«Τι θέλουν; Φτηνό ρωσικό αέριο; Ή μήπως την Υπερκαρπαθία μας;» είχε αναρωτηθεί τον περασμένο Μάρτιο η Ουκρανή αναπληρώτρια πρωθυπουργός, Ιρίνα Βέρετσουκ σε ανάρτηση της στο Facebook αναφερόμενη στη στάση της κυβέρνησης Ορμπάν που δεν στηρίζει τις κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία και δεν επιτρέπει το πέρασμα των αποστολών όπλων από τη Δύση στην Ουκρανία.
Η Υπερκαρπαθία είναι μια διοικητική περιφέρεια στη νοτιοδυτική Ουκρανία που ανήκε στο παρελθόν στην Ουγγαρία και …υποψήφια για προσάρτηση σύμφωνα με την ρεβιζιονιστική φαντασίωση της Μεγάλης Ουγγαρίας.
Η αναθεωρητική τάση που αποδίδει η Βέρετσουκ στην Βουδαπέστη εκδηλώνεται σποραδικά μεν αλλά είναι απολύτως αντιληπτή σε βαθμό που εν μέσω γενικότερης αναταραχής να μην περνάει και ασχολίαστη.
Έτσι όταν προ ημερών, κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα ο Ορμπάν φόρεσε ένα κασκόλ που είχε επάνω το χάρτη της «Μεγάλης Ουγγαρίας», η οποία περιείχε εδάφη που τώρα ανήκουν στην Αυστρία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία, την Κροατία, τη Σερβία και την Ουκρανία, εκτός από νέες διαμαρτυρίες της Ουκρανίας προξένησε αντιδράσεις και από άλλες χώρες που μάλιστα προεξόφλησαν ότι το θέμα θα έμπαινε στο τραπέζι και της συνόδου κορυφής των χωρών του Βίζενγκραντ.
Ο Ορμπάν με τον γνωστό του τρόπο προσπάθησε να αμβλύνει τις εντυπώσεις λέγοντας ότι «το ποδόσφαιρο δεν είναι πολιτική. Μην διαβάζετε σε αυτό πράγματα που δεν υπάρχουν. Η εθνική ομάδα της Ουγγαρίας ανήκει σε όλους τους Ούγγρους όπου και αν ζουν», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Σλοβάκος Υπουργός Εξωτερικών Ράτισλαβ Κάσερ με απάντηση του στο Facebook μίλησε έξω από τα δόντια. «Δεν υπάρχει χώρος στις σχέσεις μας για αναθεωρητισμό και αλυτρωτισμό, ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας: «Είδαμε το 1939 – όταν ξεκίνησε ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος- που οδήγησαν τέτοια αισθήματα και σχέδια και βλέπουμε σήμερα, ζωντανά, στην Ουκρανία που βρίσκεται υπό ρωσική επίθεση».
Κανείς δεν πείθεται για τη μόνο ποδοσφαιρική πτυχή του πράγματος. Τον περασμένο Μάιο η Κροατία καταδίκασε τις επεκτατικές προθέσεις του Ορμπάν ο οποίος σε ομιλία του είχε πει ότι μέρη των ακτών της Αδριατικής Θάλασσας είχαν αφαιρεθεί από την Ουγγαρία.
«Καταδικάζουμε οποιαδήποτε εδαφική φιλοδοξία σε βάρος κυρίαρχων κρατών», τόνισε με ανακοίνωση του το Υπουργείο Εξωτερικών της Κροατίας στις 10 Μαίου.
Το τραύμα του Τριανόν
Ο εθνικιστής πρόεδρος της Ουγγαρίας έχει παίξει πολλές φορές στο παρελθόν με την υπομονή των γειτόνων του όπως για παράδειγμα δημοσιεύοντας στο Facebook το 2020 χάρτη που απεικόνιζε την Μεγάλη Ουγγαρία η οποία «περιλαμβάνει» περιοχές που η Βουδαπέστη έχει χάσει από την Συνθήκη του Τριανόν το 1920 μετά την κατάρρευση της αυτοκρατορίας της Αυστρο-Ουγγαρίας.
Ο Ορμπάν συχνά εμφανίζεται ως όχι μόνο ο ηγέτης των 10 εκατομμυρίων περίπου κατοίκων της Ουγγαρίας αλλά και των «εκατομμυρίων» ουγγρικής καταγωγής πολιτών των γειτονικών χωρών στους οποίους μάλιστα η κυβέρνηση του έδωσε υπηκοότητα και το δικαίωμα ψήφου.
Η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία έχει ανακινήσει στο μυαλό πολλών εθνικιστών στην Ουγγαρία οράματα αλυτρωτισμού όπως αυτό της επιστροφής της Υπερκαρπαθίας υπό τον έλεγχο της Βουδαπέστης. «Δεν μπορούμε να αφήσουμε στη μοίρα τους Ούγγρους που ζουν εκεί και τα εδάφη που μας άρπαξαν», δήλωσε στο Balkan Investigative Reporting Network o 50χρονος Μπαρτάλ, μέλος του ακροδεξιού κόμματος Κίνημα της Πατρίδας που κέρδισε επτά έδρες στις εκλογές του Απριλίου. Τίθεται όπως εξηγεί υπέρ μιας «ομαλής, προσεκτικής, διπλωματικής, βήμα προς βήμα» εκδικητικής πολιτικής που αν τεθεί σε εφαρμογή, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μεγάλο γεωπολιτικό σοκ στην ανατολική Ευρώπη.
Ο Ορμπάν λοιπόν, αν μη τι άλλο για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης παίζει με το τραύμα του Τριανόν, το κοινωνιολογικό φαινόμενο που εκμεταλλεύονται έτσι και αλλιώς εδώ και δεκαετίες οι ηγεσίες της ακροδεξιάς και των εθνικιστών της χώρας. Η Τριανόν έδωσε το όνομα της στη συνθήκη του 1920 που αφαίρεσε από την Ουγγαρία, ηττημένη του Α Παγκοσμίου Πολέμου, από τα δύο τρίτα των εδαφών της και σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού της.
Και ενώ δεν φαντάζει σε επίπεδο real politik πολύ εφικτό η Ουγγαρία ως μέλος της ΕΕ που πρέπει να συμμορφώνεται με βασικούς κανόνες για να εξασφαλίζει τις χρηματοδοτήσεις που έχει μεγάλη ανάγκη εν μέσω κρίσης πληθωρισμού, να κάνει κίνηση εισβολής στην Υπερκαρπαθία, δεν παύει να δημιουργείται ένα επικίνδυνο κλίμα.
Δημόσια πρόσωπα κοντά στο περιβάλλον του Βικτόρ Ορμπάν και των στελεχών του κυβερνόντος κόμματος του Fidesz φροντίζουν να τροφοδοτούν την ένταση. «Πρέπει συναισθηματικά και οικονομικά να είμαστε έτοιμοι να υποδεχτούμε το ουγγρικό έδαφος», δήλωνε στα τέλη του Μάρτη, ο Κσάμπα Μπελενέσι, ένας ορμπανιστής αρθρογράφος.
Τα αγάλματα του αλυτρωτισμού
Επίσης, αγάλματα που προσωποποιούν το όραμα της Μεγάλης Ουγγαρίας ξεπηδούν σαν μανιτάρια. Η τοποθέτηση μιας μπρούτζινης προτομής του Μίκλος Χόρτι, του κυβερνήτη της Ουγγαρίας από το 1920 ως το 1944, στο ουγγρικό κοινοβούλιο προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και την οργή της εβραϊκής κοινότητας της χώρας καθώς σε αυτόν αποδίδεται η εξόντωση περισσοτέρων των 400.000 Ούγγρων Εβραίων.
Αυτή ήταν μια πρωτοβουλία του ακροδεξιού κόμματος αλλά δεδομένου ότι υπάρχει ανταγωνισμός εθνικοφροσύνης με το κυβερνών Fidesz αυτό κάθε άλλο παρά αντιστάθηκε στην κίνηση. Εξάλλου για την ακροδεξιά η μορφή του Χόρτι είναι κεντρική στο αφήγημα της μεγάλης και ένδοξης Ουγγαρίας που είναι το αγαπημένο του Ορμπάν.
Στον Χόρθι πιστώνεται ότι ανέκτησε τα περισσότερα από τα εδάφη που είχαν χαθεί μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο κυρίως με τη βοήθεια της ναζιστικής Γερμανίας και της Ιταλίας. Ωστόσο, αυτές οι νίκες του ήταν πρόσκαιρες καθώς ο χάρτης της κεντρικής Ευρώπης επαναχαράχτηκε μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Και ενώ το 2015 ο Ορμπάν έλεγε ότι δεν ήταν σωστό να υπάρχουν αγάλματα του κυβερνήτη που συνεργάστηκε με τους Ναζί, το 2017 τον χαιρέτισε ως «θαυμαστό πολιτικό άνδρα που ξανάχτισε τη χώρα». Τώρα, υπό το φόβο περαιτέρω αντιδράσεων, απλά αφήνει την ακροδεξιά να κάνει ό,τι θέλει σιωπηρά ποντάροντας ότι έτσι θα έχει μερίδιο στους ψηφοφόρους της.
