Ο μετριοπαθής και μεταρρυθμιστής πρόεδρος, Hassan Rouhani, επιδιώκει δεύτερη θητεία και βασικοί αντίπαλοί του είναι ο συντηρητικός δήμαρχος της Τεχεράνης, Mohammad Baqer Qalibaf και ο συντηρητικός κληρικός Ebrahim Raisi.
Οι εκλογές ουσιαστικά αποτελούν ένα δημοψήφισμα για τον Rouhani, ο οποίος προχώρησε σε συμφωνία για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν με αντάλλαγμα την απόσυρση των κυρώσεων εις βάρος της χώρας του. Οι κύριοι αντίπαλοί του υποστηρίζουν ότι θα σεβαστούν τη συμφωνία, αλλά η εκλογή ενός “σκληροπυρηνικού” προέδρου εξακολουθεί να αυξάνει τους κινδύνους μιας σύγκρουσης με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Donald Trump, ο οποίος χαρακτήρισε τη συμφωνία ως "καταστροφή".
Ο πρόεδρος του Ιράν Hassan Rouhani
Οι προεδρικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τις 19 Μαΐου δε θυμίζουν τις εκλογικές αναμετρήσεις των υπόλοιπων χωρών ανά τον κόσμο. Οι δημοσκοπήσεις στο Ιράν υπό το καθεστώς των μουλάδων δεν είναι ούτε ελεύθερες ούτε αξιόπιστες, ενώ αυτό που η Τεχεράνη αποκαλεί Σύνταγμα, ουσιαστικά εμποδίζει τη διεξαγωγή εκλογών βάσει διεθνώς αναγνωρισμένων προτύπων. Οι υποψήφιοι πρέπει να αποδείξουν την απόλυτη πίστη τους στο καθεστώς των μουλάδων και στον ανώτατο ηγέτη. Αυτό σημαίνει ότι η διάκριση ανάμεσα στους “μετριοπαθείς” και τους “σκληροπυρηνικούς” έχει μια βάση αλλά δεν αποτυπώνει ακριβώς το καθεστώς διαφόρων φατριών και όχι διαφορετικών πολιτικών κομμάτων που επικρατεί στο Ιράν.
Ο “ιεροεξεταστής” Ebrahim Raisi
Παρότι ο φιλοδυτικός Hassan Rouhani αναμένεται να καταφέρει να έχει και δεύτερη θητεία στην προεδρία του Ιράν, η εμφάνιση του Ebrahim Raisi αλλάζει το πολιτικό σκηνικό, καθώς ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης Ayatollah Ali Khamenei, ο οποίος έχει τον τελευταίο λόγο σε όλα τα πολιτικά θέματα, εκτιμάται ότι στηρίζει τον Raisi.
Το όνομα του Raisi δεν είχε ακουστεί μέχρι που ο Khamenei τον όρισε ηγέτη ενός σημαντικού σιίτικου ναού, του Imam Reza, γεγονός που οδήγησε σε μια φημολογία σύμφωνα με την οποία ο Raisi θα είναι και ο διάδοχος του 77χρονου θρησκευτικού ηγέτη. Σημειώνεται πως ο Ebrahim Raisi θεωρείται ένας σύγχρονος ιεροεξεταστής γιατί έχει μείνει γνωστός για τη δράση του ως εισαγγελέας που ενέκρινε την εκτέλεση χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων το 1988.
Οι υποστηρικτές του Ebrahim Raisi
(Photo by Fatemeh Bahrami/Anadolu Agency/Getty Images/Ideal Images)
“Ο άνθρωπος κυριολεκτικά δεν έχει τίποτα να προσφέρει. Δεν έχει χάρισμα. Είναι άγνωστος. Δεν μιλάει καλά. Απέτυχε στο πρώτο προεδρικό debate”, δήλωσε ο Alex Vatanka του Middle East Institute για τον συντηρητικό κληρικό Raisi.
Όπως μεταδίδει το CNBC, σύμφωνα με το Eurasia Group, ο Raisi ήταν ο βασικός χαμένος του πρώτου από τα τρία debate, καθώς ανατράπηκε από επίσης συντηρητικό και δήμαρχο της Τεχεράνης, Mohammad Qalibaf καθώς και τον πρώτο αντιπρόεδρο, Eshaq Jahangiri, ο οποίος υπηρέτησε ως αναπληρωτής του προϊστάμενού του, Rouhani.
Παράλληλα, το Eurasia Group εκτιμά πως ο Khamenei θα αρνηθεί να υποστηρίξει κάποιον από τους έξι υποψήφιους, έχοντας “καεί” από τον πρώην πρόεδρο, Mahmoud Ahmadinejad, τον οποίο και στήριξε το 2009, ενώ αναφέρει ότι η ισχυρή στήριξη από τον Khamenei για κάποιον υποψήφιο θα κινητοποιήσει μόνο τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους και τους μεταρρυθμιστές.
Αναδυόμενες τάσεις στο εκλογικό σώμα
Στο Ιράν υπάρχει τμήμα του πληθυσμού που επιδιώκει μια νέα επανεξισορρόπηση των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης που να απέχει από την τεχνοκρατία και τον ισλαμικό λαϊκισμό. Το κομμάτι αυτό ανησυχεί για το γεγονός ότι η κυβέρνηση πάσχει από ένα “έλλειμμα οράματος”.
Εκεί βρίσκεται και το επίκεντρο της κριτικής των τριών Συντηρητικών υποψηφίων (Usulgarayan) Raisi, Ghalibaf, και Mirsalim, οι οποίοι κατηγορούν την κυβέρνηση Rouhani για εκβιομηχανοποίηση. Επικρίνουν τη νέα κουλτούρα καταναλωτισμού που “κατατρώει” την επανάσταση από μέσα, όπως και τις μισθολογικές και εισοδηματικές ανισότητες.
Η παραπάνω κριτική έχει απήχηση στα λαϊκά στρώματα, καθώς μεγάλο τμήμα του πληθυσμού έχει φτωχοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Εκτιμάται πως το 40% του πληθυσμού βρίσκεται στο όριο ή και κάτω από το όριο της φτώχειας.
Οι εκλογές θα εξαρτηθούν από την οικονομία και από το αν οι ψηφοφόροι νιώθουν ότι τα οφέλη της συμφωνίας για τα πυρηνικά φθάνουν σε εκείνους, σημειώνει το Eurasia Group. Ο Rouhani έχει αποκαταστήσει την αίσθηση της ασφάλειας αποτρέποντας τον υπερπληθωρισμό και τις ελλείψεις, ωστόσο η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ιδιαίτερα στους νέους.
Επιμέλεια: Δανάη Μαραγκουδάκη
