Επέμεινε, έπεισε τα έξι κόμματα της Αντιπολίτευσης ότι θα ήταν ο κατάλληλος για να ηγηθεί της μάχης των μαχών απέναντι στον Ερντογάν και ...απέτυχε. Κάποιοι για να χρυσώσουν το χάπι της απογοητευτικής ήττας είπαν ότι είναι ο πρώτος ηγέτης στην Ιστορία που εξανάγκασε εκλεγμένο πρόεδρο σε δεύτερο γύρο. Και πάλι όμως, δεν εμπόδισε τον «Σουλτάνο» να μπει στην τρίτη δεκαετία εξουσίας.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής της τουρκικής αντιπολίτευσης, έχει στο γραφείο του ένα καδραρισμένο απόκομμα γελοιογραφίας εφημερίδας που τον δείχνει ντυμένο με σανδάλια και κελεμπία, σαν σωσία του Μαχάτμα Γκάντι να περπατάει προς το μέρος του Ρετζεπ Ταγίπ Ερντογάν. «Δικαιοσύνη!», του λέει και ο Ερντογάν φαίνεται να ξεροκαταπίνει.
Τα τουρκικά μίντια χρησιμοποιούν συχνά το παρατσούκλι «Κεμάλ Γκάντι» για τον Κιλιτσντάρογλου ο οποίος το 2017 ηγήθηκε μιας πορείας 450 χλμ από την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα για μια διαμαρτυρία κατά της φυλάκισης χιλιάδων δημόσιων υπαλλήλων, ακτιβιστών και δημοσιογράφων από τον Ερντογάν.
Από τότε μάχεται με πείσμα κατά του «Σουλτάνου» και της καλοστημένης παντοκρατορίας του. Ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται ως ήρεμος άνθρωπος. «Κρατάω την ψυχραιμία μου απέναντι στην σκληρή κριτική και απαντώ αργότερα», δηλώνει.
Το «ήρεμος» ωστόσο είναι ένας μάλλον υπεραπλουστευτικός τρόπος να περιγράψει κανείς το αντίπαλον δέος του Ερντογάν.
Γενναιόδωρος αλλά συγκρατημένος, που γελάει με απλοϊκά λογοπαίγνια, σκέφτεται προσεκτικά πριν μιλήσει και αποφεύγει να μιλάει για ο, τιδήποτε εκτός πολιτικής κονίστρας, συμπεριλαμβανομένης βεβαίως της προσωπικής του ζωής. Η ιστοσελίδα του καυχιέται ότι κάποτε ανακηρύχθηκε «Γραφειοκράτης της Χρονιάς» από το περιοδικό Economic Trend της Τουρκίας. Του αρέσει περισσότερο να ηχογραφεί βιντεοσκοπημένα μηνύματα με ένα ποτήρι τσάι στη μικροσκοπική κουζίνα του παρά να εκφωνεί εντυπωσιακές ομιλίες.
«Ο Κεμάλ δεν υψώνει ποτέ τη φωνή του, δεν φωνάζει ποτέ», έχει πει η σύζυγός του Σέλβι. «Δεν μπορείς καν να έχεις μια αξιοπρεπή διαφωνία μαζί του».
Αυτό στη «μάτσο» πολιτική σκηνή της Τουρκίας δεν ηχεί και πολύ βιώσιμο και ανταγωνιστικό ωστόσο μετά από είκοσι χρόνια φασαριόζικου και επιθετικού λόγου από τον Ερντογάν μπορεί να είναι αναζωογονητικό και ανακουφιστικό για τους πολίτες που έχουν κουραστεί από την οικονομική και τις άλλες κρίσεις που αντιμετωπίζει η χώρα τους.
Από τις κατσίκες στη γραφειοκρατία
Ο «Αντι- Ερντογάν» όπως τον χαρακτηρίζουν πολλοί, διδάχτηκε την υπομονή από πολύ μικρή ηλικία την οποία πέρασε σε πολύ φτωχές συνθήκες στην απομακρυσμένη επαρχία Τούντζελι της ανατολικής Τουρκίας. Γεννήθηκε σε μια εννεαμελή οικογένεια σε ένα απομονωμένο ορεινό χωριό και μαζί με τα αδέρφια του μεγάλωναν κατσίκες και πήγαιναν στο σχολείο ξυπόλητοι, πριν ο πατέρας του τους αρχίσει την οικογενειακή «περιοδεία» σε μια σειρά από μεγαλύτερες πόλεις με τις διάφορες μεταθέσεις του στο δημόσιο. Ο νεαρός Κεμάλ έπαιζε σάζι, ένα παραδοσιακό λαϊκό όργανο, και διάβαζε δυνατά, αποφοιτώντας πρώτος στην τάξη του λυκείου του. Σε αντίθεση με τους συμμαθητές του, ονειρευόταν να γίνει δάσκαλος. «Όταν όλοι έλεγαν αστυνομικοί και στρατιώτες, είπα ότι προτιμώ να γίνω πολίτης», είχε πει ο ίδιος σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Time.
Στο πανεπιστήμιο της Άγκυρας, ο Κιλιτσντάρογλου συμμετείχε ενεργά σε αριστερές διαμαρτυρίες και αποφοίτησε ως φοροελεγκτής. Παντρεύτηκε μια ξαδέρφη του από τη γενέτειρά του, κάτι που ήταν σύνηθες σε διάφορα μέρη της Τουρκίας, και στη συνέχεια έκανε παιδιά και έφτασε μέχρι τη θέση του διευθυντή του εθνικού φορέα κοινωνικής ασφάλισης.
«Ζω όπως εσείς, έχω μια ταπεινή ζωή όπως η δική σας», δήλωσε σε μια από τις προεκλογικές του συγκεντρώσεις σηκώνοντας τα χέρια του σε σχήμα καρδιάς, την χαρακτηριστική του χειρονομία. Ο ίδιος έχει δεσμευτεί ότι θα αρνηθεί να ζήσει στο προεδρικό μέγαρο και θα μετακομίσει σε ένα πιο ταπεινό κτίριο που ανήκε στον Ατατούρκ, αν κερδίσει.
Η πολιτική ήταν το χόμπι που επέλεξε ο Κιλιτσντάρογλου για τη συνταξιοδότησή του. Μπήκε στο κοινοβούλιο το 2002, σε ηλικία 53 ετών, με το CHP, το οποίο εκτίμησε στο πρόσωπο του το «χάρισμα λογιστή» για την αποκάλυψη της διαφθοράς από κορυφαία μέλη του AKP. Σε μια τηλεοπτική συζήτηση το 2008, ο Κιλιτσντάρογλου επέπληξε τον τότε δήμαρχο της Άγκυρας Μελίχ Γκιοκτσέκ με τον αέρα του δασκάλου. Μέχρι το 2010, είχε ανέλθει στην κορυφή του CHP με την ίδια «υπομονή και σθένος» που λέει ότι θαυμάζει στον Γκάντι.
Κρεμμύδια, δικαιοσύνη και ελληνικά νησιά
Ο αρχηγός της τουρκικής αντιπολίτευσης υποσχέθηκε επιστροφή στις ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές και να ηγηθεί της επιστροφής στην κοινοβουλευτική δημοκρατία. Έχει επίσης υποσχεθεί να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, απομακρυνόμενος από τη χρήση της δικαιοσύνης για την καταστολή των διαφωνιών.
Εστιάζει πάντως ως επί το πλείστον στα θέματα που ακουμπούν την καθημερινή ζωή του πολίτη.
Η κρίση κόστους ζωής στην Τουρκία αποτελεί το Νο 1 πεδίο της εκλογικής μάχης. Ο Κιλιτσντάρογλου χτύπησε ευαίσθητη χορδή όταν, με το κρεμμύδι στο χέρι, απηύθυνε προειδοποίηση από την ταπεινή κουζίνα του ότι το κόστος ενός κιλού κρεμμυδιών θα εκτοξευθεί στις 100 λίρες (4,67 ευρώ) από 30 λίρες τώρα, αν ο πρόεδρος παραμείνει στην εξουσία.
In that ad, which has sparked much debate in Turkey, Kılıçdaroğlu talks from his own modest and tidy kitchen about how onions in Turkey now cost ₺30 ($1.50) and are heading heading towards costing ₺100. pic.twitter.com/4R2u6jBylg
— Jeremy Cliffe (@JeremyCliffe) April 17, 2023
Ο Ερντογάν επέμεινε ότι η κυβέρνησή του είχε λύσει τα προβλήματα της Τουρκίας όσον αφορά την τιμή των τροφίμων, λέγοντας: «Σε αυτή τη χώρα δεν υπάρχει πρόβλημα με τα κρεμμύδια, τις πατάτες ή τα αγγούρια». Ωστόσο, οι περισσότεροι Τούρκοι γνωρίζουν ότι η αριθμητική του Κιλιτσντάρογλου δεν είναι εξωπραγματική.
Ο ετήσιος πληθωρισμός έφτασε στο υψηλό ρεκόρ του 85,5% τον περασμένο Οκτώβριο και τον Μάρτιο ήταν λίγο πάνω από το 50%. Η τουρκική λίρα έπεσε στα 19,4 ανά δολάριο από περίπου 6 ανά δολάριο στις αρχές του 2020.
Επιπλέον, ο Κιλιτσντάρογλου έχει καλλιεργήσει το προφίλ του ηγέτη που στέκεται μακριά από αποκλεισμούς, δηλώνοντας δημοσίως ότι είναι Αλεβίτης, μέλος της κύριας θρησκευτικής μειονότητας της Τουρκίας που επί μακρόν υπέστη διακρίσεις. Η δήλωσή του στο Twitter σχετικά με τη θρησκευτική ταυτότητά του, στην οποία καλούσε τους νέους Τούρκους να ξεριζώσουν το «διχαστικό σύστημα της χώρας», έγινε viral.
Εκτός από τις υποσχέσεις για μια κοινωνικά δημοκρατική νέα αυγή, οι πολιτικές για τις οποίες ο Κιλιτσντάρογλου έχει μιλήσει πιο έντονα περιλαμβάνουν την υπόσχεση να απελάσει εκατομμύρια Σύρους και Αφγανούς πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία, μια πρόταση που προκάλεσε τις επευφημίες του πλήθους στην Κωνσταντινούπολη. Ερωτηθείς πώς σκοπεύει να συνδυάσει αυτή την υπόσχεση με την επιθυμία του να ενταχθεί η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υποστήριξε ότι θα μπορούσε να αντλήσει υποστήριξη από την ΕΕ ή ακόμη και από τα Ηνωμένα Έθνη.
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του Κιλιτσντάρογλου ως προέδρου θα είναι να κληρονομήσει την προσεκτική εξισορρόπηση του Ερντογάν, η οποία σήμαινε ότι η Τουρκία διατηρούσε δεσμούς τόσο με τη Μόσχα όσο και με το Κίεβο, καθώς και μια στενή σχέση με τον Ρώσο πρόεδρο που λίγοι άλλοι ηγέτες μπορούν να ισχυριστούν.
Ερωτηθείς τι είδους σχέση σκοπεύει να σφυρηλατήσει με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, είπε: «Θα δημιουργήσουμε μια πολιτική στο πλαίσιο των όποιων συμφερόντων της Τουρκίας απαιτούν. Είμαστε ένα πολιτικό κόμμα που πιστεύει ότι η εξωτερική πολιτική που ασκείται σήμερα δεν είναι υπέρ της Τουρκίας», είπε.
Στην καυτή ατζέντα των ελληνοτουρκικών έθεσε το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών του ανατολικού Αιγαίου μέσω ενός προεκλογικού βίντεο στο Twitter, επικρίνοντας παράλληλα την κυβέρνηση Ερντογάν ότι δεν κάνει "τίποτα" για το θέμα.
«Έχουν φτάσει στο σημείο να κάνουν την άμυνα και τον στρατό μας όργανο της προεκλογικής τους προπαγάνδας», δήλωσε ο Κιλιτσντάρογλου, αναφερόμενος στην κυβέρνηση Ερντογάν. "Έχετε δει ποτέ τέτοια προεκλογική προπαγάνδα; Έχετε δει ποτέ την αμυντική μας βιομηχανία να χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο;", είπε.
«Αλλά πρέπει να προσθέσω κάτι», συνέχισε. «Αυτοί που μας συκοφαντούν συνεχώς, έχουν κάνει ποτέ κάτι για τα νησιά που η Ελλάδα στρατιωτικοποιεί; Όλα αυτά είναι ανοησίες, αγαπητοί μου άνθρωποι. Είναι όλα ψέματα. Κάντε όμως υπομονή, το κράτος θα ξαναγίνει κράτος και όλα τα κόμματα θα γνωρίζουν τα όριά τους», κατέληξε.
