Ο Πούτιν φαίνεται να παρασύρθηκε από την προπαγάνδα του σε λανθασμένες αντιλήψεις όσον αφορά δύο κρίσιμα ζητήματα: α) την ικανότητα της Δύσης να πάρει ενωμένη αντίμετρα στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και β) την πρόθεση των Ουκρανών να αντισταθούν στη ρωσική εισβολή. Το γεγονός ότι όλοι οι συνεργάτες του επαναλάμβαναν την προπαγάνδα του είτε δημοσίως είτε κεκλεισμένων των θυρών εξηγεί πώς ενισχύθηκαν οι λανθασμένες αντιλήψεις του.
Στο πρώτο ζήτημα, ο Πούτιν πίστευε ότι η Δύση ήταν πολύ παρηκμασμένη και διχασμένη για να του προβάλει αποτελεσματική αντίσταση. Σύμφωνα με τις εθνικιστικές αντιλήψεις του, αντιδιαστέλλει τη Ρωσία με τις παραδοσιακές αξίες με έμφαση στη θρησκεία και στον ανδρισμό με τη σε μεγάλο βαθμό άθεη Δύση με δήθεν αχαλίνωτη ομοφυλοφιλία.
Στην εκτίμησή του περί δυτικής αδυναμίας συνέβαλε το γεγονός ότι η Ρωσία δεν υπέστη σοβαρές επιπτώσεις για την επέμβαση στη Γεωργία το 2008, στην Ουκρανία το 2014 και στη Συρία το 2015. Συνέβαλε επίσης η στρατιωτική αδυναμία της ΕΕ, η μεταφορά αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από την Ευρώπη στον Ινδικό-Ειρηνικό, η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία ευρωπαϊκών κρατών με προεξέχουσα τη Γερμανία, καθώς και η άτακτη αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν τον περασμένο Αύγουστο.
Η Δύση όμως κινητοποιήθηκε συσπειρωμένη ενάντια στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία όσο ποτέ άλλοτε μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Η ΕΕ επέβαλε σοβαρές κυρώσει στη Ρωσία σχεδόν αστραπιαία σε σχέση με τους συνήθως αργούς ρυθμούς της. Η Γερμανία ανακοίνωσε μεγάλη αύξηση στις αμυντικές δαπάνες της. Το ΝΑΤΟ είναι ενωμένο κάτω από την ηγεσία των ΗΠΑ και κάθε άλλο παρά «εγκεφαλικά νεκρό». Η οργή του Πούτιν για αυτές τις αρνητικές για τη Ρωσία εξελίξεις, που ο ίδιος προκάλεσε, φάνηκε όταν διέταξε να τεθούν οι ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις σε επιφυλακή, μια καθαρά συμβολική κίνηση εντυπωσιασμού δεδομένης της αμοιβαίας πυρηνικής αποτροπής.
Στο δεύτερο ζήτημα, που αφορά την υποεκτίμηση από τον Πούτιν της αντίστασης των Ουκρανών, πάλι φαίνεται να παρασύρθηκε από την προπαγάνδα του. Στο μυαλό του η Ουκρανία είναι ένα τεχνητό κατασκεύασμα και όχι πραγματικό έθνος. Το ουκρανικό καθεστώς σύμφωνα με την προπαγάνδα του αποτελείται από νεοναζίδες, όπως τόνισε η αντιπρόσωπος της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Το πόσο ανιστόρητος και άθλιος είναι αυτός ο ισχυρισμός φαίνεται από το γεγονός, και μόνο ότι ο πρόεδρος Ζελένσκι της Ουκρανίας είναι Εβραίος.
Εφόσον ο Πούτιν ήταν πεπεισμένος ότι η Ουκρανία ήταν τεχνητό κατασκεύασμα και ο λαός της κατά βάθος τμήμα του ρωσικού έθνους, καθώς και ότι η ουκρανική ηγεσία ήταν νεοναζίδες και ναρκομανείς, αναμενόμενη ήταν η πεποίθησή του ότι η εισβολή να έβρισκε ελάχιστη αντίσταση από τους Ουκρανούς.
Η λανθασμένη αυτή αντίληψη φαίνεται να επηρέασε και τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία. Κατά τις πρώτες ημέρες της εισβολής οι ρωσικές δυνάμεις έκαναν επιπόλαια λάθη στρατηγικής και τακτικής, που εξηγούνται μόνο εφόσον η ηγεσία τους ήταν βέβαιη ότι η εισβολή θα ήταν περίπατος.
Έχοντας εγκλωβισθεί στην ουκρανική εκστρατεία του, ο Πούτιν είναι σε θέση να συγκεντρώσει πολύ περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις στην Ουκρανία ικανές να κάμψουν τη συμβατική αντίσταση του ουκρανικού στρατού. Ο ουκρανικός εθνικισμός ωστόσο, που έχει φουντώσει όσο ποτέ άλλοτε, είναι πιθανό να οδηγήσει σε παρατεταμένο ανταρτοπόλεμο με την υλική υποστήριξη της Δύσης. Το αυξανόμενο βάρος του πολέμου σε συνδυασμό με τις κυρώσεις της Δύσης θα γονατίσει τη ρωσική οικονομία. Ως εκ τούτου, ο Πούτιν είναι πιθανό τελικά να προκαλέσει την παρακμή της Ρωσίας και ίσως και την ανατροπή του καθεστώτος του.
* Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου είναι καθηγητής διεθνών σχέσεων και στρατηγικής στην Πάντειο και πρόεδρος του ΕΣ του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ).
