Στο... πρόσωπο των ημερών έχει αναδειχθεί ο δικτάτορας της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, υπό το φως της ανταρσίας Πριγκόζιν, ανεξαρτήτως εάν πράγματι διαδραμάτισε τον καίριο μεσολαβητικό ρόλο που του απέδωσε το Κρεμλίνο μπροστά στα πρωτοφανή γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στη Ρωσία.
Μετά τα ρωσικά τακτικά πυρηνικά όπλα, το καθεστώς Λουκασένκο «πήρε» στο έδαφός του και τον τοξικό αρχηγό της Wagner, το «τέρας» που ο ίδιος ο Πούτιν εξέθρεψε για να στραφεί τελικά εναντίον του «αφεντικού» του, στο πλαίσιο μίας συμφωνίας την οποία περιβάλλουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα τόσο για το μέλλον του Γεβγκένι Πριγκόζιν και της Wagner, όσο και για το ρόλο και τα κίνητρα του Λουκασένκο.
Αναλυτές δισπιστούν εάν ήταν όντως ο δικτάτορας της Λευκορωσίας που διαπραγματεύτηκε με τον Πριγκόζιν για την ανακοπή της προέλασης προς τη Μόσχα, το Κρεμλίνο ωστόσο τον «έβγαλε μπροστά» και δημόσια τον ευχαρίστησε, και το καθεστώς στο Μινσκ επιδόθηκε ταυτόχρονα σε ξέφρενη επικοινωνιακή εκστρατεία προς «αναβάθμιση» του πολιτικού ανδρός Λουκασένκο που επενέβη στη δύσκολη στιγμή του συμμάχου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Μένει να διαφανεί εάν και πώς θα μπορούσε να εξαργυρώσει προς ίδιον όφελος τη... φιλοξενία Πριγκόζιν, αλλά και πιστών σε εκείνον μισθοφόρων που εκτιμάται ότι θα τον ακολουθήσουν έχοντας λάβει «πάσο ελευθερίας» από τον ίδιο τον Βλαντιμίρ Πούτιν να μετακινηθούν στη Λευκορωσία, εφόσον δεν επιθυμούν να συνάψουν συμβάσεις με το ρωσικό στρατό ή να πάνε στο σπίτι τους...
Η ιδιότυπη εξορία Πριγκόζιν στο Μινσκ σηματοδοτεί κατά τους στρατιωτικούς αναλυτές το τέλος της Wagner υπό την παρούσα μορφή της τουλάχιστον, χωρίς να είναι σαφές τι μέλλει γενέσθαι με τους μισθοφόρους, τόσο εντός Ρωσίας (ο Πούτιν τους καλεί να ενταχθούν στο στρατό, εγχείρημα δύσκολο και περίπλοκο), όσο και εντός Λευκορωσίας.
Το μόνο βέβαιο, πάντως, είναι πως η μοίρα του Λουκασένκο συνδέεται πλέον περισσότερο από ποτέ με αυτήν του Πούτιν, και θα πρέπει να ανησυχεί εάν η εξουσία του Ρώσου προέδρου εξασθενήσει περαιτέρω. Από την άλλη, ο Λουκασένκο φαίνεται ότι τελικά θα βρεθεί από το... πουθενά με έναν ιδιωτικό στρατό εξαιρετικά έμπειρων, και εξίσου αδίστακτων, μαχητών, ενώ θα μπορούσε να επωφεληθεί και από τις διασυνδέσεις και τη δράση Πριγκόζιν στην Αφρική, το «χρυσωρυχείο» της Wagner.
Μιλώντας για πρώτη φορά την Τρίτη για τη συμφωνία -λεπτομέρειες για την οποία δεν έδωσε- ο Λουκασένκο επβεβαίωσε πως ο Πριγκόζιν βρίσκεται στη Λευκορωσία. Ανέφερε πως ήταν «οδυνηρό» γα τον ίδιο να παρακολουθεί τα γεγονότα του Σαββάτου στη νότια Ρωσία, λέγοντας ότι είχε θέσει το στρατό του σε ύψιστη ετοιμότητα, ενώ... αποποιήθηκε δημόσια το ρόλο του «ήρωα» που του έχουν εν τω μεταξύ προσδώσει τα ελεγχόμενα λευκορωσικά μέσα.
«Μη με κάνετε ήρωα, ούτε εμένα, ούτε τον Πούτιν, ούτε τον Πριγκόζιν, γιατί αφήσαμε την κατάσταση να γλιστρήσει από τα χέρια μας, και μετά νομίζαμε ότι θα λυθεί μόνη της, αλλά δεν συνέβη. Και δύο πλευρές που μάχονταν στο μέτωπο συγκρούστηκαν. Δεν υπάρχουν ήρωες σε αυτή την υπόθεση», είπε για να συμπληρώσει: «Η θέση μου είναι, εάν η Ρωσία καταρρεύσει, θα παραμείνουμε κάτω από τα συντρίμμια, θα πεθάνουμε όλοι».
Πληροφορίες ήθελαν τις τοπικές λευκορωσικές αρχές στα δάση της περιοχής Μογκίλεφ, κοντά στα ρωσικά σύνορα, να στήνουν ήδη βάσεις που θα μπορούν να στεγάσουν έως και 8.000 μισθοφόρους της Wagner. Η περιοχή απέχει μόλις 100 χιλιόμετρα από το Μινσκ, και 200 χιλιόμετρα από τα βόρεια σύνορα με την Ουκρανία -από όπου και εφόρμησαν ρωσικές δυνάμεις την 24η Φεβρουαρίου 2022 με στόχο το Κίεβο. Ο ίδιος ο Λουκασένκο το διέψευσε, κατά τα λευκορωσικά μέσα ενημέρωσης, αποσαφηνίζοντας ότι στην Wagner έχουν ήδη προσφερθεί εγκαταλελειμμένες στρατιωτικές βάσεις, αλλά και ότι δεν θα ανοίξουν κέντρα στρατολόγησης επί λευκορωσικού εδάφους.
Επικαλούμενα συνομιλία του Λουκασένκο με αξιωματούχους ασφαλείας, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν επίσης ότι ο Λευκορώσος πρόεδρος, ο αποκαλούμενος ως «τελευταίος δικτάτορας» της Ευρώπης, ανέφερε πως ενδιαφέρεται «να ακούσει και να μάθει από την εμπειρία» της Wagner στον πόλεμο. «Αν οι διοικητές τους έρθουν σε εμάς και μας βοηθήσουν [...] μας πουν τι είναι σημαντικό αυτή τη στιγμή, αυτό είναι ανεκτίμητο. Αυτό πρέπει να πάρουμε από τη Wagner», συνέχισε.
Κατά τις ίδιες πηγές, πάντα, ο Λουκασένκο είπε στους αξιωματούχους του ότι έπεισε τον Βλαντιμίρ Πούτιν να μην σκοτώσει τον Πριγκόζιν. «Είπα στον Πούτιν: Θα μπορούσαμε να τον εξουδετερώσουμε, κανένα πρόβλημα. Αν όχι στην πρώτη προσπάθεια, τότε στη δεύτερη. Αλλά του είπα, μην το κάνεις», φέρεται να δήλωσε κατά τη συνάντηση με τους αξιωματούχους ασφαλείας.
Οι αναγνώσεις της μεσολάβησης Λουκασένκο είναι πολλαπλές· από το ότι επανακαθορίζονται οι σχέσεις Μόσχας-Μινκ και ο Λουκασένκο θα αντιμετωπίζεται ως «ίσος» έως ότι ο Λευκορώσος πρόεδρος μπορεί να χρησιμοποιήθηκε ως μέρος της λύσης -γεγονός όμως που και πάλι δεν μετριάζει το γεγονός ότι τελικά κατέστη «αναγκαίος» για το Κρεμλίνο.
O Άρτομ Σράιμπμαν, επισκέπτης ερευνητής του think-tank Carnegie Russia Eurasia Center, θεωρεί ότι ο πραγματικός μεσολαβητής ήταν ο Αλεξέι Ντιούμιν, κυβερνήτης της περιφέρειας Τούλα, ο οποίος διαθέτει ισχυρούς δεσμούς τόσο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, όσο και με τον Γεβγκένι Πριγκόζιν, και ίσως προαλείφεται και για διάδοχος του Σεργκέι Σοϊγκού στο υπουργείο Άμυνας.
Όποιος και αν ήταν ο ρόλος του, ο 68χρονος Λουκασένκο είναι μάλλον ο μόνος που βγήκε ωφελημένος από την ανταρσία της Wagner και έχει γίνει ο επίσημος εγγυητής της συμφωνίας και της ασφάλειας του Πριγκόζιν στο έδαφος της χώρας του. Σαφώς, όμως αμφισβητείται κατά πόσο ο αρχηγός της Wagner μπορεί να είναι ασφαλής από την απειλή απαγωγής ή δολοφονίας στη Λευκορωσία, δεδομένου ότι όσα χρόνια και αν περνούν ο Πούτιν δεν ξεχνά την προδοσία.
Ακόμη και πριν το 2020, όταν ο Πούτιν «διέσωσε» το καθεστώς Λουκασένκο, ρωσικές ειδικές «μπαινόβγαιναν» στη Λευκορωσία για να συλλάβουν εχθρούς. «Και τώρα θα κάνουν ό,τι θέλουν», λέει ο Πάβελ Σλούνκιν, Λευκορώσος πρώην διπλωμάτης και νυν αναλυτής στο think-tank Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR). Πολλά θα εξαρτηθούν και από τον ίδιο τον Πριγκόζιν· είναι γνωστό ότι είναι μια αδίστακτη και φιλόδοξη προσωπικότητα και πολλοί παρατηρητές αμφισβητούν εάν θα συμβιβαστεί με μια... πρόωρη συνταξιοδότηση στη Λευκορωσία.
Ήδη στις πρώτες του δηλώσεις τη Δευτέρα, ο Πριγκόζιν υπεραμύνθηκε της ανταρσίας, λέγοντας πως στόχευση της προέλασης των μισθοφόρων δεν ήταν η ανατροπή του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά να καταδειχθούν τα «τεράστια λάθη» της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας στο μέτωπο της Ουκρανίας, αλλά και τα κενά ασφαλείας στην άμυνα της ίδιας της Ρωσίας, καθώς και να «διασωθεί» ο στρατός της Wagner από τη δρομολογούμενη «καταστροφή του» από το υπουργείο Άμυνας, όπως χαρακτηρίζει το γεγονός ότι είχε ζητηθεί από τους μισθοφόρους να συνάψουν έως την 1η Ιουλίου συμβάσεις με το υπουργείο Άμυνας, γεγονός που ουσιαστικά θα του αφαιρούσε τα «σκήπτρα».
Υποτελές κράτος - Πυρηνικός δορυφόρος
Αντιπολιτευόμενοι Λευκορώσοι τονίζουν ότι η χώρα ουσιαστικά δέχεται στο έδαφός της έναν κατηγορούμενο εγκληματία πολέμου, και αυτό κάθε άλλο παρά την «αναβαθμίζει» και την καθιστά πιο... ανεξάρτητη. Όπως από την άλλη και η μεταφορά ρωσικών τακτικών πυρηνικών στη Λευκορωσία δεν την κατέστησε περισσότερο «υποτελές κράτος» από ότι ήδη ήταν. Επρόκειτο, όμως, για ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τον μακροπρόθεσμο στόχο Πούτιν για την απορρόφησή της από τη Ρωσία.
Η μοίρα της Λευκορωσίας ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένη με την ιστορία της Ρωσίας. Από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως στην Κομμουνιστική Επανάσταση και τον Εμφύλιο, την ίδρυση της ΕΣΣΔ, τον «Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο», την ανάκτηση εδαφών από την Πολωνία μεταπολεμικά, μέχρι και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η Λευκορωσία ήταν η «μικρή αδελφή» της Ρωσίας, οι πιο «στενοί συγγενείς» μέσα στη σοβιετική οικογένεια.
Μετασοβιετικά, το καθεστώς Λουκασένκο, επιχείρησε ελάχιστες απόπειρες αυτονόμησής του, εξαρτώνταν όμως πολιτικά και κυρίως οικονομικά -χάρη στη φθηνή ενέργεια- από τη Μόσχα. Όταν το 2014 η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία, ο Αλεξάντερ Λουκασένκο απέφυγε να την στηρίξει ανοιχτά. «Πλήρωσε» την απροθυμία του με αναστολή της συμφωνίας για φθηνό πετρέλαιο από την Μόσχα, με τη Λευκορωσία να έρχεται στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης.
Ως εκ τούτου η πρόσφατη συμφωνία για μεταφορά ρωσικών τακτικών πυρηνικών όπλων στη χώρα ήταν εν πολλοίς (αργά ή γρήγορα) αναμενόμενη. Με τη Λευκορωσία πλήρως εξαρτώμενη από τη Ρωσία, ο Αλεξάντερ Λουκασένκο έχει καταστεί κρίσιμος εταίρος της Ρωσίας στην εισβολή στην Ουκρανία, και το μόνο που δεν έχει κάνει μέχρι στιγμής είναι να στείλει στο μέτωπο τον δικό του στρατό. «Το Κρεμλίνο κρατά τη Λευκορωσία όμηρο με τα πυρηνικά» έχει τονίσει ο Ολέξεϊ Ντανίλοφ, επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας.
Οι New York Times σημείωναν σε πρόσφατο δημοσίευμά τους ότι ο Πάβελ Λάτουσκα, Λευκορώσος πρώην διπλωμάτης και υπουργός που πέρασε στην πλευρά της αντιπολίτευσης, δημοσίευσε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το Μινσκ είναι συνένοχο για τη μεταφορά 2.150 παιδιών από τα κατεχόμενα εδάφη της Ουκρανίας σε τουλάχιστον τρεις εγκαταστάσεις που διευθύνονται από κρατικές εταιρείες στη Λευκορωσία.
Αν και το Κρεμλίνο έχει ξεκαθαρίσει ότι όλα τα πυρηνικά θα βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο, ο Λουκασένκο κομπάζει για τη συμφωνία, καθώς πιστεύει ότι «θα του δώσουν τη δυνατότητα να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το θάνατό του», υποστηρίζει ο Πάβελ Λατούσκα. Υπάρχει όμως η άλλη όψη του νομίσματος, την οποία ο Λουκασένκο προτιμά να αγνοεί: Η παρουσία των ρωσικών πυρηνικών δίνει στη Μόσχα τη δυνατότητα άσκησης πολιτικού ελέγχου στη χώρα, εις βάρος της εξουσίας του ιδίου. Εδραιώνουν και με στρατιωτικά μέσα πλέον την ρωσική παρουσία εντός των συνόρων της Λευκορωσίας και θέτουν σε πιθανή απειλή την ασφάλεια της.
«Τώρα κρούομε των κώδωνα του κινδύνου με κάθε τρόπο για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, η οποία διασφαλίζει την παρουσία της Ρωσίας στη Λευκορωσία για πολλά ακόμη χρόνια» έχει προειδοποιήσει η Σβετλάνα Τσιχανόφσκαγια, εξόριστη ηγέτις της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας, εφιστώντας την προσοχή ότι η χώρα της γίνεται στόχος σε περίπτωση γενίκευσης του πολέμου.
Με τα πυρηνικά στη Λευκορωσία η Ρωσία δεν ανακτά κάποιο σημαντικό τακτικό ή στρατηγικό πλεονέκτημα. Η Ουκρανία ήταν ήδη εντός της εμβέλειας του οπλοστασίου της, ενώ διέθετε ήδη πυρηνικά στον θύλακα του Καλίνινγκραντ. Ωστόσο, πρόκειται για ένα ξεκάθαρο προειδοποιητικό «μήνυμα» Πούτιν προς τη Δύση.
Διαβάστε επίσης
Λουκασένκο: Είπα στον Πούτιν να μην δολοφονήσει τον Πριγκόζιν
Λουκασένκο: Επιβεβαίωσε ότι ο Πριγκόζιν βρίσκεται στη Λευκορωσία
Πούτιν: Ο Πριγκόζιν έβγαλε 2 δισ. δολάρια σ' έναν χρόνο
Λουκασένκο: Αν καταρρεύσει η Ρωσία, θα πεθάνουμε όλοι
Έσπασε τη σιωπή του ο Πριγκόζιν: Δεν ήταν στόχος μας η ανατροπή του Πούτιν
