To Ιράν και η Ρωσία όταν τα πράγματα δυσκολεύουν με τη Δύση βρίσκουν καταφύγιο στην βολική λύση της συνεργασίας. Τώρα λοιπόν που τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα και για τους δύο απέναντι σε μια Δύση που καταγγέλλει τη Μόσχα για τον πόλεμο στην Ουκρανία και την Τεχεράνη για την καταπάτηση των δημοκρατικών ελευθεριών, την δολοφονία της Μαχσά Αμινί και σταθερά για την ατζέντα της στα πυρηνικά, η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δύο ηγεσιών έχει επέλθει εύκολα και σχεδόν φυσικά.
Όταν ένα ρωσικό αεροσκάφος έφτασε στο Ιράν με 140 εκατομμύρια ευρώ σε ρευστό και φορτίο με κατασχεμένα δυτικά όπλα, αντάλλαγμα για τα ιρανικά drones που σακάτεψαν στην Ουκρανία όλες τις κρίσιμες ενεργειακές εγκαταστάσεις, στην ουσία σηματοδότησε μια νέα φάση της επταετούς συμμαχίας των δύο αταίριαστων πολιτισμικά πυρηνικών δυνάμεων.
Αυτό το φορτίο, σύμφωνα με δημοσιεύματα, έφτασε στην Τεχεράνη τον Αύγουστο αφού η Ρωσία είχε παραλάβει τα πρώτα ιρανικά –drones καμικάζι. Αυτή είναι η πρώτη γνωστή συμβολή της Τεχεράνης στον πόλεμο της Ουκρανίας στο πλαίσιο ενός δεσμού που χτίζεται παράλληλα και σε μια άλλη εμπόλεμη περιοχή, τη Μέση Ανατολή.
Το 2015 η Ρωσία παρενέβη για να περισώσει στρατιωτικά το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ, μετά από ταξίδι αστραπή του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλειμανί στη Μόσχα όπου σε συνάντηση του με τον Πούτιν τον έπεισε ότι έπρεπε να παρέμβει για να μην επιτρέψει στις δυτικές δυνάμεις να περάσει το δικό τους στη Συρία.
«Ενώ στην Συρία το Ιράν που έδινε τη μάχη στηρίζοντας τον Άσαντ διασώθηκε από τη ρωσική επέμβαση, τώρα συμβαίνει το αντίθετο στην Ουκρανία, με την πρόσφατη είσοδο του Ιράν στην σύρραξη μέσω της προσφοράς στρατηγικής σημασίας όπλων για να ανακάμψει η προβληματική στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσία», εξηγεί στον Guardian, ο Τσαρλς Λίστερ, διευθυντής του προγράμματος για τη Συρία στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής.
Tο εγχειρίδιο παράκαμψης κυρώσεων
Η συνεργασία όμως δεν σταματά εδώ. Τα δύο κράτη –παρίες που ερμηνεύουν τη διεθνή νομιμότητα ως μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων που πρέπει να ανατρέψουν για να επιφέρουν έναν πολυπολικό κόσμο τιμωρούνται γι’ αυτήν την στάση τους από τη διεθνή κοινότητα με κυρώσεις.
Το Ιράν, έχοντας μεγαλύτερη εμπειρία στην διαχείριση τους φαίνεται να είναι διατεθειμένο να μεταλαμπαδεύσει το know –how στην παράκαμψη τους και στην Ρωσία, η οποία όσο παρατείνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία τόσο νιώθει ασφυκτικά την ανάγκη να περισώσει με κάποιο παράπλευρο τρόπο την οικονομία της.
Σύμφωνα με το Politico, μια σειρά από πρόσφατες συναντήσεις μεταξύ υψηλόβαθμων Ρώσων και Ιρανών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένων του επικεφαλής της ιρανικής Κεντρικής Τράπεζας, Αλί Σαλεχαμπάντι και του Υφυπουργού Οικονομίας, Αλί Φέκρι, φέρονται να έχουν προετοιμάσει το έδαφος για μια τέτοια συνεργασία.
Και αν αυτή η συνεργασία γίνει πράξη, τότε η Μόσχα θα έχει πραγματικά τεράστια κέρδη.
Πάντα σύμφωνα με την ίδια πηγή, ο όγκος των συναλλαγών που πραγματοποιούνται κάτω από το ραντάρ των κυρώσεων μεταξύ ιρανικών εταιρειών εκκαθάρισης και ξένων εταιρειών που λειτουργούν ως βιτρίνες είναι της τάξεως των δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί το Ιράν, παρά τις πολλές υποχωρήσεις που έκανε η κυβέρνηση Μπάιντεν σε σύγκριση με την σκληρή στάση του Τραμπ, αρνήθηκε να ξαναμπεί στη διαδικασία των συνομιλιών για μια συμφωνία για τα πυρηνικά. Προφανώς και δεν πιέζεται οικονομικά για να φτάσει να συζητά υποχωρήσεις….
Αν η Μόσχα καταφέρει να αντιγράψει το σύστημα του Ιράν για να παρακάμπτει τις κυρώσεις, τότε θα μπορούσε να μην ανησυχεί για τον αντίκτυπο που θα έχουν οι κυρώσεις ειδικά στο πετρέλαιο και το αέριο που είναι η ραχοκοκαλιά της οικονομίας της.
Πλήρης σύμπλευση με τη Μόσχα;
Ωστόσο, υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι παρά την προσέγγιση, το Ιράν δεν είναι έτοιμο να δώσει τα πάντα στη Ρωσία, καθώς κάποιοι αξιωματούχοι στην Τεχεράνη παραμένουν βαθιά καχύποπτοι απέναντι στη Μόσχα. Σύμφωνα με την αναλύτρια Φαεζέχ Φορουτάν, της οποίας σχετικό άρθρο φιλοξενείται στην ιστοσελίδα του think-tank European Council on Foreign Affairs, η ιρανική ελίτ είναι χωρισμένη σε δύο μεγάλες ομάδες σε ό,τι αφορά την Ρωσία. Η μία ομάδα είναι υπέρ των ισχυρών δεσμών με την Ρωσία ως μέσο επιβίωσης του ιρανικού καθεστώτος και ως αντίβαρο την αμερικανική στρατιωτική παρουσία κοντά στα σύνορα του Ιράν. Σε αυτήν την ομάδα εντάσσεται ο Χαμενεί, ο σύμβουλος του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής Αλί Ακμπάρ Βελαγιατί , κορυφαίοι διοικητές των Φρουρών της Επανάστασης, ιερείς και στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων που έχουν στενούς δεσμούς με το κράτος.
Στην δεύτερη ομάδα, τους «πραγματιστές», εντάσσονται πιο μετριοπαθείς και συντηρητικοί πολιτικοί που βλέπουν τη Ρωσία ως έναν σημαντικό γείτονα αλλά απορρίπτουν την ιδέα της ενίσχυσης των στρατηγικών σχέσεων με τη χώρα. Πιστεύουν ότι είναι πιο σημαντικό για το Ιράν να κρατάει ανοικτό το πεδίο με τη Δύση και να αποφύγει τη μεγάλη εξάρτηση από τη Μόσχα. Σε αυτό το γκρουπ εντάσσεται ο πρώην υπουργός εξωτερικών, Τζαβάντ Ζαρίφ, ο πρώην πρόεδρος Χασάν Ρουχανί και ο Αλί Σαμκχανί που είναι γραμματέας του Ανώτατου Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας. …Όλοι τους βέβαια είναι πρώην…
Η Φορουτάν εκτιμά ότι η Τεχεράνη θα συνεχίσει να συντηρεί τους δεσμούς της με τη Μόσχα ειδικά τώρα που αυτή βρίσκεται σε ανάγκη αλλά δεν θα τον κάνει μ’ έναν τρόπο τόσο ακραίο που θα κόψει κάθε γέφυρα με τη Δύση.
Αντιθέτως, ο Τσαρλς Λίστερ εκτιμά ότι η Ουκρανία δείχνει πόσο πολύτιμη θεωρεί το Ιράν τη σχέση του με τον Πούτιν. «Ενώ η Κίνα είναι αρκετά έξυπνη να κρατάει αποστάσεις, δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη να βλέπεις το Ιράν – και τη Βόρεια Κορέα, άλλο μέλος της συμμαχίας της Συρίας- να κάνει ό,τι μπορεί για να ενισχύσει την ρωσική επιθετικότητα».
Η τριμερής με την Τουρκία
Και πλέον δείχνει να ανέχεται περισσότερο την ρητορική της Τουρκίας σχετικά με τις διαθέσεις της στην Συρία. Στην τριμερή συνάντηση το καλοκαίρι στην Τεχεράνη, με τη συμμετοχή Βλαντιμίρ Πούτιν, Ιμπραίμ Ραίσι και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν οι δύο πρώτοι τόνισαν στον Τούρκο πρόεδρο ότι δεν πρέπει να προχωρήσει στην εισβολή στη Συρία γιατί κάτι τέτοιο θα ωφελούσε τους τρομοκράτες.
Αν και ο Ερντογάν δεν άλλαξε τη στάση του, μέσα από τις επαφές που έκανε με το Ιράν υπό το διαπεραστικό βλέμμα του Πούτιν, κατάφερε να ενισχύσει το διπλωματικό φλερτ με τη Μόσχα σε βαθμό που σήμερα, κάποιους μήνες μετά, ο Ρώσος πρόεδρος να φτάνει να θέλει να κάνει την Τουρκία ενεργειακό κόμβο για τροφοδοσία αερίου στην Ευρώπη. Και προφανώς για να το καταφέρει αυτό ο Τούρκος πρόεδρος, δεσμεύεται να βελτιώσει τις σχέσεις του και με την Τεχεράνη. Αυτό έχει αρχίσει να φαίνεται και με αριθμούς.
Τον Σεπτέμβριο λοιπόν, το Τουρκικό Ινστιτούτο Στατιστικής ανέφερε αύξηση κατά 49% στις εισαγωγές από το Ιράν από το Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο του 2022 και αύξηση κατά 20% στις συνολικές εξαγωγές προς το Ιράν τους πρώτους έξι μήνες του 2022 σε σύγκριση με το 2021. Αυτό ερμηνεύεται ως αποτύπωση της επιθυμίας της Τουρκίας να αυξήσει το εμπόριο με το Ιράν. Ο Ερντογάν στη συνάντηση τους τον Ιούλιο ανακοίνωσε ότι στόχος ήταν οι εμπορικές συναλλαγές που είναι τώρα στα 7,5δισεκατομμύρια δολάρια να φτάσουν τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια.
Αναρωτιέται κανείς βέβαια πως θα γίνει αυτό νόμιμα δεδομένου ότι η Τουρκία είναι μέλος του Νάτο και το ΝΑΤΟ επιβάλλει κυρώσεις στο Ιράν…
