Σε σχεδόν τρεις εβδομάδες από την ανακάλυψη της μετάλλαξης «Όμικρον» έχουμε μάθει αρκετά για την τελευταία παραλλαγή του κορονοϊού, ωστόσο πολλά μένουν άγνωστα προς το παρόν.
Όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα του Bloomberg, έντονο προβληματισμό έχει προκαλέσει στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα η «Ο» καθώς από τα πρώτα δεδομένα από τη Νότια Αφρική, το επίκεντρο μέχρι στιγμής, δείχνουν ότι ο ιός φαίνεται να εξαπλώνεται πολύ πιο γρήγορα από προηγούμενα στελέχη, αν και δεν φαίνεται να προκαλεί σοβαρή νόσηση.
Με τα κρούσματα της «Ο» να διπλασιάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι επενδυτές προσπαθούν να ανάγουν συμπεράσματα από τις μέχρι στιγμής ενδείξεις της «Ο» σε διάφορα πεδία, καθώς η εξάπλωση της εν λόγω μετάλλαξης στη Βρετανία πιθανότατα να είναι προάγγελος των πραγμάτων που θα ακολουθήσουν στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Εντούτοις, δεν είναι ακόμη σαφές εάν το 2022 θα πετύχουμε εκεί που το 2021 ηττηθήκαμε παγκοσμίως: να καταστείλουμε την εξάπλωση του ιού αρκετά ώστε να σταματήσουν οι κυλιόμενες εξάρσεις του και επιτέλους να πάψουν οι κοινωνικοί περιορισμοί και τα μέτρα καραντίνας.
Να σημειωθεί ότι οι αρχικές εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι η «Ο» είναι πολύ πιο μεταδοτική από τη «Δ», η οποία εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλο τον κόσμο, γεμίζοντας νοσοκομεία και ενισχύοντας τα ποσοστά θανάτων, ενώ μπορεί να μολύνει τους εμβολιασμένους αλλά και όσους έχουν ήδη νοσήσει με Covid-19.
Αυτό που δεν είναι ακόμη γνωστό είναι πώς αναπτύχθηκε και αν θα προκαλέσει πιο σοβαρή ασθένεια σε χώρες με πληθυσμό μεγαλύτερης ηλικίας από το νεαρό πληθυσμό στη Νότια Αφρική. Επίσης ασαφές είναι αν μπορεί να ξεπεράσει τη «Δ» σε μέρη όπου αυτή είναι κυρίαρχη τώρα, όπως η Ευρώπη και οι ΗΠΑ.
Ο Μάικλ Όστερχολμ, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Πολιτικής Λοιμωδών Νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι οι πληροφορίες μέχρι στιγμής δείχνουν ότι μιλάμε για μια πιο ήπια μετάλλαξη σε σχέση με τη «Δ»
«Η μεγάλη πρόκληση που θα έχουμε είναι να το επιβεβαιώσουμε τις επόμενες δύο εβδομάδες», όπως είπε στο podcast του Osterhom Update. «Από εκεί και πέρα, θα μπορούμε να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό όσον αφορά το επόμενο διάστημα της πανδημίας για τον κόσμο».
Πόσο γρήγορα εξαπλώνεται;
Στο Γκαουτένγκ, όπου επί του παρόντος επικεντρώνεται η εξάπλωση της «Ο» στη Ν.ς Αφρική, ο ρυθμός αναπαραγωγής -πόσο γρήγορα εξαπλώνεται ο ιός- είναι πάνω από 3, που είναι ο υψηλότερος που έχει καταγραφεί και σημαίνει πρακτικά ότι κάθε φορέας της «Ο» μολύνει κατά μέσο όρο άλλα τρία άτομα.
Για την ακρίβεια τα κρούσματα στη Νότια Αφρική αυξάνονται κατακόρυφα και ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων έχει ξεπεράσει τα τρία προηγούμενα κύματα της πανδημίας στην εν ελόγω περιοχή.
Αξίζει μάλιστα να επισημανθεί ότι ο υπουργός Υγείας της Νότιας Αφρικής, ο Τζο Φάχλα, δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε χθες Παρασκευή ότι η νέα παραλλαγή Όμικρον προκαλεί αναζωπύρωση των μολύνσεων.
«Τα αποτελέσματα πρόσφατων αλληλουχήσεων του γονιδιώματος αποκάλυψαν πως η Όμικρον ήταν η κυρίαρχη παραλλαγή μεταξύ των δειγμάτων που αναλύθηκαν στα τέλη του Νοεμβρίου και στις αρχές του Δεκεμβρίου – το 70% (250/358) ως χθες», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.
Υπενθυμίζεται ότι την εβδομάδα που ολοκληρώθηκε την 4η Δεκεμβρίου, τα κρούσματα στην επαρχία Χαουτένγκ αυξήθηκαν κατά 415% σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη, ενώ οι εισαγωγές στα νοσοκομεία αυξήθηκαν κατά 204%.
Σύμφωνα με τον υπουργό, δεν είναι ακόμη σαφές το εάν και κατά πόσον η παραλλαγή Όμικρον προκαλεί ή όχι βαρύτερη μορφή της COVID-19 σε σύγκριση με άλλες, ειδικά τη Δέλτα. Τα προκαταρκτικά δεδομένα δείχνουν αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία μεν, όμως αυτό πιθανόν οφείλεται στο ότι αυξάνεται ο αριθμός των μολύνσεων και όχι στο ότι προκαλείται πιο βαριά μορφή της νόσου, πρόσθεσε.
Επιπροσθέτως, ο Δρ. Φάχλα υπογράμμισε πως ο ρυθμός αναπαραγωγής του ιού (R0), που αναλογεί στον αριθμό των ανθρώπων που ενδέχεται να μολύνει ένας φορέας του ιού, βρίσκεται στο 2,5. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο το οποίο έχει καταγραφεί στη Νότια Αφρική από την εκδήλωση της πανδημίας.
Επιπλέον, τόνισε ότι τα πρώτα στοιχεία δείχνουν πως η νέα παραλλαγή συνεπάγεται υψηλότερο κίνδυνο επαναμόλυνσης, δηλαδή νέας μόλυνσης 90 ημέρες μετά την ανάρρωση από μια πρώτη.
Εντούτοις για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα «χρειάζονται περισσότερα στοιχεία, που θα είναι διαθέσιμα τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες», επισήμανε.
Σύμφωνα πάλι με μια ιαπωνική μελέτη, η «Ο» είναι 4,2 φορές πιο μεταδοτική από τη «Δ».
Η δε Βρετανία αναφέρει ότι το νέο στέλεχος αναπτύσσεται πολύ πιο γρήγορα από τη «Δ» και αναμένει μάλιστα ότι η πρώτη θα γίνει η κυρίαρχη παραλλαγή μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, αντιπροσωπεύοντας περισσότερα από τα μισά νέα κρούσματα. Σημειώνεται ότι την Παρασκευή, η συγκεκριμένη χώρα ανέφερε σχεδόν 58.200 περιπτώσεις Covid συνολικά.
Όπως αναφέρει η Washington Post, ερευνητές από τη Nference, μια εταιρεία με έδρα το Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης που αναλύει βιοϊατρικές πληροφορίες, ανέλυσαν την αλληλουχία της Όμικρον και βρήκαν ένα απόσπασμα γενετικού κώδικα που υπάρχει επίσης σε έναν ιό που μπορεί να προκαλέσει κρυολόγημα. Λένε ότι αυτή η συγκεκριμένη μετάλλαξη θα μπορούσε να έχει συμβεί σε έναν ξενιστή που έχει μολυνθεί ταυτόχρονα από τον SARS-CoV-2, γνωστό και ως νέο κορονοϊό, και τον κορονοϊό HCoV-229E, ο οποίος προκαλεί το κοινό κρυολόγημα. Ο κοινός γενετικός κώδικας με τον HCoV-229E δεν έχει ανιχνευθεί σε άλλες παραλλαγές του νέου κορονοϊού, δήλωσαν οι επιστήμονες.
Η μελέτη βρίσκεται υπό έκδοση και δεν έχει ακόμα αξιολογηθεί.
Η «εντυπωσιακή» ομοιότητα μεταξύ της Όμικρον και του HCoV-229E θα μπορούσε να είχε κάνει τη νέα μετάλλαξη «πιο συνηθισμένο στους ανθρώπινους ξενιστές» και πιθανόν να αποφύγει κάποιες αποκρίσεις του ανοσοποιητικού συστήματος, είπε ο Βένκι Σουνταράρατζαν, βιολογικός μηχανικός που συνέταξε τη μελέτη.
Πόσο σοβαρές είναι οι λοιμώξεις;
Με το ξέσπασμα μόλις λίγων εβδομάδων, είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε με σαφήνεια και ακρίβεια, αλλά οι γιατροί έχουν αναφέρει ότι οι προσβαλλόμενοι με «O» παρουσιάζουν έντονη κόπωση και πονοκεφάλους, σε αντίθεση με τα καρδιολογικά και τα αναπνευστικά προβλήματα προκαλεί η «Δ».
Επιπλέον, τα τρία μεγαλύτερα νοσοκομεία της Νότιας Αφρικής αναφέρουν ότι τα κρούσματα είναι πολύ πιο ήπια σε σχέση με αυτά των μεταλλάξεων που προηγήθηκαν. Υπάρχουν λίγοι άνθρωποι που χρησιμοποιούν οξυγόνο ή αναπνευστήρες και σημειώνεται μόνο μια μικρή αύξηση στους θανάτους.
Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν περίπου 5.000 άτομα με Covid στα νοσοκομεία της Νότιας Αφρικής, το ένα τέταρτο από τις «κορυφώσεις» της εξάπλωσης που παρατηρήθηκαν στα δύο προηγούμενα κύματα της πανδημίας υπόψιν.
Επηρεάζει τα παιδιά διαφορετικά από προηγούμενες παραλλαγές;
Οι πρώτες εισαγωγές σε νοσοκομεία στη Νότια Αφρική αφορούν μεγαλύτερο αριθμό παιδιών κάτω των 5 ετών από ό,τι στο παρελθόν.
Εντούτοις, τα περισσότερα μένουν στο νοσοκομείο μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και ο υπουργός Υγείας Joe Phaahla λέει ότι δεν υπάρχουν αναφορές πως αυτά παρουσιάζουν αναπνευστικές επιπλοκές.
Σημειώνεται ότι οι υγειονομικές αρχές της χώρας ανακοίνωσαν αύξηση των λοιμώξεων μεταξύ των παιδιών, χωρίς να είναι σε θέση να διευκρινίσουν αν το νέο παραλλαγμένο στέλεχος που εντοπίστηκε τον περασμένο μήνα προσβάλλει περισσότερο τα παιδιά.
Όσον αφορά τις εισαγωγές στο νοσοκομείο, «καταγράφουμε μια αρκετά ισχυρή αύξηση σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών κάτω των 5 ετών», δήλωσε η Δρ Ουασίλα Τζάσατ, ειδική σε θέματα δημόσιας υγείας στο νοτιοαφρικανικό Εθνικό Ινστιτούτο για τις Μεταδιδόμενες Ασθένειες (NICD).
«Ο δείκτης επίπτωσης στα παιδιά κάτω των 5 ετών είναι τώρα ο δεύτερος πιο υψηλός, βρίσκεται ακριβώς έπειτα από αυτόν που αφορά τους άνω των 60 ετών», διευκρίνισε η Τζάσατ.
Ο αριθμός των θετικών κρουσμάτων αυξήθηκε επίσης μεταξύ των παιδιών ηλικίας 10-14 ετών στη χώρα αυτή που έχει ιδιαίτερα νεαρό πληθυσμό, όπως συμβαίνει εν γένει στην Αφρική. Το ένα τρίτο του πληθυσμού στη Νότια Αφρική είναι κάτω των 18 ετών.
Όσον αφορά τα στοιχεία αυτά, οι επιστήμονες παραθέτουν αρκετούς πιθανούς λόγους. Στους κάτω των 12 ετών δεν διατίθεται εμβόλιο κατά της COVID-19 στη Νότια Αφρική και είναι πιθανόν, αν τα παιδιά δεν είναι εμβολιασμένα, ούτε και οι γονείς τους, όλη η οικογένεια να προσβληθεί, σύμφωνα με την Τζάσατ.
Δουλεύουν τα εμβόλια;
Ναι και όχι.
Το Africa Health Resource Institute ήταν το πρώτο που απομόνωσε την εν λογω μετάλλαξη και τη δοκίμασε έναντι εμβολίου της Pfizer. Όπως έδειξε η εν λόγω έρευνα, η «Ο» είναι σε θέση να αποφύγει σε μεγάλο βαθμό, αλλά όχι πλήρως, τα αντισώματα που δημιουργούνται ως απόκριση στον εμβολιασμό με Pzifer. Mελέτη μάλιστα της τελευταίας, επιβεβαίωσε τα ευρήματα του Africa Health Resource Institute.
Σημειώνεται ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ανέφερε την Παρασκευή ότι δύο δόσεις εμβολιασμού με AstraZeneca ή Pfizer SE παρείχαν πολύ λιγότερη προστασία έναντι της «Ο», σε σύγκριση με τη «Δ». Εντούτοις, μια τρίτη δόση αύξησε αυτό το ποσοστό στο 70% έως 75% τις πρώτες ημέρες μετά τον εμβολιασμό, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά δεδομένα μιας μικρής κλίμακας έρευνας.
Δεδομένα από νοσοκομεία της Νότιας Αφρικής στη δημοτική περιοχή του Tshwane που παρουσιάστηκαν στις 3 Δεκεμβρίου έδειξαν ότι το 68% των εισαγωγών σε νοσοκομεία για τον κορονοϊό αφορούσαν άτομα κάτω των 40 ετών υπόψιν. Κι αυτό σε σύγκριση με άτομα άνω των 50 ετών που αντιπροσωπεύουν το 66,1% των νοσηλειών κατά τις πρώτες εβδομάδες του τρίτου κύματος. Να σημειωθεί ότι οι Νοτιοαφρικανοί άνω των 60 ετών έχουν περίπου διπλάσιες πιθανότητες να έχουν εμβολιαστεί από εκείνους κάτω των 34 ετών.
Από πού προήλθε;
Υπάρχουν τρεις θεωρίες.
Η πρώτη είναι ότι η εν ελόγω παραλλαγή του ιού μεταλλάχθηκε σε κάποιον που ήταν ανοσοκατασταλμένος και είχε το παθογόνο για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιτρέποντάς του να αλλάξει και στη συνέχεια να μολύνει κι άλλους. Η Νότια Αφρική έχει 8,2 εκατομμύρια ανθρώπους που φέρουν τον ιό HIV, ο οποίος προκαλεί τη νόσο του ανοσοποιητικού συστήματος AIDS υπόψιν.
Η δεύτερη είναι ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη πέρασε ξανά σε ένα ζώο, μεταλλάχθηκε και στη συνέχεια μόλυνε εκ νέου έναν άνθρωπο.
Η τρίτη είναι ότι αναπτύχθηκε κυκλοφορώντας κάπου με μικρή γενετική αλληλουχία και όχι μεγάλη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Στη συνέχεια «παραλήφθηκε» στη Νότια Αφρική, όπου η αλληλουχία των δειγμάτων είναι συγκριτικά συνηθισμένη. Άλλωστε μερικά από τα πιο αδύναμα συστήματα υγείας στον κόσμο βρίσκονται στην Αφρική σημειωτέον.
Από 'δω και πέρα;
Εξαρτάται ποιον ακούς. Ο Richard Friedland, ο διευθύνων σύμβουλος του μεγαλύτερου ιδιωτικού νοσοκομειακού ομίλου της Νότιας Αφρικής, Netcare Ltd. είναι αισιόδοξος.
«Πιστεύω πραγματικά ότι υπάρχει μια σοβαρή πιθανότητα η «Ό» να σηματοδοτήσει το τέλος της Covid-19, καθώς εξασθενεί σε τέτοιο βαθμό που είναι μεν εξαιρετικά μεταδοτικό, αλλά δεν προκαλεί σοβαρή νόσηση», είπε. «Είναι νωρίς, αλλά είμαι λιγότερο ανήσυχος».
Ωστόσο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παραμένει επιφυλακτικός προς το παρόν, δεδομένου τόσων πολλών αγνώστων απαραίτητων στοιχείων για την «Ο», ενώ ανησυχεί ότι οποιαδήποτε παραλλαγή αποτελεί κίνδυνο.
«Αν επιτραπεί σε διάφορες μεταλλάξεις όπως η «O» να εξαπλωθεί ανεξέλεγκτα, παρόλο που δεν είναι μεμονωμένα πιο λοιμώδεις ή πιο θανατηφόρες, θα δημιουργήσουν περισσότερα κρούσματα,θα ασκήσουν πίεση στα σύστηματα υγείας και περισσότεροι άνθρωποι θα πεθαίνουν», δήλωσε ο Μάικ Ράιαν, εκτελεστικός διευθυντής έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ. «Θα πρέπει να ελπίζουμε για το καλύτερο αποτέλεσμα, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ελπίδα δεν είναι στρατηγική. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όσον αφορά τη σοβαρότητα των τελικών αποφάσεων».
