Στις δεκαετίες που ακολούθησαν την χρήση από την Αμερική των δύο πρώτων πυρηνικών βομβών στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι διεξήχθη μία ανηλεής κούρσα για την απόκτηση πυρηνικού προβαδίσματος μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ενώσεως με την κατασκευή πολλών χιλιάδων πυρηνικών όπλων τόσο σε στρατηγικό, όσο και σε θεάτρου επιχειρήσεων και σε τακτικό επίπεδο.
Όμως, ταυτόχρονα μαζί με αυτήν την τρομακτική προσπάθεια οι Υπερδυνάμεις, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ως επίσης πυρηνικές δυνάμεις στον πλευρό της Αμερικής κατανόησαν πλήρως ότι λόγω της φοβερής καταστροφικότητας αυτών, ένας πυρηνικός πόλεμος δεν έχει τελικό νικητή!
H ανάπτυξη της κουλτούρας της Αμοιβαίας Εξασφαλισμένης Καταστροφής ή ΜΑD (Mutual Assured Destruction) διαμόρφωσε για δεκαετίες την στρατηγική αντίληψη ΗΠΑ-Ηνωμένου Βασιλείου-Γαλλίας από την μία πλευρά και Σοβιετικής Ένωσης από την άλλη, που διατυπώθηκε στην από κοινού δήλωση το 1985 Ρήγκαν - Γκορμπατσόφ «ένας πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί και δεν πρέπει ποτέ να διεξαχθεί».
Αυτή η στρατηγική αντίληψη κατά της χρήσης πυρηνικών όπως αναλύει στο ομώνυμο βιβλίο της η Αμερικανίδα πολιτική επιστήμων και αναλύτρια παγκόσμιας ασφάλειας, Νίνα Ταννενγουάλντ, αποκαλέστηκε «πυρηνικό ταμπού». Αναφέρεται σε «ένα ιδιαίτερα ισχυρό είδος κανονιστικής απαγόρευσης που αφορά στην προστασία των ατόμων και των κοινωνιών από συμπεριφορά που ορίζεται ή θεωρείται επικίνδυνη» και συνδέεται με μια ευρεία αποστροφή προς τα πυρηνικά όπλα!
Από την πρώτη ημέρα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία ο Πούτιν υπονόησε σε εκείνο το θυμωμένο διάγγελμα του τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου 2022 ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει σε αυτόν τον πόλεμο ακόμα και πυρηνικά όπλα αν η Δύση επενέβαινε!
Λίγες ημέρες μετά ακολούθησε η ανακοίνωση περί επιφυλακής των ρωσικών πυρηνικών δυνάμεων Κρεμλίνου ενώ αργότερα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωνε απερίφραστα ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιούσε πυρηνικά όπλα εάν αντιμετώπιζε υπαρξιακή απειλή κάτι που επαναλήφθηκε και άλλες φορές μέχρι σήμερα με κύριο εκφραστή τον πρώην Πρόεδρος της Ρωσίας, Μεντβέντεφ.
Ακόμα και ο κατά κανόνα προσεκτικός Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ εκφράζοντας την λύπη του για την παροχή όπλων από το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία ισχυρίστηκε ότι η ενέργεια αυτή «ρίχνει λάδι στη φωτιά» και φέρνει τις δύο πλευρές πιο κοντά στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Παράλληλα, στο εσωτερικό της Ρωσίας γίνονται όλο και περισσότερες αναφορές στην πυρηνική ισχύ της χώρας, ιδιαίτερα στην κρατική τηλεόραση και στον ελεγχόμενο από το «σιλοβίκι» τύπο.
Όλες αυτές οι ρωσικές απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων αν και δεν εξαλείφουν αυτό που προαναφέραμε ως «πυρηνικό ταμπού» αναμφίβολα το διαβρώνουν και θέτουν σε κίνδυνο την ύπαρξή του.
Μπορεί να μην ορίζεται αυτό το… ταμπού σε κάποια επίσημη συμφωνία αλλά είναι μία αντίρρηση για την χρήση πυρηνικών, ένας κανόνας που ενισχύθηκε για 77 περίπου χρόνια και αυτόν τον κανόνα έρχεται να παραβιάσει η Μόσχα η οποία θολώνει την μέχρι τώρα σαφή διαχωριστική γραμμή διαχωρισμού μεταξύ πυρηνικών και συμβατικών όπλων.
Με πολύ απλά λόγια τα πυρηνικά όπλα θεωρούνται εργαλεία μάχης, όπως η χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων για την αντιμετώπιση συμβατικών στρατιωτικών απειλών. Μοναδικός κίνδυνος των πυρηνικών όπλων είναι θολή και το ταμπού εξασθενεί.
Η πυρηνική αποτροπή σε κάθε περίπτωση παραμένει σε ισχύ και ένας πυρηνικός πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ/ ΝΑΤΟ είναι απίθανος. Το MAD μπορεί να «λειτουργεί», αλλά η χρήση τακτικών όπλων από τη Ρωσία στο μέτωπο της Ουκρανίας αφού έπεσε ως απειλή δεν μπορεί, προς το παρόν, να αποκλειστεί.
Ένας πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί ποτέ να είναι… «περιορισμένος». Εφόσον και αν χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα σε μια σύγκρουση στην οποία εμπλέκονται οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι δεν θα γίνει γρήγορα μια ολοκληρωτική πυρηνική πυρκαγιά.
Όπως προειδοποίησε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, στις 6 Οκτωβρίου 2022, «δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι τέτοιο όπως η ικανότητα να χρησιμοποιείς εύκολα ένα τακτικό πυρηνικό όπλο και να μην καταλήξεις στον Αρμαγεδδώνα»! Αντί άλλων απειλών ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν, αποκάλυψε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προειδοποιήσει τη Ρωσία για «καταστροφικές συνέπειες» εάν η Ρωσία χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ο Πούτιν σκέφτεται όντως να καταφύγει στη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων (πεδίου μάχης) σε περίπτωση που υπάρξει δυσμενής για την Ρωσίας εξέλιξη του πολέμου ή αν υπάρξει άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ!
Πάντως, και οι δύο προαναφερθείσες περιπτώσεις δεν φαίνονται πιθανές. Ρώσοι αξιωματούχοι μάλιστα διευκρίνισαν ότι οι πυρηνικές προειδοποιήσεις του Πούτιν εξυπηρετούν πρωτίστως «αμυντικούς» σκοπούς και έχουν σχεδιαστεί απλώς για να αποτρέψουν τη δυτική παρέμβαση.
Η ηγεσία του Κρεμλίνου όσο κακούς υπολογισμούς και αν κάνει πιστεύουμε ότι επειδή αποτελείται και από βετεράνους του Ψυχρού Πολέμου έχει κατανοήσει ότι «ένας πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί και δεν πρέπει ποτέ να διεξαχθεί».
Ο ίδιος ο Μπάιντεν είπε ότι δεν πιστεύει ότι ο Πούτιν θα έκανε αυτό το φρικτό βήμα. Επιπροσθέτως, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Τζον Κίρμπι πιο καθησυχαστικός είχε δηλώσει ότι η Ουάσιγκτον δεν έχει παρατηρήσει καμία αλλαγή στη ρωσική συμπεριφορά που να υποδηλώνει μια κίνηση προς την πυρηνική χρήση.
Η εκτίμηση μας είναι ότι η χρήση πυρηνικών όπλων από πλευράς Ρωσίας ακόμα και τακτικού επιπέδου ενώ δεν μπορεί να αποκλειστεί ολοκληρωτικά δεν θεωρείται πιθανή.
Το «πυρηνικό ταμπού» και βέβαια δεν έχει καταρριφθεί με όλες αυτές τις απειλές της Μόσχας που ανά τακτά διαστήματα τις … «επικαιροποιεί» όπως προχθές με την ανακοίνωση ανάπτυξης πυρηνικών στην Λευκορωσία, αλλά έχει πλέον αποδυναμωθεί και αυτό δεν είναι καλό.
Θα πρέπει να πούμε ότι η Κίνα και η Ινδία οι οποίες είναι επίσης πυρηνικές δυνάμεις, ενοχλούνται σημαντικά όταν εκτοξεύονται «πυρηνικές απειλές» από τους Ρώσους αξιωματούχους. Τον περασμένο Νοέμβριο όταν οι απειλές της Μόσχας εντατικοποιηθήκαν ο Κινέζος Πρόεδρος, Σι Τζιπίνγκ, δήλωσε ότι «ο όλος κόσμος θα πρέπει να αντιταχτεί στην χρήση ή στις απειλές χρήσης πυρηνικών όπλων»!
Ο Αμερικανός αναλυτής Έριν Μακντόλαντ ειδικός στον έλεγχο των εξοπλισμών και στην μη διάδοση των πυρηνικών εκτιμάει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία καταδεικνύει για άλλη μια φορά πώς τα πυρηνικά όπλα, ακόμα και όταν παραμένουν «στο παρασκήνιο» μπορεί να περιπλέξουν τις συγκρούσεις και να αυξήσουν τον κίνδυνο κλιμάκωσης, σκόπιμα ή λανθασμένα, σε αδιανόητο επίπεδο.
Οι περισσότερες από τις 450 εναέριες και επίγειες πυρηνικές κεφαλές μικρού βεληνεκούς στο απόθεμα της Ρωσίας έχουν εκρηκτική απόδοση ισοδύναμη με περίπου 10 κιλοτόνους TNT. Απλά να πούμε ότι η βόμβα που κατέστρεψε τη Χιροσίμα είχε απόδοση περίπου 15 κιλοτόνων !
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής
