Τα επίσημα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών είναι καταλυτικά: Μέχρι σήμερα, κάπου 2,3 εκατομμύρια πολίτες της Βενεζουέλας, δηλαδή το 7% του συνολικού πληθυσμού, την έχουν εγκαταλείψει με προορισμό άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια, τις ελλείψεις σε βασικά είδη, αλλά και την αβεβαιότητα και τον φόβο που προκαλεί η κατάσταση η οποία έχει διαμορφωθεί. Μόνο ο Ισημερινός φέρεται να έχει δεχθεί από τις αρχές του έτους σχεδόν μισό εκατομμύριο Βενεζουελάνους, ενώ στο έδαφος της Κολομβίας υπολογίζεται ότι βρίσκονται ήδη πάνω από ένα εκατομμύριο.
Η κατάσταση τείνει να γίνει τόσο πιεστική, ώστε αρκετές από τις χώρες υποδοχής λαμβάνουν έκτακτα μέτρα για να ανακόψουν τη ροή των προσφύγων από τη Βενεζουέλα – θυμίζοντας τις ενέργειες των Ευρωπαίων απέναντι στα «κύματα» που προέρχονται από τη Συρία ή τη Βόρειο Αφρική. Έτσι, ο πρόεδρος του Ισημερινού ανακοίνωσε ξαφνικά το Σάββατο ότι οι πολίτες της Βενεζουέλας δεν θα μπορούν πλέον να περνούν τα σύνορα μόνο με την ταυτότητά τους, αλλά θα απαιτείται θεωρημένο διαβατήριο, κάτι που σημαίνει ότι η τύχη τους θα εξαρτάται αποκλειστικά από τις αρχές του Καράκας ή από τους παραχαράκτες, οι οποίοι αναμένεται ότι θα θησαυρίσουν.
Μέτρα προς την ίδια κατεύθυνση λαμβάνει και η Βραζιλία. Παρά το γεγονός ότι στις αρχές Αυγούστου το εφετείο ανέτρεψε την πρωτόδικη δικαστική απόφαση με την οποία απαγορευόταν σε πολίτες της Βενεζουέλας να εισέρχονται στη χώρα, η κυβέρνηση αποφάσισε να στείλει ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορα για την καλύτερη επιτήρησή τους, ενώ καθιστά τους ελέγχους πολύ πιο αυστηρούς. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι την αφορμή έδωσε ένα... σύνηθες περιστατικό: Ο άγριος ξυλοδαρμός ενός ιδιοκτήτη εστιατορίου σε μια παραμεθόρια πόλη, η οποία αποδόθηκε στους Βενεζουελάνους που έχουν εγκατασταθεί εκεί και είχε ως αποτέλεσμα να δεχθούν βίαιη επίθεση από «αγανακτισμένους πολίτες» και να αναγκαστούν να περάσουν ξανά στην άλλη πλευρά των συνόρων, αφού πρώτα έβαλαν φωτιά στις σκηνές και τα υπάρχοντά τους...
Και τι κάνει, αλήθεια, ο Νικολάς Μαδούρο απέναντι σε αυτή την κατάσταση; Αν και επιμένει να χαρακτηρίζει όσους επιλέγουν τη φυγή «σκλάβους και επαίτες», συχνά δε και προδότες, δεν μπορεί να κρύψει τα σοβαρότατα προβλήματα ούτε τις βαθιές και επικίνδυνες ρωγμές που έχουν προκληθεί στον κοινωνικό ιστό. Ούτε, βεβαίως, είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τον καλπάζοντα πληθωρισμό – θα αγγίξει το ένα εκατομμύριο τοις εκατό ως το τέλος του έτους, σύμφωνα με το ΔΝΤ! – με τις διαρκείς αυξήσεις μισθών, έστω και αν αυτές τους πολλαπλασιάζουν κατά 34 φορές, όπως η τελευταία που ανακοινώθηκε.
Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας επικαλείται πολλά επιχειρήματα για να αιτιολογήσει όσα συμβαίνουν και σε αρκετά δεν έχει άδικο. Όπως για παράδειγμα, το σκληρό αμερικανικό εμπάργκο που έχει προκαλέσει σοβαρότατες ελλείψεις – κυρίως στην πετρελαϊκή βιομηχανία, η οποία αποτελεί τον αιμοδότη της οικονομίας της χώρας, με αποτέλεσμα η παραγωγή να μειώνεται διαρκώς και να υπολογίζεται ότι το 2019 θα πέσει κάτω από το ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως. Ή ακόμη, τη στάση ορισμένων εκ των πολιτικών αντιπάλων του, τους οποίους κατηγορεί ότι μετά τις αλλεπάλληλες απόπειρες ανατροπής του, όπως και του προκατόχου και μέντορά του Ούγκο Τσάβες, επιχείρησαν να τον δολοφονήσουν με ένα drone πριν μερικές εβδομάδες (ήδη έχει δοθεί εντολή να συλληφθεί ως βασικός ύποπτος ένα από τα εξέχοντα στελέχη της αντιπολίτευσης, ο Χούλιο Μπόρχες).
Παρ'' όλα αυτά, είναι φανερό ότι ο Μαδούρο έχει... χάσει την μπάλα και υποπίπτει σε σοβαρά λάθη, ενίοτε φανερώνοντας και πανικό. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, που να κινδυνεύει να χάσει πλέον τη στήριξη και ενός σημαντικού τμήματος του «πυρήνα» των υποστηρικτών του Μπολιβαριανού καθεστώτος, που προέρχονται κυρίως από τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα. Αν αυτό συμβεί, δεν θα χρειαστεί καμία περαιτέρω υπονόμευση, πολύ δε περισσότερο πραξικόπημα για να ανατραπεί. Θα πέσει σαν ώριμο φρούτο και ούτε η στήριξη από τη Ρωσία ή την Κίνα δεν θα καταφέρει να αποτρέψει το μοιραίο.
Γιώργος Παυλόπουλος
AP Photo/Dolores Ochoa
