Είναι προφανές ότι η Τουρκία έχει ενοχληθεί από τη στρατηγική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, ενώ αποκαλυπτικές του κλίματος είναι οι δηλώσεις Ερντογάν ότι η χώρα μας έχει εξελιχθεί σε… αμερικανική βάση.
Επίσης, προφανής είναι και η ενόχληση για τον εξοπλισμό της Ελλάδας, που έγινε σε χρόνο μη αναμενόμενα γρήγορο για το τουρκικό καθεστώς, γεγονός που σε συνδυασμό με το μπλοκάρισμα της Άγκυρας, λόγω των S-400, εγκυμονεί τον κίνδυνο δημιουργίας νέων ισορροπιών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Στο πλαίσιο επομένως του μεγάλου παιχνιδιού που παίζει ο Ερντογάν, με επίκεντρο τις σχέσεις του με τη Δύση και τη Ρωσία, η δαιμονοποίηση της Ελλάδας θα αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία για την Άγκυρα. Πολύ δύσκολα αυτό θα αλλάξει μέχρι τις τουρκικές εκλογές, ακόμη και αν δεχθούμε ότι η ένταση των επιθέσεων εναντίον της χώρας μας είναι πρόσκαιρη επειδή συνδέεται με τους εορτασμούς της επετείου των 100 χρόνων από το 1922.
Η Ελλάδα θα βρίσκεται ολοένα και περισσότερο στο επίκεντρο του τουρκικού παιχνιδιού και γύρω από αυτήν, ενόψει και των εκλογών, ο Ερντογάν θα οικοδομεί συνεχώς αφηγήματα: Κοινός παρονομαστής ότι οι Έλληνες θέλουν το κακό της Τουρκίας εξ ονόματος των Δυτικών. Είναι οι Αμερικανοί που χρησιμοποιούν ως πιόνι την Ελλάδα για να βάλουν φραγμό στα σχέδια της μεγάλης Τουρκίας. Είναι οι Ευρωπαίοι που χρησιμοποιούν τη χώρας μας επειδή θέλουν το κακό της Τουρκίας.
Η Ελλάδα είναι ένας «βολικός» εχθρός για την τουρκική ηγεσία, μία συνθήκη που αρχίσει πλέον να λαμβάνει μόνιμα χαρακτηριστικά. Είναι ένα αφήγημα, ελκυστικό για το εσωτερικό ακροατήριο του Ερντογάν και για αυτό ακριβώς συνδέεται με τη μεγάλη αντεπίθεση που πρόκειται να ξεκινήσει η Τουρκία το 2023. Είτε αφορά την αντεπίθεση του Ερντογάν για να κερδίσει τις εκλογές, είτε την επίθεση της Άγκυρας απέναντι σε όλους αυτούς που επιβουλεύονται τη χώρα και την ανατροπή του.
Τούτο δε σημαίνει ότι η Τουρκία δεν αισθάνεται υποχρεωμένη να δείξει αυτοσυγκράτηση, καθώς αν δεν της είχε «κοπεί ο βήχας» από τους Αμερικανούς θα επιδείκνυε διαφορετική συμπεριφορά στο πεδίο, τόσο στην Αν.Μεσόγειο μέσω του γεωτρύπανου Αμπντουλχαμίτ Χαν, όσο και στο Αιγαίο.
Ένα είναι το βέβαιο. Τα ελληνοτουρκικά έχουν περάσει σε μια νέα φάση. Χαρακτηριστική η χθεσινή δήλωση Ερντογάν, σχετικά με τη μεγάλη αξία που έχει η Τουρκία για το ΝΑΤΟ και τη μικρή αντίστοιχα που έχει η Ελλάδα. Είναι μια προσπάθεια να υπογραμμίσουν οι γείτονες στους Αμερικανούς ότι στηρίζουν μια χώρα περιορισμένης στρατηγικής χρησιμότητας, κινδυνεύοντας να βάλουν απέναντι τους μια χώρα, που παραδοσιακά θεωρείται ως ο «γεωπολιτικός μεντεσές» της Δύσης στην περιοχή. Όσον αφορά στο χθεσινό «σόου» Ακάρ να πετάξει με αεροσκάφος πάνω από το Αιγαίο, ο οποίος εσχάτως έχει αναλάβει εργολαβικά τις επιθέσεις εναντίον της Ελλάδας, αφενός θέλει να τονώσει το εθνικό αίσθημα στο εσωτερικό, αφετέρου ο ίδιος βλέπει τον εαυτό με ρόλο στην επόμενη ημέρα, οπότε αυτή προκύψει, είτε μαζί με τον Ερντογάν, είτε ως διάδοχός του.
Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι αυτή η γενικευμένη διπλωματική επίθεση των Ερντογάν-Ακάρ κατά της Αθήνας έχει καταφέρει να κάνει την αντιπολίτευση, καθ' οδόν προς τις εκλογές, να σιωπήσει. Κεμαλιστές και λοιπά κόμματα έχουν σταματήσει να καταφέρονται κατά της Ελλάδας. Αντί κυβέρνηση και αντιπολίτευση να διαγκωνίζονται για το ποιος θα εμφανισθεί πιο σκληρός απέναντι στη χώρα μας, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος, αυτό συμβαίνει πλέον μεταξύ των υπουργών του Ερντογάν και στελεχών του κυβερνώντος κόμματος, προκειμένου να δείξουν την προσήλωση τους στον ηγέτη.
Συμπερασματικά, δύο είναι τα ζητήματα που πρέπει να μας ανησυχούν. Το πρώτο είναι ότι η παραπάνω ρητορική, που δύσκολε θα περάσει στο πεδίο προτού επιλυθεί το θέμα των F-16, έχει στόχο να διαμορφώσει ένα υπόβαθρο για κρίση με την Ελλάδα, την οποία μάλιστα η Τουρκία χρεώνει προκαταβολικά στη χώρα μας. Στόχος του τουρκικού καθεστώτος είναι η Ελλάδα να ενοχοποιηθεί ότι τηρεί ανεύθυνη στάση, επιθετική, ότι πηγαίνει κόντρα στις νόρμες του ΝΑΤΟ με τη «ενεργοποίηση» των S-300 εναντίον τουρκικών μαχητικών.
Το δεύτερο ανησυχητικό στοιχείο, είναι ότι ταυτόχρονα με τα παραπάνω, η Άγκυρα διαπραγματεύεται για τα F-16 με τους Αμερικανούς, προειδοποιώντας τους πως για να μην περάσει από τα λόγια στην πράξη, πρέπει να πάρει αυτά που ζητάει. Εδώ μαίνεται ένας πόλεμος νευρών μεταξύ Τούρκων και Αμερικανών, με τους πρώτους να εκβιάζουν πως αν δεν πάρουν τα αεροσκάφη μπορεί να προκαλέσουν κρίση με την Ελλάδα, σπάζοντας τη συνοχή του ΝΑΤΟ σε μια συγκυρία όπου αυτό πρέπει να μείνει ενωμένο, οι δε, τελευταίοι να προειδοποιούν ότι αν συμβεί αυτό δεν θα ικανοποιήσουν το τουρκικό αίτημα.
Αυτή η γενική επίθεση της Τουρκίας κατά της Ελλάδας θα κορυφωθεί από τον Ερντογάν στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο. Στη σύνοδο του ΟΗΕ θα δούμε μια παράσταση από τον Ερντογάν άνευ προηγουμένου. Εκεί θα παρουσιάσει χαλκευμένα στοιχεία, με χάρτες, βίντεο και δήθεν αποδεικτικά στοιχεία, θα επιχειρήσει να δείξει ότι η Ελλάδα βρίσκεται απέναντι στο διεθνές δίκαιο, θα επικαλεστεί επιστολή η οποία θα αφορά στο Αιγαίο (και την οποία θα στείλει στον ΟΗΕ, αν δεν το έχει ήδη κάνει), θα μιλήσει για απωθήσεις, για την αποστρατικοποίηση των νησιών υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα παραβιάζει τη Συνθήκη της Λωζάνης, θα επικαλεστεί τους S-300, κοκ.
Πώς πρέπει να απαντήσει απέναντι σε αυτή την τουρκική επίθεση η Αθήνα; Καταρχήν, η μέχρι τώρα στάση της να επιλέγει το πότε και για ποιο λόγο θα απαντάει στην Τουρκία δείχνει ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση. Οι υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών Ν. Παναγιωτόπουλος και Ν.Δένδιας δεν απαντούν κάθε μέρα στους ομολόγους τους Ακάρ και Τσαβούσογλου.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι στο σκέλος της δημόσιας διπλωματίας πρέπει να εφησυχάζουμε και επειδή θεωρούμε πως όσα υποστηρίζει η Τουρκία είναι ακρότητες δεν οφείλουμε να τους δίνουμε τη δέουσα σημασία. Εδώ θα πρέπει να λειτουργούν όλοι οι δίαυλοι, ώστε να γίνεται σαφές προς πάσα κατεύθυνση πως όσα υποστηρίζει η Τουρκία είναι παντελώς αστήρικτα και παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο.
Δύο πράγματα πάντως δεν πρέπει να ξεχνάμε. Το πρώτο, πως ό,τι και να πει η Τουρκία, όσα στοιχεία και να παρουσιάσει για τους S-300, δεν πρόκειται να αλλάξει στο ελάχιστο την άποψη των Αμερικανών για τους S-400. Εφόσον αυτοί παραμένουν στο τουρκικό έδαφος, πολλώ δε μάλλον ενεργοποιηθούν, δεν πρόκειται να υπάρξει καμία αμυντική συνεργασία με την Άγκυρα. Το δεύτερο είναι πως οι Αμερικανοί ψάχνουν για φόρμουλα συμβιβασμού, προκειμένου να δώσουν στην Τουρκία τα F-16, ανεξαρτήτως των ελληνικών επιχειρημάτων και του τι λέγεται στο Κογκρέσο. Αυταπατώνται όσοι πιστεύουν το αντίθετο.
* Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας, αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1, παρουσιάζει την εκπομπή «Η Ελλάδα στον κόσμο (της)», η οποία προβάλλεται από την πλατφόρμα ΑΝΤ1+
