Εγκρίθηκε από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης η νέα οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, η οποία σύμφωνα με την Κομισιόν, θα αποφέρει πολλαπλά οφέλη στους πολίτες ενσωματώνοντας σύγχρονους κανόνες στην ψηφιακή εποχή.
Στις 26 Μαρτίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε υπερψηφίσει το κείμενο, σήμερα εγκρίθηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ, ενώ αφού δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεταφέρουν τους νέους κανόνες στο εθνικό τους δίκαιο εντός 24 μηνών.
Η μεταρρύθμιση εγκρίθηκε παρότι υπήρχαν πολλοί επικριτές της, που προέβαλαν το επιχείρημα ότι θα πλήξει την ελεύθερη ανταλλαγή πληροφοριών στο διαδίκτυο. Γίγαντες του διαδικτύου όπως η Google και το YouTube, έχουν εκφράσει επίσης την αντίθεσή τους.
Η Ελλάδα υπερψήφισε την οδηγία. Η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Πολωνία, η Ιταλία, η Φινλανδία και η Σουηδία τάχθηκαν κατά, ενώ το Βέλγιο, η Σλοβενία και η Εσθονία απείχαν.
Live streaming of @EUCouncil ministers talking about the #CopyrightDirective.https://t.co/F6UwH4kso0
— Nikos Roussos (@comzeradd) April 15, 2019
According to that, the directive was already approved by vote. Here is how individual countries voted. pic.twitter.com/uMQHartnDb
Σε δήλωσή του ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, σημείωσε πως «με τη σημερινή συμφωνία, δημιουργούμε κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας κατάλληλους για την ψηφιακή εποχή. Η Ευρώπη θα έχει τώρα σαφείς κανόνες που θα εγγυώνται τη δίκαιη αμοιβή για τους δημιουργούς, ισχυρά δικαιώματα για τους χρήστες αλλά και ευθύνη για τις πλατφόρμες. Σε ό,τι αφορά την ολοκλήρωση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς της Ευρώπης, η μεταρρύθμιση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν το κομμάτι που έλειπε από το παζλ».
Τι ακριβώς αφορά η οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας;
Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν αλλάξει τον τρόπο παραγωγής και διανομής δημιουργικού περιεχομένου, καθώς και τον τρόπο πρόσβασης σε αυτό. Η νέα οδηγία εκσυγχρονίζει τους κανόνες για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ώστε να συμβαδίζουν με τις εξελίξεις και τον τρόπο πρόσβασης των χρηστών σε επιγραμμικό περιεχόμενο. Για παράδειγμα, στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς προβλέπονται εξαιρέσεις σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ωστόσο, οι υφιστάμενοι κανόνες, οι οποίοι χρονολογούνται από το 2001, δεν προβλέπουν τις ψηφιακές χρήσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζονται οι ευκαιρίες των χρηστών (π.χ. εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ερευνητικών ιδρυμάτων, βιβλιοθηκών) για αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Επιπλέον, το σημερινό πλαίσιο της ΕΕ στον τομέα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας δεν καλύπτει τα προβλήματα που ανέκυψαν τις τελευταίες δεκαετίες όσον αφορά τη κατανομή της αξίας στο επιγραμμικό περιβάλλον.
Σκοπός της οδηγίας είναι να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο στο οποίο το περιεχόμενο που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, κάτοχοι δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, εκδότες, πάροχοι υπηρεσιών και χρήστες θα μπορούν όλοι να επωφελούνται από σαφέστερους κανόνες, προσαρμοσμένους στην ψηφιακή εποχή.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας εστιάζεται σε τρεις βασικούς στόχους:
- Ευρύτερες ευκαιρίες για χρήση υλικού που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για σκοπούς εκπαίδευσης, έρευνας και διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς: οι εξαιρέσεις που καθιστούν εφικτές τις εν λόγω χρήσεις εκσυγχρονίστηκαν και προσαρμόστηκαν στις τεχνολογικές εξελίξεις, ώστε να επιτρέπεται η επιγραμμική και διασυνοριακή χρήση.
- Μεγαλύτερη διασυνοριακή και επιγραμμική πρόσβαση των πολιτών σε περιεχόμενο που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας: η οδηγία θα συμβάλει στην αύξηση της διαθεσιμότητας οπτικοακουστικών έργων σε πλατφόρμες διάθεσης βίντεο κατά παραγγελία, θα διευκολύνει την ψηφιοποίηση και τη διάδοση έργων μη διαθέσιμων στο εμπόριο και θα εξασφαλίσει σε όλους τους χρήστες τη δυνατότητα να διαδίδουν επιγραμμικά, με πλήρη ασφάλεια δικαίου, αντίγραφα έργων τέχνης που έχουν καταστεί κοινό κτήμα.
- Δικαιότεροι κανόνες για μια αγορά δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που θα λειτουργεί καλύτερα και θα τονώσει τη δημιουργία περιεχομένου υψηλής ποιότητας: θέσπιση νέου δικαιώματος για τους εκδότες Τύπου όσον αφορά τη χρήση περιεχομένου τους από παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών, βελτίωση της διαπραγματευτικής θέσης και της αμοιβής των δικαιούχων για την επιγραμμική εκμετάλλευση περιεχομένου τους από πλατφόρμες περιεχομένου που αναφορτώνεται από χρήστες, καθώς και κανόνες διαφάνειας που σχετίζονται με την αμοιβή δημιουργών και ερμηνευτών.
Με ποιόν τρόπο θα στηρίξει η νέα οδηγία τον Τύπο και την ποιοτική δημοσιογραφία;
Παράλληλα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το νέο δικαίωμα των εκδοτών Τύπου θα εφαρμόζεται σε επιγραμμικές χρήσεις δημοσιευμάτων Τύπου από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, όπως φορείς συγκέντρωσης ειδήσεων ή υπηρεσίες παρακολούθησης των μέσων ενημέρωσης. Το νέο δικαίωμα έχει ως στόχο να βοηθήσει τον κλάδο των εκδόσεων Τύπου να επωφεληθεί από μια δικαιότερη αγορά και να προωθήσει το καλύτερο εφικτό περιβάλλον για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων. Το νέο δικαίωμα ενισχύει τη διαπραγματευτική θέση των εκδοτών Τύπου κατά τη διαπραγμάτευση της χρήσης περιεχομένου τους από επιγραμμικές υπηρεσίες.
Ως δημιουργοί των δημοσιευμάτων Τύπου, ήτοι των άρθρων, οι δημοσιογράφοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον κλάδο του Τύπου παρέχοντας αξιόπιστο και ποιοτικό δημοσιογραφικό περιεχόμενο. Η νέα οδηγία θα έχει θετικές συνέπειες για τους δημοσιογράφους, καθώς θα διευκολύνει την επιγραμμική εκμετάλλευση των δημοσιευμάτων Τύπου και θα ενισχύσει την αποτελεσματική επιβολή των δικαιωμάτων. Προκειμένου δε να εξασφαλιστεί ότι το δικαίωμα των εκδοτών Τύπου θα αποφέρει οικονομικά οφέλη στους δημοσιογράφους, η οδηγία προβλέπει ότι οι δημοσιογράφοι θα λαμβάνουν κατάλληλο μερίδιο από τα έσοδα που προκύπτουν από το εν λόγω δικαίωμα. Διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα του κλάδου του Τύπου, το νέο δικαίωμα θα δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την πολυφωνία, την ανεξαρτησία και την υψηλή ποιότητα των μέσων ενημέρωσης, γεγονός που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα στην ενημέρωση εντός της δημοκρατικής κοινωνίας.
Κριτική στην οδηγία
Μέχρι σήμερα, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν διαδηλώσει σε όλη την Ευρώπη εναντίον της μεταρρύθμισης. Ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο είναι το λεγόμενο άρθρο 13, το οποίο απαιτεί από τους ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης να διασφαλίσουν την ώρα που αναρτούν κάτι ότι το περιεχόμενο δεν παραβιάζει τους κανόνες για τα πνευματικά δικαιώματα.
Οι αντίπαλοι της μεταρρύθμισης φοβούνται ότι αυτή θα οδηγήσει σε «φίλτρα ανάρτησης», ένα αυτόματο λογισμικό το οποίο, όπως υποστηρίζουν, θα μπορούσε να εντοπίζει και να μπλοκάρει νόμιμο περιεχόμενο.
Τα μέτρα απαιτούν επίσης από πλατφόρμες όπως η Google News να πληρώσουν τους εκδότες για σύντομα κείμενα που εμφανίζονται στα αποτελέσματα της αναζήτησης.
