έναρξη της πανδημίας. Ακόμη και μετά από τρία χρόνια, η Κίνα έχει σχετικά χαμηλά επίπεδα εμβολιασμού, ιδίως μεταξύ των ηλικιωμένων, και τα εγχώρια εμβόλια δεν είναι τόσο αποτελεσματικά όσο τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά.
Οι διαμαρτυρίες λένε επομένως μια σημαντική ιστορία: Η Κίνα δεν χάνει μόνο τη μάχη κατά του Covid-19. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα χάνει επίσης την υποστήριξη των πολιτών του. Και αυτοί οι άνδρες και οι γυναίκες που βγήκαν με θάρρος να διαδηλώσουν στους δρόμους σε όλη τη χώρα έχουν χάσει το φόβο τους!
* Jens Bastian, CATS Fellow, Stiftung Wissenschaft und Politik, Berlin
