Όταν ο Αλεξέι Ναβάλνι συμπληρώσει τα 47 του χρόνια την Κυριακή, θα ξυπνήσει σε ένα στενό κελί απομόνωσης από σκυρόδεμα σχεδόν χωρίς καθόλου φυσικό φως. Δεν θα μπορεί να δει ή να μιλήσει με κανένα από τα αγαπημένα του πρόσωπα. Οι τηλεφωνικές κλήσεις και οι επισκέψεις απαγορεύονται για όσους βρίσκονται στα κελιά «τιμωρίας», χώρους με διαστάσεις δύο επί τρία μέτρα. Οι φρουροί συνήθως τους «βομβαρδίζουν» με πατριωτικά τραγούδια και ομιλίες του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν...
«Μαντέψτε ποιος είναι ο ‘πρωταθλητής’ στο να ακούει τις ομιλίες του Πούτιν. Ποιος τις ακούει επί ώρες και τον παίρνει ο ύπνος υπό τον ήχο τους;», ανέφερε πρόσφατα ο Αλεξέι Ναβάλνι στο τυπικό σαρδόνιο ύφος του σε μία ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσω των δικηγόρων του από την Ποινική Αποικία Νο. 6 στην περιοχή Βλαντιμίρ ανατολικά της Μόσχας.
Ο επιφανής ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης εκτίει ποινή κάθειρξης εννέα ετών, που πρόκειται να λήξει το 2030, για κατηγορίες που θεωρούνται ευρέως κατασκευασμένες, ενώ βρίσκεται αντιμέτωπος με μία ακόμη δίκη με νέες κατηγορίες που θα μπορούσαν να τον κρατήσουν έγκλειστο για άλλες δύο δεκαετίες. Συλλαλητήρια έχουν οργανωθεί την προσεχή Κυριακή στη Ρωσία προς υποστήριξή του.
Ο Ναβάλνι έχει καταστεί ο πιο γνωστός πολιτικός κρατούμενος της Ρωσίας -και όχι μόνο διότι είναι ο υπ’ αριθμόν ένα πολιτικός εχθρός του Βλαντιμίρ Πούτιν, δηλητηριάστηκε με νευροτοξικό παράγοντα κατηγορώντας ως υπαίτιο για απόπειρα δολοφονίας του το Κρεμλίνο, και η υπόθεσή του μεταφέρθηκε σε ντοκιμαντέρ που απέσπασε βραβείο Όσκαρ.
Ο ίδιος έχει μιλήσει για την την αυθαίρετη κράτησή του σε καθεστώς απομόνωσης, όπου έχει περάσει σχεδόν έξι μήνες. Η τροφή που λαμβάνει στη φυλακή είναι πενιχρή, τελεί υπό περιορισμό στο πόσο χρόνο μπορεί να αφιερώσει γράφοντας γράμματα και μερικές φορές αναγκάζεται να βρίσκεται στο ίδιο κελί με έναν κρατούμενο με κακή προσωπική υγιεινή, κάνοντας τη ζωή του ακόμη πιο δυστυχισμένη.
Το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής στρέφεται στον Αλεξέι Ναβάλνι και σε άλλες προσωπικότητες υψηλού προφίλ όπως ο Βλαντιμίρ Καρά-Μουρζά, ο οποίος καταδικάστηκε τον περασμένο μήνα σε 25 χρόνια κάθειρξης με την κατηγορία της προδοσίας. Όμως, υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός λιγότερο διάσημων κρατουμένων που εκτίουν ποινή υπό παρόμοιες σκληρές συνθήκες, σημειώνεται σε ανάλυση του πρακτορείου Associated Press που φέρει την υπογραφή της Ντάσα Λιτνιβόνα.
Η Memorial, η παλαιότερη και πλέον εξέχουσα οργάνωση υπέρ της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία και τιμηθείσα με Νόμπελ Ειρήνης το 2022, «μετρούσε» 558 πολιτικούς κρατούμενους στη χώρα τον Απρίλιο -υπερτριπλάσιο αριθμό συγκριτικά με το 2018, όταν ανέρχονταν σε 183.
Στα σοβιετικά γκουλάγκ οι κρατούμενοι εξαναγκάζονται να εργαστούν για την ανάπτυξη βιομηχανιών όπως η εξόρυξη και η υλοτομία. Ενώ οι συνθήκες ποικίλλουν μεταξύ των σύγχρονων ποινικών αποικιών, η ρωσική νομοθεσία εξακολουθεί να προβλέπει την εργασία κρατουμένων σε δουλειές όπως το ράψιμο στολών για στρατιώτες.
Σε έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που είχε δημοσιοποιηθεί το 2021 αναφέρεται ότι οι συνθήκες στις ρωσικές φυλακές και τα κέντρα κράτησης είναι συχνά σκληρές και απειλητικές για τη ζωή των κρατουμένων. «Ο συνωστισμός, η κακοποίηση από φρουρούς και κρατούμενους, η περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, οι ελλείψεις τροφίμων και η ανεπαρκής υγιεινή είναι συνήθεις στις φυλακές, τις ποινικές αποικίες και άλλες εγκαταστάσεις κράτησης», επισημαίνεται.
Ο αντιπολιτευόμενος Αντρέι Πιβόβαροφ, που καταδικάστηκε πέρυσι σε φυλάκιση τεσσάρων ετών, κρατείται στην απομόνωση στην Ποινική Αποικία Νο. 7 στην περιοχή Καρέλια της βόρειας Ρωσίας από τον Ιανουάριο και είναι πιθανό να μείνει εκεί καθ’ όλο το 2023, δήλωσε η σύντροφός του, Τατιάνα Ουσμάνοβα. Το κέντρο είναι διαβόητο για τις σκληρές συνθήκες και τις αναφορές για βασανιστήρια των κρατουμένων.
Ο 41χρονος πρώην επικεφαλής της ομάδας υπέρ της Δημοκρατίας Open Russia περνά τις μέρες του μόνος του σε ένα μικρό κελί σε μια μονάδα «αυστηρής κράτησης» και δεν επιτρέπεται να τηλεφωνεί ή να βλέπει κανέναν άλλον εκτός από τους δικηγόρους του, ανέφερε η Ουσμάνοβα μιλώντας στο Associated Press. Μπορεί να πάρει ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη της φυλακής, μπορεί να γράφει γράμματα για αρκετές ώρες την ημέρα και του επιτρέπεται να προαυλίζεται για 90 λεπτά.
Στους άλλους κρατούμενους απαγορεύεται να έχουν οπτική επαφή με τον Πιβοβάροφ στους διαδρόμους, συμβάλλοντας στη «μέγιστη απομόνωσή του», είπε. «Δεν ήταν αρκετό να τον καταδικάσουν σε ποινή φυλάκισης. Προσπαθούν επίσης να καταστρέψουν τη ζωή του εκεί», επισήμανε η σύντροφός του.
Ο Αντρέι Πιβοβάροφ συνελήφθη τον Μάιο του 2021στην Αγία Πετρούπολη λίγο πριν επιβιβαστεί σε πτήση με προορισμό τη Βαρσοβία, και μεταφέρθηκε στη νότια πόλη Κρασνοντάρ. Οι ρωσικές Αρχές τον κατηγόρησαν ότι εμπλέκεται με «ανεπιθύμητη» οργάνωση -κάτι που διώκεται ποινικά από το 2015. Κάποιες μέρες πριν τη σύλληψή του, η οργάνωση Open Russia είχε διαλυθεί αφού χαρακτηρίστηκε από το καθεστώς ως «ανεπιθύμητη».
Μετά τη δίκη του στο Κρασνοντάρ, ο Πιβοβάροφ καταδικάστηκε τον Ιούλιο, όταν ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και η σαρωτική καταστολή των διαφωνούντων από τον Βλαντιμίρ Πούτιν βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη.
Σε επιστολή του προς το AP από το Κρασνοντάρ τον Δεκέμβριο, ο ίδιος ανέφερε ότι οι αρχές τον μετέφεραν εκεί «για να τον κρύψουν πιο μακριά» από την πόλη του, την Αγία Πετρούπολη, και τη Μόσχα. Αυτή η συνέντευξη ήταν μια από τις τελευταίες που μπόρεσε να δώσει ο Πιβοβάροφ, περιγράφοντας τη ζωή στη φυλακή ως «βαρετή και καταθλιπτική», με τη μόνη του ανάσα να είναι μια ωριαία βόλτα σε μια μικρή αυλή. Οι «τυχεροί» κρατούμενοι με μετρητά στους λογαριασμούς τους μπορούν να ψωνίσουν σε ένα κατάστημα φυλακών μία φορά την εβδομάδα για δέκα λεπτά, διαφορετικά πρέπει να μείνουν στα κελιά τους, ανέφερε.
Οι επιστολές υποστηρικτών του τον εμψυχώνουν. Πολλοί πολίτες του γράφουν ότι παλιά δεν τους ενδιέφερε η ρωσική πολιτική, και «μόνο τώρα αρχίζουν να βλέπουν καθαρά», είπε ο ίδιος. Τώρα, τα γράμματα χρειάζονται εβδομάδες για να φτάσουν, αναφέρει η σύντροφός του.
Οι συνθήκες διαβίωσης είναι ευκολότερες για ορισμένους λιγότερο «διάσημους» πολιτικούς κρατούμενους όπως ο Αλεξέι Γκορίνοφ, πρώην μέλος του δημοτικού συμβουλίου της Μόσχας. Καταδικάστηκε για «διασπορά ψευδών πληροφοριών» για το ρωσικό στρατό τον Ιούλιο λόγω αντιπολεμικών δηλώσεων που έκανε κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του συμβουλίου. Η κριτική της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία είχε ποινικοποιηθεί λίγους μήνες νωρίτερα και ο Γκορίνοφ, ηλικίας 61 ετών, έγινε ο πρώτος Ρώσος που μπήκε στη φυλακή βάσει της νέας νομοθεσίας, καταδικασθείς σε επτά χρόνια κάθειρξη.
Στεγάζεται σε στρατώνες μαζί με περίπου 50 άλλα άτομα στη μονάδα του στην Ποινική Αποικία Νο. 2 στην περιοχή του Βλαντιμίρ, είχε αναφέρει ο ίδιος σε Γκορίνοφ σε γραπτές απαντήσεις του που διαβιβάστηκαν στο Associated Press τον Μάρτιο. Η μακροχρόνια ποινή για έναν ακτιβιστή χαμηλού προφίλ σόκαρε πολλούς και επ’ αυτού ο Γκορίνοφ είπε ότι «οι αρχές χρειάζονταν ένα απλό, παρά ένα δημόσιο, πρόσωπο που θα μπορούσαν να επιδείξουν σε άλλους προς παραδειγματισμό».
Οι τρόφιμοι στη μονάδα του μπορούν να παρακολουθήσουν τηλεόραση και να παίξουν σκάκι, τάβλι ή πινγκ πονγκ. Υπάρχει μια μικρή κουζίνα για την παρασκευή τσαγιού ή καφέ μεταξύ των γευμάτων και μπορούν να έχουν φαγητό από προσωπικές προμήθειες.
Ωστόσο, ο Γκορίνοφ είπε ότι οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι εξακολουθούν να διεξάγουν «ενισχυμένους ελέγχους» στη μονάδα, και ο ίδιος και δύο άλλοι κρατούμενοι υποβάλλονται σε ειδικό έλεγχο κάθε δύο ώρες, καθώς έχουν χαρακτηριστεί «επιρρεπείς να δραπετεύσουν».
Η ιατρική φροντίδα είναι ελάχιστη. «Αυτή τη στιγμή, δεν αισθάνομαι τόσο καλά, καθώς δεν μπορώ να συνέλθω από βρογχίτιδα», είπε, προσθέτοντας ότι χρειάστηκε να νοσηλευτεί για πνευμονία τον περασμένο χειμώνα σε πτέρυγα νοσοκομείου μιας άλλης φυλακής, επειδή στην Ποινική Αποικία Νο. 2, το μόνο που μπορούν κάνουν είναι «να δώσουν αντιπυρετικά».
Προβλήματα υγείας αντιμετωπίζει επίσης η καλλιτέχνις και μουσικός Σάσα Σκοτσιλένκο, η οποία έχει προφυλακιστεί από τον Απρίλιο του 2022 και κρατείται στην Αγία Πετρούπολη καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η δίκη της με την κατηγορία της διασποράς ψευδών πληροφοριών για το στρατό. Το «έγκλημά» της ήταν ότι αντικατέστησε τις τιμές των σούπερ μάρκετ με αντιπολεμικά συνθήματα σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Η Σκοτσιλένκο πάσχει από συγγενή καρδιοπάθεια και νοσεί επίσης από κοιλιοκάκη, που απαιτεί διατροφή χωρίς γλουτένη. Λαμβάνει δέματα φαγητού κάθε εβδομάδα, αλλά υπάρχει ένα όριο βάρους στις αποστολές, και η 32χρονη δεν μπορεί να καταναλώσει «ούτε τα μισά από αυτά που της δίνουν εκεί», λέει η σύντροφός της, Σοφία Σουμποτίνα.
Υπάρχει έντονη διαφορά μεταξύ των εγκαταστάσεων κράτησης για γυναίκες και άνδρες, και για την Σκοτσιλένκο κατά κάποιο τρόπο οι συνθήκες είναι πιο εύκολες συγκριτικά με τους άνδρες κρατούμενους, σύμφωνα με την Σουμποτίνα. «Περιέργως, το προσωπικό είναι κατά κύριο λόγο καλό. Κυρίως είναι γυναίκες, είναι αρκετά φιλικές, δίνουν χρήσιμες συμβουλές και έχουν πολύ καλή στάση απέναντι στη Σάσα», είπε η Σουμποτίνα στο AP τηλεφωνικά. Δεν υπάρχει πολιτική προπαγάνδα στη φυλακή και χορευτική μουσική ακούγεται από το ραδιόφωνο. Πρόσφατα, η Σουμποτίνα κατάφερε να κανονίσει να επισκεφθεί καρδιολόγος τη σύντροφό της στη φυλακή, ενώ στην ίδια έχει επιτραπεί από τον Μάρτιο να την επισκέπτεται δύο φορές το μήνα. Εάν καταδικαστεί, η Σάσα Σκοτσιλένκο κινδυνεύει με έως και δεκαετή ποινή κάθειρξης.
