Η μεταναστευτική κρίση στα σύνορα της ΕΕ και οι απευθείας συνομιλίες του δικτατορικού καθεστώτος στη Λευκορωσία με τη Γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ ή ακόμα και με την ίδια την ηγεσία της ΕΕ εγείρουν σοβαρά ζητήματα τόσο πολιτικής αλλά και ανθρωπιστικής φύσης. Οι ευθύνες δεν περιορίζονται μόνο στον κάθε Λουκασένκο αλλά επεκτείνονται και στις Βρυξέλλες.
Η ανθρωπιστική κρίση στα ευρωπαϊκά σύνορα με τη Λευκορωσία προκάλεσε ξανά το άνοιγμα της συζήτησης για τα δικαιώματα των μεταναστών. Η ύπαρξη μίας δικτατορίας που χρησιμοποιεί εργαλειακά τους μετανάστες αποτελεί πηγή ανησυχίας για όλους, αν και, κυνικά σκεπτόμενος κάποιος, προσφέρει μία βολική δικαιολογία για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένας εχθρός, που προσωποιείται από έναν Λευκορώσο δικτάτορα δίχως ηθικούς φραγμούς, βοηθά την ΕΕ να αποσείσει τις ευθύνες της για το ζήτημα. Ωστόσο, για πόσο μπορεί να κρύβεται η Ευρωπαϊκή Ένωση πίσω από τα αυταρχικά κράτη που χρησιμοποιούν μετανάστες για να εκβιάσουν ανταλλάγματα;
Οι Βρυξέλλες φυσικά κι έχουν ηθικό χρέος να προσφύγουν εναντίον της Λευκορωσίας για τις έκνομες πράξεις μεταφοράς ανθρώπων, trafficking όπως ορθά πιέζουν οι χώρες στα ανατολικά της. Η κατανομή των 700 εκατομμυρίων από τους σχετικούς λογαριασμούς για την ανθρωπιστική βοήθεια των μεταναστών που βρίσκονται στη Λευκορωσία, δίπλα στα ευρωπαϊκά σύνορα, αποτελεί μία εκ ων ουκ άνευ πράξη.
Θα πρέπει να αναγνωρίσει κάποιος πως παίρνουν μέρος σε μία άνιση μάχη, όταν οι Ευρωπαίοι έχουν απέναντι καθεστώτα, που δεν ευαισθητοποιούνται απέναντι στην ανείπωτη δυστυχία των μεταναστών. Χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται δίχως φαγητό, νερό αλλά και ούτε μέρος για να προστατευτούν από το κρύο στη Λευκορωσία, δίχως όμως να απασχολεί το καθεστώς. Αντίθετα, οι αρχές της Λευκορωσίας φαίνεται να έχουν λάβει οδηγίες να μην επιτρέπουν την επιστροφή μεταναστών στο Μινσκ, αλλά να τους ωθούν προς την άλλη πλευρά.
Ωστόσο, στις Βρυξέλλες θα πρέπει να αναρωτηθούν κατά πόσο η δική τους στάση ευνοεί τέτοιες συμπεριφορές. Η συμφωνία του 2016 με την Τουρκία αποτελεί αρχέτυπο για τα καθεστώτα στον περίγυρο της και δυστυχώς, παράδειγμα προς μίμηση για πολλούς. Πόση σχέση υπάρχει μεταξύ των ενεργειών του τουρκικού καθεστώτος να διευκολύνει και να οδηγεί μετανάστες και πρόσφυγες προς τα ελληνικά σύνορα, ώστε να πιέσει την ΕΕ; Βέβαια, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ούτε Ρωσία, ούτε Κίνα, ώστε να καταφεύγει σε συμφωνίες κάτω από το τραπέζι, με θύματα ανθρώπους που δεν ευθύνονται για κάτι. Δεν θα μπορούσε να γίνει ανεκτή για παράδειγμα μία συμφωνία, όπως έκανε η Κίνα με τους Ταλιμπάν, όπου οι Ουιγούροι θα συνεχίσουν να υπόκειται σε κατάφορες παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό όμως πως η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί έναν διαμορφωτή συμπεριφορών, λόγω της οικονομικής, της πολιτικής και της πολιτισμικής της ισχύος. Η εσωτερική συζήτηση για παράδειγμα, που δεν σέβεται την ανθρώπινη φύση των μεταναστών και των προσφύγων που έχουν αναγκαστεί να φύγουν από το σπίτι τους και αντιμετωπίζονται ως όπλα είναι πολύ επικίνδυνη, όπως παρατηρεί η Άννα Βαλιανάτου στο Guardian. Ειδικότερα όμως, οι αποφάσεις και η στάση των Ευρωπαίων απέναντι στους συνομιλητές τους στο εξωτερικό, έχει πολλαπλές συνέπειες, τόσο άμεσες όσο και μακροπρόθεσμες.
Η Τουρκία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της συμπεριφοράς. Είναι σαφές πως η φετινή έκθεση για παράδειγμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την πρόοδο της Τουρκίας ως υποψήφιο μέλος, που παραθέτει τον εκφυλισμό του κράτους δικαίου στην Τουρκία και την προκλητική συμπεριφορά της, θα έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί πολύ καιρό πριν. Παράλληλα, κομβικές χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να διατηρούν ακέραιες τις σχέσεις τους με την Άγκυρα ή και να την εξοπλίζουν όπως η Γερμανία, ή όπως φάνηκε κι από τη σημερινή επίσκεψη του Πέδρο Σάντσεθ, η Ισπανία.
