Το ΝΑΤΟ θα κάνει πίσω στο μέλλον στη σύνοδο κορυφής του στο Βίλνιους τον Ιούλιο, με τους ηγέτες να εγκρίνουν χιλιάδες σελίδες μυστικών στρατιωτικών σχεδίων που θα περιγράφουν λεπτομερώς για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο πώς θα αντιδρούσε η συμμαχία σε ρωσική επίθεση.
Η κίνηση σηματοδοτεί θεμελιώδη αλλαγή - το ΝΑΤΟ δεν έβλεπε την ανάγκη να καταρτίσει αμυντικά σχέδια μεγάλης κλίμακας για δεκαετίες, καθώς συμμετείχε σε μικρότερους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και ένιωθε ότι η μετασοβιετική Ρωσία δεν αποτελούσε πλέον υπαρξιακή απειλή.
Ωστόσο, εν μέσω του πιο αιματηρού πολέμου της Ευρώπης από το 1945 στο κατώφλι της στην Ουκρανία, η συμμαχία προειδοποιεί τώρα ότι πρέπει να έχει όλα τα σχέδια σε ανάπτυξη πολύ πριν ξεσπάσει τυχόν σύγκρουση με αντίπαλο όπως η Μόσχα.
«Η θεμελιώδης διαφορά μεταξύ διαχείρισης κρίσεων και συλλογικής άμυνας είναι η εξής: Δεν είμαστε εμείς, αλλά ο αντίπαλός μας που καθορίζει το χρονοδιάγραμμα», δήλωσε ο ναύαρχος Ρομπ Μπάουερ, από τους κορυφαίους στρατιωτικούς αξιωματούχους του ΝΑΤΟ. «Πρέπει να προετοιμαστούμε για το γεγονός ότι η σύγκρουση μπορεί να παρουσιαστεί ανά πάσα στιγμή».
Περιγράφοντας αυτό που αποκαλεί τα περιφερειακά του σχέδια, το ΝΑΤΟ θα δώσει επίσης στα έθνη καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο αναβάθμισης των δυνάμεων και της επιμελητείας τους.
«Οι σύμμαχοι θα γνωρίζουν ακριβώς ποιες δυνάμεις και ικανότητες χρειάζονται, συμπεριλαμβανομένου πού, τι και πώς να αναπτυχθούν», δήλωσε ο αρχηγός του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ σχετικά με τα εξαιρετικά απόρρητα έγγραφα που θα αναθέτουν, όπως στον Ψυχρό Πόλεμο, σε συγκεκριμένα στρατεύματα την ευθύνη για την άμυνα κάποιων περιοχών.
Αυτό επισημοποιεί διαδικασία που ξεκίνησε μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, η οποία ώθησε τους δυτικούς συμμάχους για πρώτη φορά να αναπτύξουν μαχητικά στρατεύματα στα ανατολικά, με τη Βρετανία, τον Καναδά και τη Γερμανία να αποκτούν το προβάδισμα σε ένα από τα κράτη της Βαλτικής.
Δεν είναι όπως στον Ψυχρό Πόλεμο
Όμως, ενώ πολλά χαρακτηριστικά μοιάζουν με τη στρατιωτική σύνθεση του ΝΑΤΟ πριν από το 1990, ορισμένοι κρίσιμοι παράγοντες έχουν αλλάξει για μια συμμαχία που έκτοτε έχει επεκταθεί κατά περίπου 1.000 χλμ προς τα ανατολικά και έχει αυξηθεί από 12 σε 31 μέλη.
Μόνο η ένταξη της Φινλανδίας τον περασμένο μήνα διπλασίασε τα σύνορα του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία σε περίπου 2.500 χλμ, αναγκάζοντας πιο ευέλικτη προσέγγιση στις αναπτύξεις σε σχέση με το παρελθόν, όταν η Γερμανία θεωρούνταν η κύρια ζώνη μάχης.
Επίσης, η συμμαχία δεν προετοιμάζεται πλέον για μεγάλης κλίμακας πυρηνικό πόλεμο εναντίον της Μόσχας και των συμμάχων της -οι περισσότεροι από τους οποίους είναι τώρα μέλη του ΝΑΤΟ- δήλωσε ο Ίαν Χοπ, ιστορικός στο Ανώτατο Αρχηγείο του ΝΑΤΟ Allied Powers Europe (SHAPE).
«Δεν οραματιζόμαστε τον τύπο του πολέμου που ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος, όπου οι συμμαχικές δυνάμεις θα χτυπιούνταν ταυτόχρονα με μεγάλης κλίμακας επιθέσεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας», είπε, δείχνοντας μάλλον τις περιφερειακές συγκρούσεις που έπρεπε να περιοριστούν γρήγορα δυνάμεων.
Ταυτόχρονα, το διαδίκτυο, τα drones, τα υπερηχητικά όπλα και η ταχεία ροή πληροφοριών παρουσιάζουν νέες προκλήσεις.
«Τα καλά νέα είναι ότι μιλάμε για τη διαφάνεια στο πεδίο μάχης. Με όλους τους δορυφόρους, με όλη την πληροφορία, μπορούμε να δούμε μια κρίση που ωριμάζει», δήλωσε ο Αντιστράτηγος Hubert Cottereau, Αντιπρόεδρος του Επιτελείου του SHAPE. «Για την Ουκρανία, είχαμε όλους τους δείκτες αρκετά νωρίτερα», είπε.
Η διαφάνεια είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το ΝΑΤΟ, σε αντίθεση με τις απαιτήσεις των χωρών της Βαλτικής, δεν βλέπει άμεση ανάγκη να αυξήσει τον αριθμό των στρατευμάτων στα ανατολικά.
«Όσο περισσότερα στρατεύματα συγκεντρώνετε στα σύνορα, είναι σαν να έχετε ένα σφυρί. Κάποια στιγμή, θέλετε να βρείτε ένα καρφί», προειδοποίησε ο Cottereau. «Το να συγκεντρώνουν οι Ρώσοι στρατεύματα στα σύνορα, θα μας κάνει νευρικούς, το να συγκεντρώνουμε στρατεύματα στα σύνορα, θα τους κάνει νευρικούς», ανέφερε.
300.000 στρατιώτες σε κατάσταση συναγερμού
Ωστόσο, θα είναι τεράστιο έργο να βελτιωθεί δραστικά η ετοιμότητα. Το ΝΑΤΟ συμφώνησε το 2022 να θέσει 300.000 στρατιώτες σε κατάσταση συναγερμού, από 40.000 στο παρελθόν.
Οι ελλείψεις στην ικανότητα της συμμαχίας να παράγει επαρκή όπλα και πυρομαχικά έχουν αναδειχθεί από τον αγώνα να συμβαδίσει με τις απαιτήσεις της Ουκρανίας, και το ΝΑΤΟ πρέπει επίσης να αναβαθμίσει την από καιρό παραμελημένη επιμελητεία που απαιτείται για την ταχεία ανάπτυξη στρατευμάτων μέσω σιδηροδρομικών ή οδικών.
Η ανάγκη χρηματοδότησης της υλοποίησης των περιφερειακών σχεδίων είναι από τους λόγους για τους οποίους ο Στόλτενμπεργκ κάλεσε τους ηγέτες να αυξήσουν τον στόχο των στρατιωτικών δαπανών της συμμαχίας, άλλο θέμα που θα συζητηθεί στο Βίλνιους.
Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ εκτιμούν ότι θα χρειαστούν κάποια χρόνια για να εφαρμοστούν πλήρως τα σχέδια, αν και τονίζουν ότι η συμμαχία μπορεί να κατευθυνθεί αμέσως στη μάχη αν χρειαστεί.
«Είμαστε έτοιμοι να πολεμήσουμε απόψε. Ξέρετε, δεν είστε ποτέ αρκετά έτοιμοι. Ποτέ», είπε ο Cottereau. «Πρέπει να είμαστε σε θέση να παλέψουμε απόψε αν χρειαστεί, με αυτά που έχουμε», σημείωσε.
