Διπλωματικό πυρετό στον Αραβικό κόσμο και στο Ισραήλ προκαλεί η αναμενόμενη περιοδεία 13-16 Ιουλίου σε Ισραήλ-Παλαιστινιακή Αρχή -Σ. Αραβία του Αμερικανού προέδρου Τ. Μπάιντεν, σε μια κίνηση η οποία πλέον ξεφεύγει από το απλό πλαίσιο αποκατάστασης των διμερών σχέσεων ή της επιδίωξης αύξησης παραγωγής πετρελαίου και βάζει θεμέλια για την επιστροφή των ΗΠΑ στο παραδοσιακό τρίγωνο αστάθειας Μ. Ανατολής -Κόλπου-Βόρειας Αφρικής.
Η επίσκεψη Μπάϊντεν θα επιχειρήσει να συμβάλει στην αποκατάσταση μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην περιοχή και να καθησυχάσει τους φόβους των Αράβων ότι η στροφή του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ στον Ειρηνικό ωκεανό, αφήνει ακάλυπτη την περιοχή με την αναίρεση των δεσμεύσεων ασφαλείας που για δεκαετίες είχαν αναλάβει οι ΗΠΑ έναντι των Αράβων.
Με την απειλή του Ιράν να κυριαρχεί στις συνομιλίες τόσο στο Ισραήλ όσο και στη Σ. Αραβία κορυφαία στιγμή της περιοδείας θα είναι η κοινή συνάντηση του με τα μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) ΗΑΕ, Μπαχρέιν, Σ. Αραβία, Κουβέιτ, Κατάρ, Ομάν και των ηγετών της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και του Ιράκ, σε μια εξαιρετικής σημασίας περιφερειακή Διάσκεψη Κορυφής όπου θα επιχειρηθεί η επανατοποθέτηση της στρατηγικής παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή και της δημιουργίας μια ευρύτατης συνεννόησης με τον Αραβικό κόσμο.
Ίσως, είναι τυχαίο αλλά την ίδια ημέρα που ο κ. Μπάιντεν θα επισκέπτεται στο Ριάντ, ο Τούρκος πρόεδρος όπως ανακοινώθηκε στις αρχές της εβδομάδας θα επισκεφθεί το…Ιράν. Μια επίσκεψη που αποτελεί μήνυμα προς τους Άραβες και συγχρόνως υποκρύπτει την πρόθεση του Τούρκου ηγέτη να εμφανισθεί και πάλι ως «μεσολαβητής» με την Τεχεράνη (όπως κάνει με τη Ρωσία), ώστε να νομιμοποιηθούν και οι στενές σχέσεις που διατηρεί με το ιρανικό καθεστώς και η προνομιακή σχέση που διατηρεί με ελεγχόμενες από το Ιράν ομάδες όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς.
Γιατί είναι προφανές ότι μια ισχυροποίηση ενός Αραβικού άξονα που εκ των πραγμάτων κεντρικό ρόλο θα διαδραματίζει η Σ. Αραβία αλλά και η Αίγυπτος αφήνει πολύ λίγα περιθώρια για περιφερειακούς τυχοδιωκτισμούς στον Τούρκο ηγέτη.
Ιδιαίτερα σημαντική στιγμή της περιοδείας Μπάιντεν, που έχει σαφώς και έντονο αντί ιρανικό στίγμα θα είναι η επίσκεψη του στο Ριάντ, όπου σε μια πραγματική στροφή στη μέχρι τώρα πολιτική του θα αφήσει κατά μέρος την κριτική του στα θέματα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και θα επιδιώξει την εμπλοκή της Σ. Αραβίας σε αυτήν τη νέα αρχιτεκτονική, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει και τη δέσμευση για αύξηση της παραγωγής αργού, που θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των τιμών παγκοσμίως. Κάτι που αφορά άμεσα τον πρόεδρο Μπάιντεν καθώς εκτιμάται ότι οι αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων στις ΗΠΑ θα σφραγίσουν τις επιλογές των Αμερικανών ψηφοφόρων στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου.
Και στο Ισραήλ θα πρόκειται περί μιας επίσκεψης δύσκολων ισορροπιών καθώς ο κ. Μπάιντεν που δεν είχε κρύψει τις όχι και τόσο καλές σχέσεις του με τον πρώην ισραηλινό πρωθυπουργό Μ. Νετανιάχου, θα πρέπει να διαπραγματευθεί με έναν πιο συμβατό στην αμερικανική πολιτική, ισραηλινό πρωθυπουργό τον Γ. Λαπίντ, ο οποίος όμως τελεί υπό προθεσμία.
Το Τελ Αβίβ βλέπει με καχυποψία τις συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και κρατά ανοικτή την επιλογή πρώτου πλήγματος ώστε να αποτρέψει την ανάπτυξη του πυρηνικού οπλοστασίου της Τεχεράνης. Οι απειλές μάλιστα το τελευταίο διάστημα παίρνουν και διαφορετική μορφή, με παράδειγμα την απόπειρα επίθεσης της Χεζμπολάχ με Drones(πιθανότατα ιρανικής προέλευσης) εναντίον υπεράκτιων εγκαταστάσεων άντλησης φυσικού αερίου στην Ισραηλινή ΑΟΖ.
Ο ισραηλινός Υπουργός Άμυνας Μπεν Γκάτζ παρουσίασε την Τρίτη στο συνέδριο του Economist στην Αθήνα, δορυφορικά πλάνα των τελευταίων μηνών, όπου απεικονίζονται τέσσερα ιρανικά πολεμικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, τα οποία μεταφέρουν προηγμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραυλικά συστήματα τονίζοντας ότι η «παρουσία των στρατιωτικών δυνάμεων του Ιράν στην Ερυθρά Θάλασσα τους τελευταίους μήνες είναι η πιο σημαντική της τελευταίας δεκαετίας και συνιστά άμεση απειλή για το εμπόριο, την ενέργεια και την παγκόσμια οικονομία».
Για το Ισραήλ όμως υπάρχει μια ακόμη σημαντική προσδοκία από την επίσκεψη Μπάιντεν. Να μπορέσει ο Αμερικανός πρόεδρος να πείσει τον ισχυρό άνδρα της Σ. Αραβίας Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν να δώσει το πράσινο φως για την εξομάλυνση των σχέσεων των δυο χωρών που θα συνιστά και την ολοκλήρωση των Συμφωνιών του Αβραάμ, που είχε επιτύχει λίγο πριν τη λήξη της θητείας του ο πρόεδρος Τραμπ.
Ιδιαίτερο ρόλο σε αυτές τις διεργασίες που συντελούνται στην περιοχή έχει η Αίγυπτος και ο πρόεδρος Αλ Σίσι. Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες όλοι σχεδόν οι ηγέτες της περιοχής επισκέφθηκαν το Κάιρο για συντονισμό με τον Αιγύπτιο πρόεδρο ενόψει της επίσκεψης Μπάιντεν και της Διάσκεψης US- GCC+3.
Αναγνωρίζοντας τον κομβικό ρόλο της Αιγύπτου ως μεγαλύτερης Αραβικής χώρας αλλά και ως κρίσιμου σταθεροποιητικού παράγοντα στην περιοχή Μ. Ανατολής -Β. Αφρικής -Κόλπου οι ηγέτες της Σ .Αραβίας και των ΗΑΕ δεσμεύθηκαν για επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων ώστε να βοηθήσουν την Αιγυπτιακή οικονομία. Επενδύσεις που είναι αναγκαίες όχι μόνο για τη βελτίωση των οικονομικών αποδόσεων της κυβέρνησής Σίσι αλλά και για τη δημιουργία νέων υποδομών συμπληρωματικών της Διώρυγας του Σουέζ που θα φέρνουν πιο κοντά τον Κόλπο με τη Μεσόγειο.
Δεν είναι μόνο το τεράστιας σημασίας έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Σ. Αραβίας (όπου τα επόμενα χρόνια θα ενταθεί με εντυπωσιακά μεγέθη η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ) αλλά και έργα όπως το νέο σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας συνολικού μήκους 2000 χιλιομέτρων που θα συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα με τη Μεσόγειο.
Όμως ακόμη πιο εντυπωσιακή ήταν ως γεγονός η επίσκεψη που πραγματοποίησε στο Κάιρο ο σεΐχης του Κατάρ Ταμιμ μπιν Χαμαντ Αλ Θάνι, μετά από μια μακρά περίοδο εχθρότητας στις σχέσεις των δυο χωρών και αντιπαλότητας σε περιφερειακά τερέν. Οι Αλ Σίσι και Αλ Θάνι, αν και δεν αποκαλύφθηκαν λεπτομέρειες για το περιεχόμενο των συνομιλιών έδωσαν το μήνυμα ότι πλέον οι σχέσεις των δυο χωρών βαδίζουν σε πλήρη αποκατάσταση και ο Καταρινός Σεϊχης μάλιστα δεσμεύθηκε για επενδύσεις αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ προκειμένου να στηριχθεί η Αίγυπτος.
Ο Αλ Σίσι λίγες ημέρες αργότερα φιλοξένησε μια Τριμερή Συνάντηση Κορυφής Αιγύπτου -Ιορδανίας -Ιράκ στο Κάιρο, προκειμένου να υπάρξει συντονισμός για τη Διάσκεψη με τον Πρόεδρο Μπάιντεν.
Η Ιορδανία παραμένει πάντοτε ο ευαίσθητος και ευάλωτος κρίκος της αλυσίδας στη Μ. Ανατολή και η διατήρηση της σταθερότητας στη χώρα αυτή αποτελεί προτεραιότητα για τους Άραβες αλλά και για τη Δύση. Σε ό,τι αφορά στο Ιράκ πέραν του κρίσιμου πλέον ρόλου του στη διασφάλιση της σταθερότητας στην τροφοδοσία της παγκόσμιας αγοράς με πετρέλαιο η χώρα ακόμη ζει υπό την απειλή της πολιτικής αποσταθεροποίησης όπου σοβαρό ρόλο διαδραματίζει φυσικά το Ιράν. Όμως η Βαγδάτη έχει επιχειρήσει το τελευταίο διάστημα να μεσολαβήσει μεταξύ Τεχεράνης και Σ. Αραβίας και ΗΑΕ χωρίς πάντως να έχουν υπάρξει αποτελέσματα μέχρι στιγμής.
Είναι προφανές ότι οι εκτιμήσεις ότι εκκολάπτεται ένα νέο Μεσανατολικό ΝΑΤΟ είναι υπερβολικές, όμως δρομολογούνται πλέον νέα δεδομένα στην περιοχή.
Οι σοβαρές αυτές ανακατατάξεις και η αναδιαμόρφωση ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή δεν είναι αδιάφορες για την Ελλάδα. Η χώρα μας αποτελεί αξιόπιστη «πύλη» του Αραβικού Κόσμου προς τη Μεσόγειο και την Ευρώπη και τα τελευταία χρόνια έχει κτίσει ένα ευρύ πλαίσιο συνεργασιών Τριμερών και Πολυμερών, με όλους τους πρωταγωνιστές.
Η αποστολή της Αθήνας θα είναι τώρα να πείσει τους Άραβες συνομιλητές, το Ισραήλ αλλά και τους Αμερικανούς, ότι η ασφάλεια του Τριγώνου Μ. Ανατολή -Κόλπος -Β. Αφρική συνδέεται ευθέως με την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Και ότι στη νέα αυτή αρχιτεκτονική ασφαλείας η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να έχει τη δική της θέση.
