Μέχρι προχθές είχαμε στραμμένη την προσοχή μας στο αν και πότε θα εξαπολυθεί τελικά η μεγάλη Ουκρανική επίθεση με σκοπό την ανακατάληψη των κατεχομένων, από τους Ρώσους, εδαφών της Ουκρανικής Επικράτειας στα σύνορα του 1991. Από χθες το πρωί, όμως, το κύριο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία είναι πλέον το ρήγμα που προκλήθηκε είτε με δολιοφθορά, είτε με ρουκέτες στο φράγμα Νόβα Καχόβκα και στο ομώνυμο Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο που βρίσκεται στον κάτω ρου του ποταμού Δνείπερου, στην Νότια δηλαδή Ουκρανία. Μόσχα και Κίεβο αλληλοκατηγορούνται για την πρόκληση αυτού του γεγονότος, χαρακτηρίζοντας το «τρομοκρατική ενέργεια»! Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για σημαντικές συνέπειες.
Πρώτα απ’ όλα να πούμε τι είναι αυτό το φράγμα και γιατί έχει μεγάλη σημασία. Πρόκειται για το έκτο και τελευταίο φράγμα σοβιετικής κατασκευής (1956) που υπάρχει στον ποταμό Δνείπερο και όπως είναι φυσικό, υπάρχει και ένα μεγάλο Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο ως εφεδρική/συμπληρωματική πηγή ισχύος 357MW. Χρησιμοποιείται για ύδρευση περιοχών κυρίως ανατολικά του ποταμού και της κατεχόμενης Κριμαίας, για άρδευση εκτεταμένων περιοχών εκατέρωθεν του ποταμού αλλά ακόμα και για ναυσιπλοΐα.
Εξαιρετικά σημαντικό είναι ότι από αυτόν τον ταμιευτήρα χωρητικότητας 18 κυβικών χιλιομέτρων νερού τροφοδοτείται μέσω ειδικών καναλιών άλλος ταμιευτήρας που ψύχει τον Σταθμό Πυρηνικής Ενέργειας της Ζαπορίζια ισχύος 5,7 GW, o οποίος είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη και τον οποίο κατέχουν οι Ρώσοι από τις πρώτες ημέρες της εισβολής. Επάνω στο φράγμα όπου δημιουργήθηκε και το ρήγμα από έκρηξη υπάρχει η μοναδική γέφυρα που συνδέει στα νότια τις δύο όχθες του Δνείπερου ο οποίος χωρίζει τα ουκρανικά από τα ρωσικά στρατεύματα.
Από την αρχή του πολέμου το συγκεκριμένο φράγμα λόγω της στρατηγικής του σημασίας είχε καταγραφεί ως πιθανός πολεμικός στόχος ενώ και τον περασμένο Οκτώβριο ο Ζελένσκι είχε ζητήσει από τη Δύση να προειδοποιήσει τη Ρωσία να μην ανατινάξει το φράγμα, προειδοποιώντας ότι θα πλημμύριζε μια μεγάλη περιοχή της νότιας Ουκρανίας. Πάντως, η περιοχή είχε προσβληθεί με ρουκέτες και πάλι από «απροσδιόριστη πλευρά» και πάλι με αλληλοκατηγορίες την 11 Νοεμβρίου μετά την απαγκίστρωση των Ρώσων από την Χερσώνα προκαλώντας μικρές ζημιές.
Με βάση τις πληροφορίες που είχαμε μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είμαστε σε θέση να υιοθετήσουμε ούτε την Ουκρανική αλλά ούτε και την Ρωσική εκδοχή. Είμαστε επιφυλακτικοί όπως επιφυλακτικά είναι όλα τα μεγάλα διεθνή ΜΜΕ καθόσον οι ενημερώσεις που δίνονται είναι αλληλοσυγκρουόμενες και η μάχη της πληροφόρησης αλλά κυρίως της παραπληροφόρησης είναι… αδυσώπητη.
Ενδεχομένως τις επόμενες ημέρες να έχουν ξεκαθαριστεί αρκετά. Όταν έρχεται μία στρατηγική πληροφορία για γεγονός που δεν γνωρίζουμε ποιος το προκάλεσε πάντα θέτουμε το ερώτημα «ποιος ωφελείται». Στη συγκεκριμένη περίπτωση η κάθε πλευρά και ωφελείται και ζημιώνεται ταυτόχρονα. Εξαρτάται όμως πώς διαμορφώνεται ο λόγος οφέλους/ζημίας. Βέβαια, οφείλουμε να παραθέσουμε ότι σύμφωνα με το Πρακτορείο Reuters που επικαλείται το NBC News, πηγές της CIA θεωρούν υπεύθυνη τη Μόσχα για την καταστροφή.
Με την συνεχή ροή τεραστίων ποσοτήτων νερού από το ρήγμα που δημιούργησε η έκρηξη, η στάθμη του Δνείπερου έχει ανέλθει επικίνδυνα. Ήδη στις παραποτάμιες περιοχές έχει φθάσει στο ύψος των προστατευτικών αναχωμάτων ενώ παραποτάμιοι οικισμοί έχουν ήδη κατακλυσθεί από ύδατα. Επιχειρήσεις απομάκρυνσης του πληθυσμού, όσος βέβαια παραμένει σε αυτήν την εμπόλεμη περιοχή βρίσκεται σε εξέλιξη τόσο από τις ουκρανικές όσο και από τις ρωσικές κατοχικές αρχές. Οι πλημμύρες ενδέχεται να βγάλουν στην επιφάνεια νάρκες που έχουν τοποθετηθεί στις δύο όχθες του Δνείπερου και από τους Ρώσους και από τους Ουκρανούς.
Πολύ μεγάλης στρατιωτικής σημασίας είναι ότι οι πλημμυρισμένες περιοχές σε όποια έκταση θα εκτείνονται, στο τέλος θα αποτελέσουν κώλυμα καθόσον θα μειώσουν την βατότητα του εδάφους καθιστώντας αδύνατη την κίνηση ακόμα και ερπυστριοφόρων. Και τα κωλύματα δυσχεραίνουν τον επιτιθέμενο και ευνοούν τον αμυνόμενο αυξάνοντας το παθητικό έδαφος.
Σε αυτήν λοιπόν την περίπτωση και ενόψει της πολυθρύλητης μεγάλης ουκρανικής επίθεσης μπορούμε να πούμε ότι μειώνονται οι δυνατότητες επιθετικών ελιγμών του Ουκρανικού Στρατού. Αλλά αυτό γίνεται κυρίως στην ανατολική όχθη του Δνείπερου που κατέχεται από τους Ρώσους διότι οι πλημμύρες λόγω διαμόρφωσης του εδάφους είναι πολύ μεγαλύτερες από την δυτική όπου θα μπορούσαν να αποτελέσουν περιοχές συγκεντρώσεως των επιτιθέμενων δυνάμεων κάτι που δημιουργεί προβληματισμό για το τελικό όφελος.
Από την άλλη πλευρά, μεγάλης πολιτικής σημασίας είναι ότι θα δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα υδροδότησης των κατεχομένων περιοχών από την Ρωσία και ιδιαίτερα της Κριμαίας. Όταν προσαρτήθηκε η Κριμαία από τη Ρωσία το 2014, η Ουκρανία έκλεισε το κανάλι που μετέφερε νερό από Νόβα Καχόβκα με αποτέλεσμα να στερηθεί του νερού όλη η χερσόνησος και η υδροδότηση να γίνεται με υδροφόρα πλοία από την Ρωσία. Με την κατάληψη της περιοχής από τον ρωσικό στρατό άνοιξε και πάλι κανάλι. Θα μπορούσε να αντέξει ο πληθυσμός της Κριμαίας αλλά και όλα τα ρωσικά στρατεύματα που ξεπερνούν στην περιοχή τις 120 χιλιάδες σε μία τέτοια παρόμοια στέρηση;
Με την ολοσχερή καταστροφή του μηχανοστασίου του Υδροηλεκτρικού Εργοστασίου η Ουκρανία στερείται πλέον μίας σημαντικής εφεδρικής πηγής ηλεκτρικής ενέργειας όταν τα ενεργειακά της προβλήματα είναι τεράστια. Ευτυχώς, ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) δήλωσε τουλάχιστον δύο φορές χθες ότι δεν υπάρχει άμεση απειλή για τον Πυρηνικό Σταθμό της Ζαπορίζια και ότι υπάρχει εκεί ομάδα εμπειρογνωμόνων που παρακολουθούν την κατάσταση από κοντά. Σημαντικές θα είναι και οικολογικές συνέπειες διότι από το μηχανοστάσιο του Υδροηλεκτρικού Εργοστασίου έχουν εγχυθεί στον ποταμό περί τους 150 τόνους πετρελαίου
Κλείνοντας πρέπει να πούμε ότι δεν είναι σαφές αν το ρήγμα στο πάνω μέρος του φράγματος Νόβα Καχόβκα και η ζημιά στο Υδροηλεκτρικό εργοστάσιο προκλήθηκε από δολιοφθορά με εκρηκτικά ή από προσβολή με ρουκέτες. Αυτό θα απαντούσε σε πολλά ερωτήματα. Οι Ρώσοι είναι αδύνατον να μην είχαν υπονομεύσει με εκρηκτικά το πάνω μέρος που είναι ταυτόχρονα και η μόνη γέφυρα που συνδέει τη δυτική με την ανατολική όχθη στην περιοχή.
Αλλά, αν ήταν έκρηξη, υπονομευμένα εκρηκτικά θα είχαν καταστραφεί από την βάση της και μέχρι σήμερα το πρωί θα είχε δημιουργηθεί τεράστια λίμνη μέχρι την Χερσώνα η οποία μάλιστα θα είχε πλημμυρίσει σε μεγάλο της μέρος.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής
