Το προχθεσινό περιστατικό στη Μαύρη Θάλασσα μεταξύ δύο μαχητικών Αεροσκαφών (Α/Φ) Sukhoi Su-27 της ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας και ενός μη επανδρωμένου αεροχήματος UAV MQ-9 Reaper των ΗΠΑ υπογράμμισε για μία ακόμα φορά τον ελλοχεύοντα κίνδυνο μίας ανεπιθύμητης κλιμάκωσης μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ/ΝΑΤΟ για τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Ταυτόχρονα, όμως, δείχνει ότι μπορεί να λειτουργεί και μηχανισμός (deconfliction mechanism) ΗΠΑ/ΝΑΤΟ-Ρωσίας προκειμένου να διαχειρίζεται τέτοιες καταστάσεις για αποκλιμάκωση και αποφυγή δυνητικής σύγκρουσης.
Να επαναλάβουμε όμως συνοπτικά τι έχει συμβεί! Η Ρωσία η οποία έχει κηρύξει με την έναρξη του πολέμου εκτός ορίων πτήσεων μεγάλες περιοχές κοντά στην Κριμαία, έστειλε προχθές το πρωί δύο Α/Φ Sukhoi Su-27 να αναγνωρίσουν και να αναχαιτίσουν ένα αμερικανικό «Drone» MQ-9 Reaper το οποίο εκτελούσε αναγνωριστική (σημ. «κατασκοπευτική» κατ’ άλλους) πτήση ρουτίνας στον διεθνή εναέριο χώρο στην Μαύρη Θάλασσα.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Διοίκηση Ευρώπης το ένα από τα δύο ρωσικά μαχητικά κατά την διάρκεια της αναχαίτισης πλησίασε επικίνδυνα το αμερικανικό μη επανδρωμένο Α/Φ και κατά μη «ασφαλή και επαγγελματικό τρόπο» με αποτέλεσμα την 07.03 ώρα Κεντρικής Ευρώπης κτύπησε την πίσω έλικα του με αποτέλεσμα να αναγκαστεί ο χειριστής-πιλότος του «Drone» να το ρίξει στην θάλασσα σε διεθνή ύδατα. Δεν δόθηκαν όμως λεπτομέρειες ούτε για την περιοχή που έπεσε.
Σύμφωνα πάντα με την αμερικανική πλευρά το Sukhoi αναχαίτισε και ακολουθούσε το αμερικανικό Α/Φ για περίπου 30-40 λεπτά πριν από το συμβάν ενώ είχε επανειλημμένα αφήσει καύσιμα στην πορεία του MQ-9. Επίσης, δόθηκε η πληροφορία ότι το εν λόγω ρωσικό μαχητικό που ενεπλάκη στο περιστατικό υπέστη ζημιές, αλλά κατάφερε να προσγειωθεί στη Ρωσία χωρίς να ανακοινωθεί αν ήταν το ίδιο αεροδρόμιο από το οποίο απογειώθηκε και αν αυτό υπέστη ζημιές.
Ίσως, όμως σύμφωνα με άλλες αμερικανικές εκτιμήσεις οι συνεχείς «ψεκασμοί» καυσίμων να προκάλεσαν την ζημιά στην έλικα, να απώλεσε ισχύ, να επιβραδύνθηκε η πορεία του αναγκάζοντας τον (τηλε)χειριστή του να το ρίξει στη θάλασσα.
Παρενθετικά να πούμε ότι το MQ-9 Reaper είναι ένα μεγάλο με εκπέτασμα πτερύγων 20 μέτρα μη επανδρωμένο αεροσκάφος της ΠΑ των ΗΠΑ που λειτουργεί εξ αποστάσεως από μια ομάδα δύο ατόμων. Περιλαμβάνει σταθμό ελέγχου εδάφους και δορυφορικό εξοπλισμό. Η ομάδα περιλαμβάνει τον τηλεχειριστή-πιλότο που είναι υπεύθυνος για την πτήση του και ένα δεύτερο μέλος υπεύθυνο για τη λειτουργία των αισθητήρων και την καθοδήγηση των όπλων όταν φέρει αυτά.
Από την πλευρά του το Ρωσικό Υπουργείο Άμυνας ισχυρίστηκε ότι το αμερικανικό μη επανδρωμένο Α/Φ εισέβαλε σε μια περιοχή που έχει κηρυχτεί από την Ρωσία εκτός ορίων πτήσεων και πετούσε με τους αναμεταδότες (transponders) κλειστούς. Αυτοί οι αναμεταδότες επιτρέπουν την παρακολούθηση του «Drone» Reaper.
Λόγω των παραπάνω η Ρωσική ΠΑ αναγκάστηκε να στείλει μαχητικά της για να το αναχαιτίσει και σύμφωνα πάντα με τις ρωσικές θέσεις «λόγω ενός απότομου ελιγμού από τον χειριστή του το αμερικανικό «Drone» έκανε ανεξέλεγκτη πτήση, απώλεσε ύψος και προσέκρουσε στην επιφάνεια της θάλασσας κάτι που οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα μπορούσε να συμβεί.
Οι Ρώσοι χθες το απόγευμα κυκλοφόρησαν ένα βίντεο στο προσφιλές τους Telegram που καταγράφηκε από το ένα από τα δύο Sukhoi Su-27 και δείχνει το δεύτερο ρώσικο να πετάει δίπλα στο αμερικανικό μη επανδρωμένο χωρίς όμως να βρίσκονται σε επαφή.
Όπως επισημάνθηκε και στην εισαγωγή μας, με την παράταση του πολέμου στην Ουκρανία υφίσταται πάντοτε αυξητικά ο κίνδυνος ανεπιθύμητης κλιμάκωσης. Ακόμα και αν υπάρξει ατύχημα ή μία αλληλουχία αυθαιρέτων απερίσκεπτων και «αντιεπαγγελματικών» ενεργειών.
Πάντως, ουδόλως ήταν «θερμό επεισόδιο» όπως αναφέρθηκε από κάποιους δημοσιογράφους στη χώρας μας. Οι Αμερικανοί οι οποίοι μαζί με τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ έχουν πολλές φορές δηλώσει ότι δεν επιδιώκουν κλιμάκωση και άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ στον πόλεμο της Ουκρανίας (σημ. έμμεση όπως και να το κάνουμε …υφίσταται) επέλεξαν να κρατήσουν χαμηλούς τόνους και να εμπλέξουν την διπλωματία.
Δεν αποδόθηκε σκοπιμότητα στην ρωσική πλευρά. Πέρα από τις προσεγμένες δηλώσεις τόσο του Πενταγώνου όσο και του συντονιστού στρατηγικής επικοινωνίας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι, το αμερικανικό ΥΠΕΞ κάλεσε τον Ρώσο Πρέσβη στην Ουάσιγκτον Ανατόλι Αντόνωφ όπου είχε συνάντηση με την Υφυπουργό αρμόδια για την Ευρώπη Κάρεν Ντόνφριντ.
Σε συνέχεια αυτής της συνάντησης ο Εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νεντ Πράις δήλωσε: «Συνεργαζόμαστε απευθείας με τους Ρώσους, και πάλι σε ανώτερα επίπεδα, για να μεταφέρουμε τις έντονες αντιρρήσεις μας σε αυτή την ανασφαλή, αντιεπαγγελματική αναχαίτιση, η οποία προκάλεσε την κατάρριψη του μη επανδρωμένου αεροσκάφους των ΗΠΑ».
Ο Ρώσος Πρέσβης από την πλευρά του δήλωσε μετά την 40λεπτη συνάντηση του με την κ. Ντόνφριντ ότι η χώρα του δεν επιθυμεί «αντιπαράθεση» με τις ΗΠΑ και στην Μόσχα προτιμούν να λειτουργεί ο μηχανισμός που θα διαχειρίζεται μη σκόπιμα τέτοια περιστατικά.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ρωσικά αεροσκάφη αναχαιτίζουν αμερικανικά στη Μαύρη Θάλασσα καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία! Είναι όμως η πρώτη τουλάχιστον γνωστή φορά που υπήρξε στενή εμπλοκή και σύμφωνα με τον Κίρμπι ιδιαίτερη καθόσον μία τέτοια απερίσκεπτη και αντιεπαγγελματική ενέργεια θα μπορούσε να δημιουργήσει περαιτέρω ακούσια εμπλοκή προσανατολίζοντας όλους σε μη σκόπιμη ρωσική ενέργεια.
Από την άλλη μεριά είναι βέβαιο ότι οι Ρώσοι θα ήθελαν να καταστήσουν όσο το δυνατόν πιο δύσκολο για τους συμμάχους της Ουκρανίας να πραγματοποιήσουν τέτοιες ενέργειες. Ενώ, σε ανώτατο επίπεδο, υπήρξε δίαυλος επικοινωνίας Ουάσιγκτον-Μόσχας σε χαμηλότερο στρατιωτικό επίπεδο δεν υπήρξε οποιαδήποτε επικοινωνία.
Το τι συνέβη ακριβώς το πρωί της 13 Μαρτίου στην Μαύρη Θάλασσα το γνωρίζουν μόνον οι ίδιοι οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί ως άμεσοι εμπλεκόμενοι έχοντας μάλιστα όλα τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί στα σχετικά βίντεο της κάθε εμπλεκόμενης πλευράς.
Δεν γνωρίζουμε επίσης αν τελικά οι Αμερικανοί αποχαρακτηρίσουν το βίντεο έτσι ώστε να δημοσιοποιηθεί και να το αντιπαραθέσουν στο αντίστοιχο …ρώσικο. Όπως κρατούν μυστικό το σημείο πρόσπτωσης στην θάλασσα και αν επιχειρεί κάποιος για την ανάκτηση τουλάχιστον τμημάτων ή κομματιών από το Drone.
Ίσως ναυλωθούν από ιδιωτικό φορέα θαλάσσια μέσα για την περισυλλογή και ανάκτηση των τμημάτων του καθόσον τα Στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων είναι κλειστά για πολεμικά σκάφη.
Μπορεί η κάθε πλευρά να έχει την δική της εκδοχή για το περιστατικό αυτό που δείχνει ότι ανεξαρτήτως των αιτιών, συνθηκών και υπευθύνων θα μπορούσε να προξενήσει ανεπιθύμητη κλιμάκωση με απροσδιόριστες συνέπειες. Όμως η πολιτική βούληση Ουάσιγκτον και Μόσχας με τη χρησιμοποίηση των δίαυλων επικοινωνίας και του μηχανισμού και διαδικασιών αποκλιμάκωσης οδήγησε σε απόλυτο έλεγχο του περιστατικού, όπως έγινε άλλωστε και με την υποτιθέμενη ρωσική πυραυλική επίθεση στην ανατολική Πολωνία τον Νοέμβριο που τελικά επρόκειτο για ουκρανικό πύραυλο αεράμυνας και όχι για ρωσικό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πάψουμε να ανησυχούμε!
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
