Με το διαρκή προβληματισμό στο μυαλό μας για το αν αυτός ο πόλεμος που ξέσπασε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία την 24η Φεβρουαρίου θα μπορούσε και φυσικά θα έπρεπε να αποτραπεί, το βασανιστικό ερώτημα που προκύπτει έξι μήνες μετά, είναι πότε και πώς θα σταματήσει αυτή η ιδιόμορφη πολεμική σύγκρουση.
Μία πολεμική σύγκρουση που δεν έχει καταστρέψει και συνεχίζει να καταστρέφει μόνο την Ουκρανία αλλά έχει και σοβαρό οικονομικό αντίκτυπο σε όλες τις χώρες της λεγόμενης Δύσης και φυσικά το διαπιστώνουμε αυτό στις ζωές μας. Έναν περίπου μήνα μετά την έναρξη του πολέμου εκτιμούσαμε με άρθρο μας εδώ στο Liberal ότι το τέλος του δεν διαφαίνεται να είναι κοντά, κάτι που επαναλαμβάναμε σε όλα μας τα σχετικά άρθρα.
Ομολογουμένως είναι δυσχερές να δοθεί μία ασφαλής εκτίμηση για το πότε και πώς θα μπορούσε να σταματήσει αυτός ο πόλεμος. Για να πούμε οτιδήποτε θα πρέπει να έχουμε οπωσδήποτε ξεκαθαρισμένα τρία στοιχεία. Ποιοι είναι πλέον οι πολιτικοί στόχοι και των δύο πλευρών, πόσο εφικτοί είναι αυτοί και ποιο «τίμημα» είναι διατιθέμενες αμφότερες να «καταβάλλουν» προκειμένου αυτοί οι πολιτικοί στόχοι να επιτευχθούν.
Για τη Ρωσία δεν χρειάζεται να πούμε πολλά μιας και οι πολιτικοί στόχοι του πολέμου που ξεκίνησε ο Πούτιν με το siloviki του τέθηκαν στο διάγγελμα του τα ξημερώματα της 24 Φεβρουαρίου. Απέτυχε όμως να αλλάξει την πολιτική καθεστηκυία τάξη στο Κίεβο και φυσικά δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι αποστρατικοποίησε ή ..αποναζιστικοποίησε την Ουκρανία και φαίνεται ότι αυτοί αναπροσαρμόστηκαν, ενώ άλλαξε και τη στρατηγική του.
Έχει όμως σημειώσει έστω και με πολύ αργό ρυθμό σημαντικές επιτυχίες στην Ανατολική Ουκρανία και αυτό όσο και αν δεν αρέσει, τη φέρνει σε τροχιά νίκης έστω και αν στο τέλος αυτή μπορεί να αποδειχθεί πύρρεια. Προς το παρόν διαφαίνεται ότι μπορεί και αντιμετωπίζει το οικονομικό κόστος και παράλληλα είναι σε θέση να διαχειρίζεται τις αναπληρώσεις απωλειών, ενώ μπορεί και αντικαθιστά τα κύρια μέσα του.
Κάποιοι στη Δύση και ιδιαίτερα στη χώρας μας αρνούνται να αποδεχθούν τη σκληρή αλήθεια που διαμορφώνεται στο έδαφος. Είναι άλλο να καταδικάζουμε τη στρατιωτική εισβολή και τον Πούτιν και να υποστηρίζουμε τη διεθνή νομιμότητα και άλλο να αναγνωρίζουμε και να τοποθετούμαστε δημόσια για την πραγματική κατάσταση.
Η Ρωσία έχει καταλάβει το 23-25% της συνολικής επικράτειας της Ουκρανίας και έχει δημιουργήσει πλατύ και ασφαλή παραθαλάσσιο διάδρομο που συνδέει την Κριμαία (της οποίας προσέδωσε βάθος με την κατάληψη της Χερσώνας και της Μελιτούπολης) μέσω Μαριούπολης με το Ντονμπάς και από εκεί με τη Ρωσία.
Κατέχει επίσης το 100% στην περιφέρεια του Λουγκάνσκ και επιχειρεί να κάνει το ίδιο και στην περιφέρεια του Ντονέτσκ όπου μέχρι σήμερα ελέγχει το 70% των εδαφών της. Παράλληλα συνεχίζει το πόλεμο φθοράς και κατατριβής, ενώ περιοδικά πραγματοποιεί τυφλά κτυπήματα εναντίον μη στρατιωτικών στόχων με σκοπό μαζί με την καταστροφή των υποδομών να κάμψει τη θέληση των Ουκρανών για περαιτέρω αντίσταση.
Η Ουκρανία με την υποστήριξη των ΗΠΑ, και των λοιπών χωρών της Δύσης έχουν θέσει ως πολιτικό στόχο τουλάχιστον την ανακατάληψη των εδαφών που κατέλαβαν οι ρωσικές δυνάμεις μετά την 24η Φεβρουαρίου, ενώ Ουκρανοί αξιωματούχοι μιλούν ακόμα και για την ανακατάληψη της Κριμαίας. Η Αμερική μέσω αυτού του πολέμου επιδιώκει την αποδυνάμωση της Ρωσίας. Για να προλάβω κάποιους να θυμίσω ότι αυτό έχει δηλωθεί τόσο από τον ίδιο τον Αμερικανό Πρόεδρο όσο και από τον υπουργό Άμυνας Λόιντ Όστιν.
Όλοι μας στη Δύση υποστηρίζουμε σε σημαντικό βαθμό την Ουκρανία είτε με παροχή στρατιωτικού εξοπλισμού είτε με οικονομική βοήθεια αλλά πρωτίστως με κυρώσεις κατά της Ρωσίας, οι οποίες όμως αναπόδραστα επιβάλλουν ολοένα και περισσότερο οικονομικά και λοιπά βάρη αλλά και περιορισμούς σε πολλούς τομείς της δικής μας ζωής.
Αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί όπως δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι αυτές οι κυρώσεις όσο και … πρωτοφανείς και …καταστροφικές είναι όπως είπε ο Μπάιντεν δεν επιφέρουν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα εναντίον της Μόσχας.
Αυτός ο ιδιόμορφος πόλεμος συνεχίζεται αδιάλειπτα για έξι μήνες. Πόσο ρεαλιστικό είναι το συνεχιζόμενο αφήγημα ότι η Ουκρανία μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο έτσι ώστε οι δυτικές κοινωνίες να συνεχίσουν να υφίστανται «βάσανα και θυσίες»; Ακόμα και σήμερα, όσα όπλα και αν δοθούν στον Στρατό της Ουκρανίας;
Τόσο σε άρθρο μου την 30ή Απριλίου με τίτλο: «Θα μπορούσε η Ουκρανία να κερδίσει τον πόλεμο», όσο και με ένα πιο πρόσφατο της 20ής Ιουνίου με τίτλο: «Αναζητώντας το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία» έχει αιτιολογηθεί αρκούντως ότι είναι εξαιρετικά δυσχερές με τις παρούσες συνθήκες να πετύχει η Ουκρανία να ανακαταλάβει τα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη της στην Ανατολική Ουκρανία αλλά και κάποια στον Βορρά εγγύς του Χαρκόβου.
Πολύ συνοπτικά θα επαναλάβουμε ότι η Ουκρανία προκειμένου να απωθήσει τις ρωσικές δυνάμεις και να ανακαταλάβει τα κατεχόμενα εδάφη της, απαιτείται η συγκρότηση μία ικανής στρατηγικής εφεδρείας για ανάληψη πρωτοβουλίας και επιθετικής επιστροφής. Η Ουκρανία η οποία επί του παρόντος μάχεται για να μην υποστεί μεγαλύτερες εδαφικές απώλειες και δεν μπορεί να συγκροτήσει μέχρι τώρα μία τέτοια δύναμη.
Οι διεξαγόμενες αντεπιθέσεις που μεταδίδουν θριαμβευτικά κάποια ΜΜΕ είναι περιορισμένες και τοπικές. Τα πυροβόλα από μόνα τους δεν καταλαμβάνουν έδαφος. Δεν υπάρχουν τέτοια «game changers» όπως πολλοί αφελώς νομίζουν ότι από μόνα τους μπορούν όντως να αλλάξουν την ροή του πολέμου. Θα επιμείνουμε! Χωρίς αυτήν τη στρατηγική εφεδρεία ή χωρίς την άμεση εμπλοκή στο έδαφος αμερικανικών και άλλων δυνάμεων δεν μπορεί να αναληφθεί πρωτοβουλία που θα επιτρέψει την επιθετική επιστροφή. Αλλά το δεύτερο έχει αποκλειστεί.
Η Ουκρανία διεξάγει αναντίρρητα έναν δίκαιο αγώνα για να διαφυλάξει την κυριαρχία της και την εδαφική της ακεραιότητα. Όμως για να πούμε τα πράγματα αυτός ο δίκαιος αγώνας των Ουκρανών υποστηρίζει έμμεσα και τους στόχους της Αμερικής ως προς τη Ρωσία όπως έχουν διατυπωθεί από τους ίδιους τους Αμερικανούς. Όλα δείχνουν ότι η Ουάσιγκτον ευνοείται από έναν παρατεταμένο πόλεμο.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν όταν ανακοίνωσε το νέο πακέτο στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία ύψους 2,98 δισ. δολ. επεσήμανε ότι αυτό θα επιτρέψει στις ουκρανικές δυνάμεις να πολεμήσουν για τα επόμενα χρόνια για να συνεχίζουν να αμύνονται, όχι για να εξοπλιστούν τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες ταξιαρχίες που θα επιχειρήσουν να ανακαταλάβουν τα απολεσθέντα εδάφη.
Το να συνεχίζουν κάποιοι να μας λένε ότι τελικά η Ουκρανία θα κερδίσει το πόλεμο για να παρατείνεται αυτός, είναι λάθος και θα έλεγα ανέντιμο για τους Ουκρανούς αλλά και όλες τις χώρες που μεγάλο οικονομικό κόστος την υποστηρίζουν. Και βέβαια δεν θέλουμε να κερδίσει μία δύναμη εισβολής που με βάση την ισχύ της κάνει ότι θέλει αλλά αν η Ουκρανία υποστεί ακόμα μεγαλύτερη στρατιωτική ήττα, θα οδηγηθεί σε ακόμα πιο αδύναμη κατάσταση όταν κάποτε θα έλθει η ώρα των διαπραγματεύσεων.
Η παράταση του πολέμου θα πρέπει να αποφευχθεί διότι όσο αυτός παρατείνεται τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος οριζόντιας κλιμάκωσης η δε συνέχιση της δυτικής υποστήριξης δεν είναι δεδομένη όσα μεγάλα λόγια και αν ακούγονται στη Δύση. Το αρραγές μέτωπο της Δύσης παρουσιάζει ήδη ρωγμές και οι κοινωνίες προβληματίζονται σοβαρά.
Μετά το φθινόπωρο θα ενταθεί και άλλο η ενεργειακή κρίση και οι οικονομολόγοι προβλέπουν περαιτέρω άνοδο του πληθωρισμού, ενώ όλοι μιλούν για εξαιρετικά δύσκολο χειμώνα. Η υπεύθυνη ουκρανική πολιτική ηγεσία όμως θα πρέπει να σταθμίσει υπεύθυνα και ενδελεχώς τη διαμορφούμενη κατάσταση και αυτό που όλοι βλέπουμε είναι ότι η Ρωσία έχει σε επιχειρησιακό επίπεδο το «πάνω χέρι» και συνεχίζει να διατηρεί την πρωτοβουλία σε πολιτικό, στρατηγικό και επιχειρησιακό-τακτικό επίπεδο.
Αυτό που όλοι επιθυμούμε στη Δύση, δηλαδή να μην χάσει η Ουκρανία και να μην κερδίσει ο Πούτιν τελικά φαίνεται ότι είναι αδύνατον να επιτευχθεί. Καλύτερα θα λέγαμε όμως ότι πρέπει να επιδιωχθεί να μην χάσει πολλά η Ουκρανία και ας χάσει όσο το δυνατόν περισσότερα η Ρωσία μετά την οποιαδήποτε πύρρεια νίκης της. Εκτιμούμε ότι η συνέχιση των επιχειρήσεων πιθανώς να καταστήσει το Κίεβο ακόμα πιο αδύναμο σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις.
Τέλος, θα επαναλάβω ότι ένας πόλεμος φθάνει στο τέλος του είτε όταν η μία πλευρά κατορθώσει να επιβάλει τη θέληση στην άλλη πρώτα στο πεδίο και μετά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, είτε όταν και οι δύο πλευρές επιθυμούν συμβιβασμό από το να μάχονται καθόσον το κόστος διαρκώς γίνεται μεγαλύτερο από οποιεσδήποτε παραχωρήσεις για να βρεθεί το λεγόμενο «κοινό έδαφος».
Η «στρατηγική» του «as long as it takes» δεν είναι …στρατηγική. Για να απαντήσω στο «πώς» του διπλού ερωτήματος της πρώτης παραγράφου μιας και το «πότε» δεν μπορεί να προσδιοριστεί, επισημαίνεται ότι και το πρώτο που θα πρέπει να επιδιωχθεί είναι κατάπαυση του πυρός σύντομα που θα σταματήσει την αιματοχυσία και την καταστροφή.
Όπως έχω ξαναγράψει μία διέξοδος θα ήταν μία τύπου «Ανακωχή της Κορέας» του 1953 πάνω σε εδαφική γραμμή με αποστρατικοποιημένη ζώνη, ίσως και με διεθνή δύναμη παρατηρητών και μετά συνομιλίες που θα οδηγούσαν σε πολιτικό διακανονισμό χωρίς όμως καμία διεθνή αναγνώριση των τετελεσμένων. Η ίδια η Ουκρανία χρειάζεται να βοηθηθεί στο να βρει λύσεις και όχι στο να ωθείται σε έναν ατελείωτο πόλεμο χωρίς αύριο.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
