«Δικαιώματα, νόμος, δικαιοσύνη… Θα έρθει η μέρα που το AKP θα λογοδοτήσει!», φώναζε το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί την Πέμπτη έξω από το Δημαρχείο της Κωνσταντινούπολης την Πέμπτη για να δηλώσει τη στήριξη του στον δήμαρχο της πόλης, Εκρέμ Ιμάμογλου, ο οποίος καταδικάστηκε επειδή σε ομιλία του 2019 είχε χαρακτηρίσει «ανόητους» δικαστές.
Το timing της καταδίκης Ιμάμογλου, όπως συμφωνούν όλοι, δεν είναι καθόλου τυχαίο καθώς φιγουράρει ως ισχυρός αντίπαλος του Ερντογάν στις ερχόμενες εκλογές. Και επιβεβαιώνει ότι η δικαιοσύνη έχει μετατραπεί εδώ και καιρό σε εργαλείο στα χέρια του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να φιμώνει και να παραδειγματίζει τους αντιπάλους του και όσους τού ασκούν κριτική.
Αυτό έχει γίνει απολύτως αντιληπτό και στο εξωτερικό και βεβαίως από την ΕΕ στην οποία η Τουρκία φιλοδοξεί να ενταχθεί.
«Επαναλαμβάνουμε τις σοβαρές ανησυχίες μας για περαιτέρω και βαθιά ανησυχητική οπισθοδρόμηση στους τομείς της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η συστηματική έλλειψη ανεξαρτησίας και η απαράδεκτη πίεση στο δικαστικό σώμα συνεχίζει να είναι πηγή σοβαρής ανησυχίας όπως είναι και οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί, κρατήσεις και φυλακίσεις και άλλα μέτρα που στοχεύουν δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς, μέλη των πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένων κοινοβουλευτικών, δικηγόρων και προασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων που ασκούν τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες τους. Το Συμβούλιο ανησυχεί ότι ο νέος Νόμος για την Παραπληροφόρηση μπορεί να περιορίσει περαιτέρω την ελευθερία έκφραση και τα ανεξάρτητα μέσα στην Τουρκία.»
Αυτή είναι η επίσημη αξιολόγηση της ΕΕ για την κατάσταση στην Τουρκία που προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών.
Καλύτερα γυναικοκτόνος παρά αντιπολιτευόμενος
Πολλοί από τους εσωτερικούς επικριτές του Ερντογάν τονίζουν ότι άνδρες που κακοποιούν ή σκοτώνουν τις συζύγους του έχουν καλύτερη μεταχείριση από τη δικαιοσύνη και συχνά αποφεύγουν και την φυλάκιση.
Τα περιστατικά είναι πολλά για να είναι τυχαία. Τον Απρίλιο τουρκικό δικαστήριο καταδίκασε τον Οσμάν Καβαλά, έναν γνωστό επιχειρηματία και φιλάνθρωπο σε ισόβια χωρίς αναστολή επειδή «επιχείρησε να ανατρέψει την κυβέρνηση». Τού αποδίδεται ότι υποκίνησε τις διαμαρτυρίες στην πλατεία Γκεζί το 2013. Επτά άλλοι ακτιβιστές καταδικάστηκαν σε 18 χρόνια φυλάκιση για συνέργεια. Οι διαδηλώσεις αυτές προκλήθηκαν εξαιτίας των σχεδίων της κυβέρνησης να κατασκευάσει ένα εμπορικό κέντρο εκεί που βρίσκεται το δημόσιο πάρκο. Αυτό αποδείχθηκε τελικά αφορμή αφού οι διαδηλώσεις απέκτησαν μία μεγάλη αντικυβερνητική δυναμική. Το δικαστήριο αρχικά απάλλαξε όλους τους συλληφθέντες σε αυτές τις διαμαρτυρίες το 2020. Μετά την έντονη κυβερνητική κριτική ωστόσο σε εκείνη την απόφαση, το εφετείο ανέτρεψε την πρώτη απόφαση ανοίγοντας το δρόμο για μια νέα δίκη κατά την οποία την περασμένη άνοιξη δόθηκαν αυστηρές ποινές που χαρακτηρίστηκαν ως το μεγαλύτερο πλήγμα στην ελευθερία του συναθροίζεσθαι στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία.
Επίσης, δύο δίκες που έγιναν τέλη Μαΐου παρουσιάζονται ως επίσης ενδεικτικές των παρεμβάσεων του Ερντογάν στη δικαιοσύνη. Οι εθνικιστικές που γρονθοκόπησαν και σχεδόν λιντσάρισαν τον ηγέτη της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιντσάρογλου το 2019 απέφυγαν τελικά την φυλακή παρά το γεγονός ότι βρέθηκαν ένοχοι για διάφορα αδικήματα. Αντιθέτως, τουρκικό δικαστήριο έστελνε την ίδια μέρα στη φυλακή ένα προβεβλημένο στέλεχος της αντιπολίτευσης, την Κανάν Καφταντσίογλου για κάποια tweets της από το 2014. Βέβαια το εφετείο ανέτρεψε την τελείως αβάσιμη αυτή απόφαση και αφέθηκε ελεύθερη.
Οι ανησυχητικές εξελίξεις στη δικαιοσύνη αλλά και ο ρόλος που της επιφυλάσσει ο Ερντογάν εν όψει εκλογών επιβεβαιώθηκαν από τον διορισμό ως υφυπουργού Δικαιοσύνης του Ακίν Γκουρλέκ, ενός δικαστή του οποίου οι αμφιλεγόμενες αποφάσεις έχουν τύχη έντονης κριτικής από την αντιπολίτευση.
«Ο Ερντογάν στέλνει το μήνυμα στους υποστηρικτές του ότι δεν έχουν ποτέ μπλεξίματα αρκεί να είναι στο πλευρό του. Αλλά αν δεν είστε, ιδού ποια θα είναι τα αποτελέσματα», έχει σχολιάσει στο al Monitor o Σελάλ Τσελίκ, δικηγόρος του Κιλιτσντάρογλου.
Ο βολικός νέος νόμος
Επίσης, ο Ερντογάν φρόντισε να ενισχύσει την φαρέτρα δικαστικής «διευθέτησης» της αντίθετης άποψης περνώντας το φθινόπωρο τον διαβόητο νόμο για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.
Με τις ψήφους του κόμματος τους αλλά και των εθνικιστών συμμάχων του του κόμματος MHP, πέρασαν το νόμο του οποίου το άρθρο 29 αποτελεί ,σύμφωνα με αντιπολίτευση, ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και την Ευρώπη, απειλή για την ελευθερία της έκφρασης.
Σύμφωνα με αυτόν, όσοι διασπείρουν ψευδείς πληροφορίες στο διαδίκτυο για την ασφάλεια της Τουρκία για να δημιουργήσουν φόβο και να διαταράξουν την δημόσια τάξη θα είναι αντιμέτωποι με ποινή φυλάκισης από ένα έως τρία έτη. Οι επικριτές αυτού του νόμου επισημαίνουν ότι ο «φλου» ορισμός του τι είναι ψευδής ή παραπλανητική πληροφορία προσφέρει στα δικαστήρια τη δυνατότητα ερμηνειών που θα συμβάλλουν στη φίμωση οποιασδήποτε άποψης δεν είναι αρεστή στην κυβέρνηση Ερντογάν.
Υπάρχει ήδη ένα τέτοιο δείγμα. Δικαστήριο πριν λίγες μέρες διέταξε τη σύλληψη ενός δημοσιογράφου στη νοτιοανατολική Τουρκία με την κατηγορία της διάδοσης «παραπληροφόρησης», δήλωσε ο δικηγόρος του την Πέμπτη, σηματοδοτώντας την πρώτη προφυλάκιση βάσει του νέου νόμου.
Ο Σινάν Αιγκούλ από την επαρχία Μπιτλίς όπου κυριαρχεί το κουρδικό στοιχείο, συνελήφθη νωρίς την Τετάρτη αφού έγραψε στο Twitter ότι ένα 14χρονο κορίτσι φέρεται να έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά από άνδρες, συμπεριλαμβανομένων αστυνομικών και στρατιωτών. Αργότερα ανακάλεσε την ιστορία.
Σε μια σειρά από tweets, ο Αιγκούλ εξήγησε ότι ο τοπικός κυβερνήτης διέψευσε την ιστορία αυτή μετά τη δημοσιοποίηση της.
Ο Aygul, ο οποίος είναι ο πρόεδρος της Ένωσης Δημοσιογράφων στη Μπιτλίς, ζήτησε συγγνώμη που δημοσίευσε την ιστορία χωρίς πρώτα να την διαταυρώσει επαρκώς.
Αργότερα την Τετάρτη, ένα τοπικό δικαστήριο διέταξε τη σύλληψη του Αιγκούλ εν αναμονή της δίκης, κρίνοντας ότι οι ενέργειές του θα μπορούσαν να προκαλέσουν φόβο και πανικό στο κοινό και να διαταράξουν την ειρήνη στη χώρα δεδομένου του μεγέθους του ακροατηρίου του, σύμφωνα με δικαστικό έγγραφο.
Στην κατάθεσή του στο δικαστήριο, ο δημοσιογράφος είπε ότι διόρθωσε το λάθος του αφού μίλησε με τις αρχές, διέγραψε το αρχικό tweet και δεν είχε σκοπό να διαπράξει έγκλημα.
Ο δικηγόρος του, Ντιγιάρ Οκάρ, χαρακτήρισε την κράτηση του παράνομη.
«Η εφαρμογή της νομοθεσίας..., η οποία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από όσο γνωρίζουμε, ερμηνευόμενη με αυτόν τον τρόπο από τη δικαιοσύνη μας κάνει να ανησυχούμε ότι παρόμοιες έρευνες και συλλήψεις θα αυξηθούν στο μέλλον», είπε στο Reuters. .
