Ο σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου άλλαξε άρδην την ιστορία της Τουρκίας και της Συρίας. Η ανθρωπιστική κρίση είναι τεραστίων διαστάσεων και δυστυχώς δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως αντιληπτό το μέγεθός της. Αυτό ισχύει και για την τουρκική πολιτικοστρατιωτική ηγεσία, η οποία έδειξε να αιφνιδιάζεται και ήταν «εξαφανισμένη» κατά το πρώτο 24ωρο. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη γενικότερη δυσλειτουργία και τη γνωστή ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού προκάλεσαν αλγεινή εντύπωση σε μεγάλα τμήματα της τουρκικής κοινής γνώμης.
Η κατάσταση έγινε ακόμη χειρότερη για την κυβέρνηση, καθώς άρχισαν να έρχονται στο φως της δημοσιότητος κρούσματα διαφθοράς και συναλλαγής πολιτικών (του ΑΚΡ) αλλά και κυβερνητικών αξιωματούχων με πολλούς εργολάβους, ενώ πληθαίνουν οι καταγγελίες για σχέσεις συναλλαγής με αντίτιμο την κατάφωρη παραβίαση του οικοδομικού κανονισμού της γείτονος χώρας.
Η κατάσταση, όμως, δεν προδιαγράφεται καλύτερη και μεταξύ των ψηφοφόρων και οπαδών της κυβερνήσεως, οι οποίοι είδαν να καταρρέει με πάταγο το αφήγημα της δήθεν «πανίσχυρης Τουρκίας». Βεβαίως, είναι αληθές ότι οι συνέπειες ενός σεισμού τέτοιου μεγέθους θα ήταν δύσκολο να αντιμετωπιστούν ακόμη και από ισχυρότερα κράτη αλλά η έκκληση του Πρόεδρου Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν προς τη διεθνή κοινότητα για την παροχή βοήθειας προκάλεσε αίσθηση στους κόλπους του ΑΚΡ.
Δυστυχώς για τον Τούρκο Πρόεδρο ο σεισμός έλαβε χώρα σε περιοχές, που αποτελούν προπύργια του κόμματός του. Σε αρκετές εξ αυτών συγκεντρώνει ποσοστό άνω του 50%, ενώ σε ορισμένες το ποσοστό του ΑΚΡ αγγίζει το 80%. Είθισται δε τα πολύ υψηλά ποσοστά του ΑΚΡ στα βάθη της Ανατολίας να το βοηθούν για να υποσκελίσει την αντιπολίτευση, η οποία πλειοψηφεί στα παράλια και σε ένα μεγάλο τμήμα της Κωνσταντινουπόλεως.
Τώρα, όμως, είναι αμφίβολον κατά πόσον το κυβερνητικό κόμμα θα κατορθώσει να διατηρήσει ακόμη και την πλειοψηφία στις πληγείσες επαρχίες. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα έχει ολέθριες συνέπειες στο ποσοστό του σε παντουρκικό επίπεδο, ενώ θα εξανεμίσει τις οποίες πιθανότητες έχει για εκλογική επικράτηση τόσο στις βουλευτικές όσο και στις προεδρικές εκλογές.
Τα ανωτέρω οδήγησαν την κυβέρνηση σε σπασμωδικές κινήσεις, όπως π.χ. στην παύση της λειτουργίας του Twitter. Το γεγονός ότι η χρήση του βοηθούσε τους διασώστες να εντοπίσουν εγκλωβισμένους οδήγησε στην άρση του μέτρου μετά από 12 ώρες. Αλλά οι αρνητικές εντυπώσεις είχαν ήδη δημιουργηθεί.
Τον ίδιο αρνητικό αντίκτυπο είχαν οι δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου ότι για όλα φταίει η μοίρα (το κισμέτ) και η προσπάθεια να αποφύγει όπως αναλάβει τις προφανείς ευθύνες του, μετά από 20 χρόνια διακυβερνήσεως. Τέλος, οι θεωρίες συνωμοσίας, που διακινήθηκαν από φίλα προσκείμενα στην κυβέρνηση ΜΜΕ (περί δήθεν εμπλοκής της Δύσεως στην πρόκληση του σεισμού) δεν φαίνεται να έπεισαν ούτε τους πλέον φανατικούς υποστηρικτές του ΑΚΡ.
Η κυβέρνηση αρχίζει να συνέρχεται και να οργανώνει την επικοινωνιακή αντεπίθεσή της, η οποία επικεντρώνεται στη σύλληψη και στην παραπομπή στη δικαιοσύνη εργολάβων και μηχανικών. Είναι προφανές ότι αναζητεί «αποδιοπομπαίο τράγο» προκειμένου να δείξει ένα υποτιθέμενο αυστηρό και άτεγκτο πρόσωπο. Αν και οι συλληφθέντες έχουν αδιαμφισβήτητα σοβαρές ευθύνες, ουδείς μπορεί να παραγνωρίσει ότι οι Αρχές έδειξαν (στην καλύτερη των περιπτώσεων) αδιαφορία, ενώ πληθαίνουν οι ενδείξεις που οδηγούν σε συνενοχή αρκετών στελεχών του ΑΚΡ, τουλάχιστον σε τοπικό επίπεδο.
Η αγανάκτηση της κοινής γνώμης, ιδίως στις πληγείσες περιοχές, αρχίζει και λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, αγγίζοντας και το πρόσωπο του Τούρκου Προέδρου. Έως την ώρα που γράφονται οι γραμμές αυτές, η κυβέρνηση της Άγκυρας κάνει λόγο για 38.000 νεκρούς, περισσότερους από 100.000 τραυματίες και 1.000.000-2.000.000 αστέγους.
Συν τοις άλλοις, 195.962 πολίτες έχουν εγκαταλείψει τις οικίες τους και τουλάχιστον 175.000 σκηνές και 5.400 κοντέινερ έχουν στηθεί. Το Υπουργείο Πολεοδομίας σημείωσε σε έκθεσή του ότι συνολικά 50.576 κτίρια είτε έχουν καταρρεύσει είτε έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές. Παράλληλα, αρκετά κτίρια που είναι ετοιμόρροπα πρέπει να κατεδαφιστούν άμεσα.
Το κράτος οφείλει να μεριμνήσει ώστε οι πληγέντες να στεγαστούν και να σιτιστούν, καθώς οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν την παραμονή τους στο ύπαιθρο, σε αυτοκίνητα ή σε σκηνές επί μακρόν. Επίσης, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για την ταχεία αποκατάσταση βασικών υποδομών, όπως του δικτύου ηλεκτροδοτήσεως, υδρεύσεως και παροχής φυσικού αερίου για την αποφυγή προκλήσεως επιδημιών ή της διαδόσεως μολυσματικών ασθενειών.
Πρέπει τουλάχιστον να ανοικοδομηθούν τα νοσοκομεία και τα σχολεία, αλλά και να αποκατασταθεί κατά το δυνατόν το οδικό δίκτυο. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση πήρε την οδυνηρή (και με πολιτικό κόστος) απόφαση να βάλει βαρέα μηχανήματα στα χαλάσματα για να απομακρύνουν τα μπάζα, γεγονός που σημαίνει ότι, ακόμη και αν υπήρχαν ελπίδες ανευρέσεως επιζώντων αυτές εξαλείφονται με μαθηματική ακρίβεια.
Και όλα αυτά πρέπει να πραγματοποιηθούν μέσα σε ένα πολιτικό περιβάλλον, που γίνεται κάθε μέρα όλο και πιο πνιγηρό. Ο επικεφαλής του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολιτεύσεως Κεμάλ Κιλιντσάρογλου χαρακτήρισε τον Πρόεδρο Έρντογαν «προδότη», ενώ η κυβέρνηση απήντησε κάνοντας έκκληση για «λαϊκή ενότητα» προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες. Είναι προφανές ότι οι δύο πλευρές χαράσσουν την πολιτική τους εν όψει των επικείμενων εκλογών, ο χρόνος διεξαγωγής των οποίων είναι πλέον αβέβαιος.
Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο Τούρκος Πρόεδρος δεν έχει αποφασίσει ακόμη για την ημερομηνία διεξαγωγής τους. Η οικονομική παράμετρος είναι πολύ βασική, καθώς θα είναι δύσκολο (αν όχι αδύνατον) να συγκεντρώσει το ποσόν που απαιτείται δίχως τη συνδρομή της «επάρατης» Δύσεως, την οποία όμως συνεχίζει να προκαλεί με την άρνησή του όπως ενταχθούν η Σουηδία και η Φινλανδία στο ΝΑΤΟ (βλέπε την απάντηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο δημοσίως διατυπωθέν αίτημα του γενικού γραμματέα της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ, κατά τη συνάντησή τους την 16η τρέχοντος).
Η πολυδιαφημισμένη «αραβική αλληλεγγύη» είναι μάλλον αποκύημα της φαντασίας των εμπνευστών της, όπως έχουν διαπιστώσει με οδυνηρό τρόπο οι Παλαιστίνιοι. Η μόνη χώρα που φαίνεται πρόθυμη να δώσει στην Τουρκία ένα σεβαστό ποσόν είναι το Κατάρ, ενώ κάποια άλλα κράτη (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Λιβύη, Ομάν, Σαουδική Αραβία, Σουδάν κ.α.) εξέφρασαν την πρόθεση να βοηθήσουν, δίχως όμως να δεσμευθούν για το ύψος της οικονομικής αρωγής τους.
Πάντως, σταδιακά διαμορφώνεται ένα κλίμα για την αναβολή τους από κυβερνητικής πλευράς, βασιζόμενο στο υπαρκτό γεγονός της κατάρρευσης των υποδομών στις πληγείσες περιοχές. Εντούτοις, το άρθρο 5 του Προεδρικού Διατάγματος υπ’ αριθμ. 6.271 και το άρθρο 78 του Συντάγματος αναφέρουν πως «εφ’ όσον η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας αποφασίσει ότι δεν μπορούν να διεξαχθούν εκλογές λόγω πολέμου, τότε οι προεδρικές εκλογές αναβάλλονται για διάστημα ενός έτους». Τουτέστιν μεθερμηνευόμενον οι εκλογές δεν μπορούν να αναβληθούν λόγω της επιβολής καταστάσεως εκτάκτου ανάγκης.
Οι πρόσφατες δηλώσεις του στενού συνεργάτη του Προέδρου Έρντογαν, πάλαι ποτέ αναπληρωτή πρωθυπουργού (και εκ των ιδρυτικών στελεχών του ΑΚΡ) Μπουλέντ Αρίτζ είναι ενδεικτικές του κλίματος που προσπαθεί να διαμορφώσει η κυβερνητική παράταξη. Έχει γραφεί ότι οι εκλογές υπάρχει η δυνατότητα να αναβληθούν με ένα Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν θα ελέγξει όσο ισχύει η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Η τελική απόφαση θα ανήκει στο Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο (YSK). Μία άλλη πιθανή «λύση» θα ήταν το προαναφερθέν Συμβούλιο να ανακοινώσει ότι δεν είναι δυνατή η διεξαγωγή τους στις πληγείσες περιοχές. Τα προαναφερθέντα σενάρια συνάντησαν ήδη την έντονη αντίδραση των κομμάτων της αντιπολιτεύσεως.
Συν τοις άλλοις, δεν θα πρέπει να παροραθεί και η επίθεση που εξαπέλυσε ο κυβερνητικός εταίρος του Τούρκου Προέδρου, ηγέτης της υπερεθνικιστικής οργανώσεως των «Γκρίζων Λύκων» και επικεφαλής του πολιτικού μανδύα τους (κόμμα της Εθνικιστικής Δράσεως) 75χρονος Ντεβλέτ Μπαχτσελί στις εθελοντικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις, υπεραμυνόμενος της διαχειρίσεως της κρίσεως από την κυβέρνηση. Μάλιστα, δεν δίστασε να μιλήσει ακόμη και για προσπάθεια επισκίασης του κράτους!
Εν κατακλείδι, αργά ή γρήγορα, η τουρκική κοινωνία θα συνέρθει αναγκαστικά από το σοκ και τον αιφνιδιασμό. Είναι μάλλον ή ήττον δεδομένο ότι θα αναζητήσει τους υπευθύνους για την καταστροφή. Τα επιχειρήματα του Προέδρου Ερντογάν ότι το 98% των κτιρίων που κατέρρευσαν είχαν κατασκευαστεί προ του 1999, ουδένα πείθουν πέραν όσων είναι ήδη αποφασισμένοι να αποδεχθούν οτιδήποτε πει ο ηγέτης τους..
Εντούτοις, η εκ μέρους της κυβερνήσεως διανομή του μεγαλύτερου μέρους της ανθρωπιστικής βοήθειας, ο ασφυκτικός έλεγχος επί των περισσοτέρων ΜΜΕ και η πολιτική παροχών καθιστούν την εκλογική μάχη ακόμη αμφίρροπη, σε μία κοινωνία που φαντάζει διχασμένη και περισσότερο πολωμένη από ποτέ.
