Η Ουκρανία με δύο τοπικές αντεπιθέσεις υψηλού ρίσκου επιχείρησε από τα τέλη Αυγούστου να δημιουργήσει συνθήκες αλλαγής του κλίματος και γιατί όχι αλλαγής υπέρ αυτής, της πορείας του πολέμου που μαίνεται στη χώρα μετά τη ρωσική εισβολή της 24 Φεβρουαρίου. Αναμφίβολα η αντεπίθεση των Ουκρανικών Δυνάμεων στο μέτωπο της περιοχής του Χαρκόβου συνιστά σημαντική επιτυχία τακτικού επιπέδου και εκπλήρωσε πλήρως τους στόχους του Κιέβου τους οποίους και θα αναλύσουμε παρακάτω και φυσικά μία οδυνηρή ήττα για τους Ρώσους.
Όπως και αμφίβολα δεν μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι το ίδιο συμβαίνει και στο μέτωπο της περιοχής της Χερσώνας μιας και αυτή προς το παρόν έχει βαλτώσει και υπάρχουν σημαντικές απώλειες άσχετα αν δεν έρχονται εικόνες από αυτήν την επιχείρηση στους τηλεοπτικούς μας δέκτες.
Θα πρέπει εξ αρχής να επισημάνουμε ότι είναι δυσχερές να έχουμε ακριβείς πληροφορίες μέσα σε αυτήν την «ομίχλη του πολέμου», η οποία εντείνεται από τις πληροφοριακές επιχειρήσεις που διενεργούνται και από τις δύο πλευρές και για αυτόν τον λόγο υποχρεούμαστε να είμαστε επιφυλακτικοί.
Επιχειρούμε όμως με όσα στοιχεία έχουμε χωρίς σκοπιμότητες και ευσεβοποθισμούς να αποδώσουμε την κατάσταση όπως τη βλέπουμε σε επιχειρησιακό-τακτικό και φυσικά σε στρατηγικό επίπεδο. Αυτό όμως που κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί είναι ότι όποια πλευρά ακολουθεί τις Αρχές του Πολέμου όπως διατυπώθηκαν από τον Κλαούζεβιτς κατά κανόνα κερδίζει και όπου δεν τις εφαρμόζει σωστά ή τις αγνοεί κατά κανόνα … χάνει.
Στον τομέα του Χαρκόβου λοιπόν υπήρξαν λεπτομερείς πληροφορίες από τους αμερικανικούς δορυφόρους, της διάταξης και των κενών που είχε αυτή αλλά και της σύνθεσης των ελαχίστων δυνατών ρωσικών δυνάμεων που βρίσκονταν στην περιοχή προκειμένου να εξοικονομηθούν δυνάμεις για το μέτωπο της Ανατολικής Ουκρανίας. Παράλληλα οι Ουκρανοί με μεγάλη μυστικότητα συγκέντρωσαν εκτός επαφής με τον εχθρό σε κατάλληλους χώρους μία μάλλον ελαφριά αλλά ικανή δύναμη.
Μετά από παραπλανητικές ενέργειες επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στα εντοπισμένα ασθενή σημεία της ήδη αραιής ρωσικής διατάξεως, μάλιστα από μη αναμενόμενη κατεύθυνση όπου υπήρχε πυκνό δάσος. Διείσδυσαν βαθειά μέσα στην εχθρική διάταξη αναγκάζοντας τα ρωσικά στρατεύματα είτε να απαγκιστρωθούν τακτικά κάτω από την πίεση τους είτε να υποχωρήσουν ακόμα και άτακτα προς τη Ρωσία (στον τομέα βορείως του Χαρκόβου) για να μην αποκοπούν και περικυκλωθούν και να μεταφέρουν τα τμήματα τους ανατολικά του ποταμού Οστίλ προσπαθώντας να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, κάτι που φαίνεται ότι προς το παρόν το έχουν πετύχει.
Για μία ακόμα φορά οι Ρώσοι υποτίμησαν τους Ουκρανούς και υπερτίμησαν τις δικές τους δυνατότητες, στερούμενοι βεβαίως και των απαραιτήτων πληροφοριών.
Η ανακατάληψη σύμφωνα με το Κίεβο 6 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων ουκρανικών εδαφών στην περιφέρεια του Χαρκόβου που βρίσκονταν στην κατοχή των ρώσων σχεδόν από την αρχή του πολέμου είναι αναμφίλεκτα σημαντικό επίτευγμα το οποίο ανύψωσε το ηθικό των Ουκρανών. Παράλληλα επιτρέπει στις δυτικές κυβερνήσεις να ισχυριστούν ότι αξίζει η υποστήριξη που παρέχεται στην Ουκρανία καθόσον αποδίδει οπότε αξίζουν και οι «θυσίες» των λαών τους.
Σε αντίθεση με το μέτωπο του Χαρκόβου, η αντίστοιχη τοπική αντεπίθεση των Ουκρανών στην περιοχή της Χερσώνας φαίνεται επί του παρόντος να αποτυγχάνει. Αν και το Κίεβο συγκέντρωσε πολλές δυνάμεις με ισχυρό δυτικό εξοπλισμό, κάτι που κάκιστα… διαφημίστηκε, οι εμπεπλεγμένες απέναντι τους ρωσικές δυνάμεις καλύτερα πληροφορημένες και ως εκ τούτου σωστά προετοιμασμένες και διατεταγμένες, τις περίμεναν παρά το γεγονός ότι υπήρχαν προβλήματα λογιστικής υποστήριξης λόγω των ουκρανικών προσβολών σε αποθήκες πυρομαχικών και καυσίμων.
Όταν τα ουκρανικά στρατεύματα έλαβαν τους σχηματισμούς επιθέσεως και άρχισαν να επιτίθενται στο ανοικτό πεδίο προσβλήθηκαν από καταιγιστικά πυρά Πυροβολικού, ρουκετών αλλά και Αεροπορίας την οποία οι Ρώσοι χρησιμοποιούν αλλού με πολλή… φειδώ. Οι απώλειες των Ουκρανών ήταν σημαντικές και αν και κατόρθωσαν να δημιουργήσουν κάποια προγεφυρώματα, ιδιαίτερα στο κέντρο οι Ρώσοι μέχρι σήμερα διατηρούν τις βασικές τους θέσεις.
Θα μπορούσε η ουκρανική τακτική επιτυχία των Ουκρανών στην περιοχή του Χαρκόβου να συνιστά εφαλτήριο για να νικήσουν στον πόλεμο που επέβαλε η Ρωσία; Αυτό που δεν γίνεται αντιληπτό από πολλούς είναι ότι σε ένα Θέατρο Πολέμου υπάρχουν πολλά μέτωπα και πολλές μάχες. Η Ουκρανία πέτυχε στον Βορρά, αλλά μέχρι τώρα απέτυχε στον Νότο στην περιοχή της Χερσώνας καθόσον έχει σημαντικές απώλειες χωρίς σημαντικά κέρδη έστω και αν προκάλεσε νέες απώλειες και στους Ρώσους.
Μπορεί να δημιουργήθηκε ευφορία στο Κίεβο και στο δυτικό στρατόπεδο αλλά θεωρούμε ότι σε καμία περίπτωση δεν συνιστά η επιτυχία σε ένα από τα δύο μέτωπα στρατηγική νίκη, τέτοια που να αλλάζει τον ρου του πολέμου και θα επιτρέψει στην Ουκρανία να νικήσει. Και νίκη σημαίνει τουλάχιστον η ανακατάληψη όλων των ουκρανικών εδαφών που κατέχει πλέον η Ρωσία και σε έκταση είναι περίπου όση η έκταση της Ελλάδος.
Πολύ συνοπτικά θα επαναλάβουμε ότι η Ουκρανία προκειμένου να απωθήσει τις ρωσικές δυνάμεις και να ανακαταλάβει τα κατεχόμενα εδάφη της, χρειάζεται να συγκροτήσει μία ικανή και ισχυρή σε τεθωρακισμένα και λοιπό εξοπλισμό, στρατηγική εφεδρεία για ανάληψη πρωτοβουλίας και επιθετικής επιστροφής. Αυτό σημαίνει ότι οι δυτικές χώρες θα πρέπει να παραδώσουν εκατοντάδες σύγχρονα άρματα μάχης, εκτοξευτές πυραύλων, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και αυτοκινούμενα πυροβόλα και επιπροσθέτως απαιτούνται τουλάχιστον 60-70 χιλιάδες καλά εκπαιδευμένοι στρατιώτες.
Οι αντεπιθέσεις που έγιναν ήταν καθαρά τοπικού και τακτικού χαρακτήρα. Για να επιτευχθεί στρατηγικό αποτέλεσμα απαιτείται συνέχιση αυτών σε όλα τα μέτωπα του λεγομένου Θεάτρου Επιχειρήσεων. Πχ να συνεχίσουν τις επιθετικές ενέργειες τους οι Ουκρανοί προς βορειοανατολικά, να καταστρέψουν τις εχθρικές δυνάμεις που καλύπτουν τα πλευρά αυτών που ενεργούν στο Ντονμπάς και μετά αν διατηρούν την ίδια μαχητική ισχύ να στραφούν προς Νότο.
Και ερχόμαστε τώρα στον Πούτιν και στη Μόσχα. Πώς θα συνεχίσει τον πόλεμο που ονομάζει «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» μετά τις τελευταίες εξελίξεις; Πόσο τον επηρεάζει η ήττα στο Χάρκοβο τουλάχιστον όσον αφορά το γόητρο του στο εσωτερικό; Μπορεί να τον οδηγήσει σε πρόταση κατάπαυση τους πυρός και διαπραγματεύσεις.
Από την Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν όπου παραβρέθηκε στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) απευθυνόμενος μάλλον στο εσωτερικό του ακροατήριο, τόνισε ότι τα σχέδια του εφαρμόζονται κανονικά και ένα μόνο μέρος των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων εμπλέκεται στην Ουκρανία. Παράλληλα όμως απείλησε για κλιμάκωση των προσβολών κατά της Ουκρανίας. Άρα συνεχίζει, αλλά το θέμα είναι πως.
Θα συνεχίσει λοιπόν η Μόσχα να ενεργεί αργά αλλά σταθερά στην Ανατολική Ουκρανία εντατικοποιώντας παράλληλα και τον πόλεμο φθοράς που διενεργεί ή θα κάνει επιστράτευση και βιομηχανική κινητοποίηση κάτι όμως που εκτιμάται ότι δεν θα είναι αρεστό στην ρωσική κοινωνία η οποία πρέπει να πούμε δέχεται την … «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» που σχετίζεται με την ασφάλεια της Ρωσίας αλλά όχι έναν γενικευμένο πόλεμο.
Δεν θεωρώ προσωπικά τον Πούτιν ως τον απόλυτο στρατηγιστή όπως τον θεωρούν κάποιοι υποστηρικτές του, αλλά έναν ηγέτη που ποντάρει με τα χαρακτηριστικά του επίμονου και με εμμονές χαρτοπαίκτη. Θα συνεχίσει το αφήγημα περί «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» και καθώς πλησιάζει ο χειμώνας θα αυξήσει τις εκ του μακρόθεν προσβολές του πληθυσμού και των κρισίμων υποδομών της Ουκρανίας ποντάροντας στην μείωση της θέλησης των Ουκρανών να αντιστέκονται αλλά και στην κάμψη του βαθμού υποστήριξης των δυτικών προς το Κίεβο και την διάρρηξη της ενότητας τους.
Κανείς δεν μπορεί να «προεξοφλήσει» με βεβαιότητα ποια θα είναι η τελική έκβαση του πολέμου. Εκτιμήσεις απλά κάνουμε και υποστηρίζουμε ότι είναι δυσχερές να αλλάξει ο ρους του πολέμου μόνο και μόνο με μία τακτική νίκη χωρίς αυτή να έχει συνέχεια. Η Ουκρανία διεξάγει αναντίρρητα έναν δίκαιο αγώνα για να διαφυλάξει την κυριαρχία της και την εδαφική της ακεραιότητα.
Όμως αυτός ο δίκαιος αγώνας των Ουκρανών υποστηρίζει έμμεσα και τους στόχους της Αμερικής ως προς τη Ρωσία όπως έχουν διατυπωθεί από τους ίδιους τους Αμερικανούς. Και ενώ όλα δείχνουν ότι η Ουάσιγκτον ευνοείται από έναν παρατεταμένο πόλεμο γεννάται το ερώτημα αν οι ΗΠΑ και η Δύση παραδώσουν όλα αυτά τα οπλικά συστήματα και σε επαρκείς αριθμούς που ζήτησε το Κίεβο και το υποστηρίξουν ουσιαστικά για να συγκροτήσει τη στρατηγική εφεδρεία που θα της επιτρέψει και τη στρατηγική αντεπίθεση όπως την προσδιορίσαμε παραπάνω.
Πάντως σε πολιτικό και στρατηγικό επίπεδο κατέχοντας το 22% περίπου της ουκρανικής επικράτειας και έχοντας πετύχει αυτά που σήμερα έχει πετύχει, η Μόσχα συνεχίζει να διατηρεί την πρωτοβουλία σε πολιτικό και στρατηγικό επίπεδο και να καθορίζει έτσι το «σκηνικό» του πολέμου.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
