Η πανδημία του νέου κορονοϊού έφερε στο προσκήνιο την έννοια της «ανοσίας αγέλης», δημιουργώντας ελπίδες ότι αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε να βοηθήσει στο περιορισμό της διάδοσης, ή ακόμη και να την σταματήσει.
Η ανοσία αγέλης επιτυγχάνεται όταν ένα μεγάλο μέρος μιας κοινότητας έχει αναπτύξει έναν βαθμό ανοσίας σε έναν ιό, μειώνοντας κατά συνέπεια τη διάδοση από άτομο σε άτομο. Ως αποτέλεσμα, ολόκληρη η κοινότητα προστατεύεται, και όχι μόνο εκείνοι που έχουν ανοσία.
Φυσική μόλυνση ή εμβολιασμός;
Η φυσική μόλυνση σημαίνει ότι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων έχει νοσήσει και αναρρώσει από την ασθένεια. Ωστόσο, ο βαθμός προστασίας μέσω της φυσικής μόλυνσης είναι άγνωστος όσον αφορά τον νέο κορονοϊό. Επιπλέον θα χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι άνθρωποι μέχρι να νοσήσουν αρκετοί για να επιτευχθεί η ανοσία αγέλης, παρά αν υπάρξει ένα εμβόλιο.
«Ο κίνδυνος αυτός δεν είναι αποδεκτός» δηλώνει η Κάθριν Μπένετ, επικεφαλής του τμήματος επιδημιολογίας του πανεπιστημίου Deakin της Μελβούρνης. «Δεν μπορούμε να έχουμε ανθρώπους που μολύνονται ώστε να επιτευχθεί η ανοσία αγέλης τη στιγμή που γνωρίζουμε τόσο λίγα πράγματα για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της νόσου».
Ο εμβολιασμός μπορεί να προσφέρει ευρεία ανοσία ταχύτερα και με μεγαλύτερη αξιοπιστία.
Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή εμβόλιο κατά του Covid-19, αν και πραγματοποιούνται κλινικές δοκιμές διαφόρων σταδίων σε όλο τον κόσμο. Συνήθως η ανάπτυξη ενός εμβολίου απαιτεί αρκετά χρόνια μέχρι να δημιουργηθεί, να δοκιμαστεί, να παραχθεί και να διανεμηθεί για ευρεία χρήση. Οι παραγωγοί εμβολίων ελπίζουν να μπορέσουν να συμπιέσουν δραματικά το χρονοδιάγραμμα αυτό το εμβόλιο κατά του Covid-19, μέσω ταχύτερων δοκιμών και παραγωγής μεγάλης κλίμακας προτού καν αποδειχθούν τα προϊόντα αποτελεσματικά.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι αν δεν υπάρξουν άλλα μέτρα, η ανοσία αγέλης θα επιτευχθεί όταν το 50% με 70% ενός πληθυσμού αποκτήσει ανοσία μέσω του εμβολιασμού. Το ακριβές ποσοστό εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, που, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα είναι στην καλύτερη περίπτωση κοντά στο 70%.
Εξισορροπώντας τη διανομή του εμβολίου
Το πώς θα διανεμηθεί το εμβόλιο θα έχει επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητά του. Αν διανεμηθεί άνισα – αν, για παράδειγμα, οι πλουσιότερες χώρες έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση από αυτές με χαμηλότερα εισοδήματα – θα δημιουργηθούν ασφαλείς περιοχές, άλλες όμως, πολύ μεγάλες, θα είναι ευάλωτες.
Κατά τα πρώτα στάδια της διανομής, μπορεί να δοθεί προτεραιότητα σε όσους εργάζονται στο τομέα της υγείας ή σε άλλους τομείς που τους φέρνουν στην πρώτη γραμμή, καθώς και σε όσους ανήκουν στις ευπαθέστερες ομάδες - μια διαδικασία που είναι γνωστή ως στοχευμένος εμβολιασμός. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος έτσι να μην εμβολιαστούν άτομα που ίσως να είναι «υπερμεταδότες», όπως οι εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς.
«Θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι το εμβόλιο θα διανεμηθεί ισότιμα σε όλο τον πληθυσμό», δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ο Τζόελ Μίλερ, καθηγητής εφαρμοσμένων μαθηματικών στο πανεπιστήμιο La Trobe της Μελβούρνης, που χρησιμοποιεί μαθηματικά μοντέλα για να βοηθήσει κυβερνήσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις να διαμορφώσουν πολιτικές ελέγχου μολυσματικών νοσημάτων.
Περιορισμός μετακινήσεων
Οι μετακινήσεις των ανθρώπων επίσης έχουν επιπτώσεις στη διάδοση ενός ιού.
Με χαμηλότερα επίπεδα εμβολιασμού, ο αριθμός των ατόμων που τελικά μολύνονται είναι παρόμοιος σε μια ομάδα ανθρώπων που συγχρωτίζονται και ταξιδεύουν και σε μια ομάδα ατόμων που παραμένουν σχετικά στατικά. Ωστόσο, η διάδοση είναι πολύ πιο αργή στον στατικό πληθυσμό, και αυτός είναι ο λόγος που οι κυβερνήσεις παγκοσμίως επέβαλαν εγκλεισμό.
Ακόμη και όταν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί, τα κρούσματα μπορούν να μειωθούν περαιτέρω αν οι άνθρωποι αποφεύγουν τα ταξίδια.
Εν αναμονή
Ο νέος κορονοϊός μεταδίδεται κυρίως μέσω σταγονιδίων που εκπέμπει ο ασθενής όταν βήχει, φτερνίζεται ή ακόμη και μιλάει.
Μέχρι να υπάρξει ένα εμβόλιο, η χρήση μάσκας, η τήρηση των αποστάσεων ασφαλείας και η υγιεινή των χεριών μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της διάδοσης και να συμβάλλουν στη δημιουργία ανοσίας αγέλης.
Οι επιδημιολόγοι σε γενικές γραμμές συμφωνούν ότι μια συνδυαστική προσέγγιση είναι αποφασιστικής σημασίας, δεδομένου ότι τα πρώτα εμβόλια που θα φτάσουν στην αγορά πιθανότατα δεν θα είναι 100% αποτελεσματικά.
«Πρόκειται για επιπλέον επίπεδα προστασίας» δηλώνει η Κάθριν Μπένετ. «Μας προστατεύουν περαιτέρω από τη διάδοση στην κοινότητα. Η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη όπου εφαρμόζεται ένας συνδυασμός προστατευτικών και περιοριστικών μέτρων».
