Ο Χαμίντ Ικμπάλ Μπατί είχε βγάλει αρκετά χρήματα δουλεύοντας επί δύο δεκαετίες στη Σαουδική Αραβία, αλλά μετά την επιστροφή του στο Πακιστάν πριν από τρία χρόνια, άρχισε να απελπίζεται.
Η οικονομία είχε δεχτεί πλήγμα λόγω της πανδημίας και το εστιατόριό του έκλεισε. Με την αγορά εργασίας να στερεύει και τον πληθωρισμό να ανοίγει τρύπα στον προϋπολογισμό του, ο 47χρονος κατάφερε να συγκεντρώσει 7.600 δολ. για να τον περάσει λαθραία διακινητής στην Ευρώπη, όπου ήλπιζε να ξαναφτιάξει τη ζωή που είχε κάποτε, δήλωσε στο Reuters ο αδελφός του Μοχάμεντ Σαργουάρ Μπατί, 53 ετών.
«Μου είπε ότι θα έκανε νέα αρχή για το μέλλον των παιδιών του και τη ζωή που ήθελε για αυτά», δήλωσε ο μεγαλύτερος Μπατί στο σπίτι της οικογένειας που βρίσκεται στο Κασμίρ, σε περιοχή που διοικείται από το Πακιστάν.
Σκάφος που ξεκίνησε από τη Λιβύη, μεταφέροντας τον Μπατί και εκατοντάδες άλλους, βυθίστηκε στα ανοιχτά της Ελλάδας την περασμένη εβδομάδα, σε μία από τις πιο πολύνεκρες τραγωδίες μεταναστών των τελευταίων ετών. Αγνοείται και θεωρείται νεκρός, σύμφωνα με τον αδελφό του. Η πρόσφατη τραγωδία αναδεικνύει τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που προσπαθούν να εισέλθουν παράνομα στην Ευρώπη.
Περισσότεροι Πακιστανοί επιχειρούν το επικίνδυνο πέρασμα στην Ευρώπη τους τελευταίους μήνες, λόγω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα, σύμφωνα με περισσότερους από δώδεκα μετανάστες και τους συγγενείς τους, εμπειρογνώμονες και στοιχεία που συνέλεξε το Reuters.
Η οικονομία του Πακιστάν, η οποία έχει ανάγκη από ρευστότητα, ύψους 350 δισ. δολ., καταρρέει, με τον πληθωρισμό να έχει φτάσει στο ποσοστό ρεκόρ του 38%. Η ραγδαία υποτίμηση του νομίσματος και το εξωτερικό έλλειμμα οδήγησαν την κυβέρνηση στο να λάβει δραστικά μέτρα πέρυσι για να αποφύγει τη χρεοκοπία.
Ωστόσο, με αυτό τον τρόπο επήλθε τεράστιο πλήγμα στην ανάπτυξη και στις θέσεις εργασίας. Ο βιομηχανικός τομέας, η οικονομική ατμομηχανή του Πακιστάν, συρρικνώθηκε προσωρινά κατά σχεδόν 3% κατά το τρέχον οικονομικό έτος - ανησυχητικό για ένα έθνος 230 εκατομμυρίων κατοίκων με περισσότερους από 2 εκατομμύρια νεοεισερχόμενους στο εργατικό δυναμικό ετησίως.
Επίσημα στοιχεία για την ανεργία δεν έχουν δημοσιοποιηθεί εδώ και δύο χρόνια. Ο Χαφίζ Πασά, πρώην υπουργός Οικονομικών και οικονομολόγος, γνωστός για το έργο του στον τομέα του εργατικού δυναμικού του Πακιστάν, έχει υπολογίσει το ποσοστό ανεργίας σε ποσοστό ρεκόρ «11-12%, συντηρητικά».
Σπρώχνονται στο «χείλος του γκρεμού»
Ο αριθμός των 102.000 παράτυπων μεταναστών στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου ήταν κατά 12% υψηλότερος σε σχέση με πέρυσι και ο μεγαλύτερος από το 2016, σύμφωνα με τη Frontex, την υπηρεσία συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής του μπλοκ.
Οι διελεύσεις μέσω κεντρικής Μεσογείου με αφετηρία τη Λιβύη, κυρίως προς την Ιταλία και την Ελλάδα, σχεδόν διπλασιάστηκαν, αντιπροσωπεύοντας περίπου το ήμισυ επί του συνόλου. Προς το παρόν, οι Πακιστανοί είναι η υπ' αριθμόν 3 εθνικότητα που καταγράφεται στην Ιταλία προερχόμενη από τη Λιβύη, μετά τους Αιγύπτιους και τους Μπαγκλαντεσιανούς, δήλωσε εκπρόσωπος της Frontex στο Reuters.
Μέχρι τον Μάιο, εντοπίστηκαν 4.971 άνθρωποι προερχόμενοι από το Πακιστάν. Πρόκειται για αριθμό ρεκόρ για τη χώρα στη διαδρομή της κεντρικής Μεσογείου σε ένα μόνο έτος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Frontex που ξεκινούν από το 2009.
Το Πακιστάν κήρυξε ημέρα πένθους για τα θύματα του πρόσφατου ναυαγίου τη Δευτέρα. Τουλάχιστον 209 υπήκοοι του Πακιστάν θεωρείται ότι επέβαιναν στο πλοίο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που βασίζονται σε πληροφορίες τα οποία δόθηκαν από συγγενείς.
Ακόμη και πριν από το ναυάγιο της περασμένης εβδομάδας, πολλοί Πακιστανοί είχαν χάσει τη ζωή τους στη Μεσόγειο φέτος.
Ο Μοχάμεντ Ναντίμ, 38 ετών, επέβαινε σε σκάφος που βυθίστηκε στα ανοικτά της Λιβύης τον Φεβρουάριο και είχε ως τραγικό τον θάνατο πάνω από 70 ανθρώπων.
Ο Ναντίμ, προερχόμενος από την ανατολική πόλη Γκουτζράτ, είχε τρία παιδιά και συντηρούσε επίσης τη μικρότερη αδελφή και τη μητέρα του. Εργαζόταν ως πωλητής σε κατάστημα επίπλων, αλλά οι μισθοί του ήταν μέτριοι και ο αυξανόμενος πληθωρισμός είχε καταστήσει την οικογενειακή κατάσταση επισφαλή, σύμφωνα με τη μητέρα του, Κοζάρ Μπίμπι.
«Συνηθίζαμε να τα βγάζουμε πέρα, μπορούσε να θρέψει την οικογένειά του. Αλλά τελευταία αυτό είχε γίνει αδύνατο», δήλωσε στο Reuters.
Η Μπίμπι ανέφερε ότι ο γιος της πλήρωσε γνωστό του για να οργανώσει το ταξίδι στην Ιταλία, μέσω Λιβύης.
Οι περισσότεροι που κάνουν το ταξίδι είναι ανειδίκευτοι ή εργάτες και είναι δύσκολο γι' αυτούς να λάβουν βίζα εργασίας, δήλωσε στο Reuters η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ερευνών (FIA) του Πακιστάν. Όμως, ζώντας λιτά στην Ευρώπη, είναι σε θέση να αποταμιεύσουν και να στείλουν χρήματα στην πατρίδα τους - μία προοπτική που έγινε πιο ελκυστική λόγω της υποτίμησης της πακιστανικής ρουπίας κατά 35% έναντι του ευρώ και του δολαρίου τους τελευταίους 18 μήνες.
Το δέλεαρ της εργασίας στο εξωτερικό
Λίγα χιλιόμετρα από το σπίτι του Ναντίμ, ο Μοχάμεντ Ναζίμ έχτιζε πολυώροφη εξοχική κατοικία όταν το Reuters τον επισκέφθηκε την άνοιξη. Ο Ναζίμ, 54 ετών, δήλωσε ότι ζούσε στην ιταλική πόλη Φεράρα, όπου διατηρούσε κατασκευαστική επιχείρηση, αλλά επισκεπτόταν συχνά το Πακιστάν.
«Χτίζουμε σπίτια και στην Ιταλία, μένουμε εκεί, όμως ερχόμαστε και εδώ με τα παιδιά μας μετά από ένα ή δύο χρόνια για να περάσουμε μερικούς μήνες και να χαλαρώσουμε», δήλωσε ο Ναζίμ.
«Εδώ στο Γκουτζράτ, τουλάχιστον ένα άτομο από κάθε νοικοκυριό βρίσκεται στο εξωτερικό, είτε στην Ευρώπη είτε σε αραβικές χώρες», όπως ανέφερε.
Ο Ναζίμ, ο οποίος εισήλθε παράνομα στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας τη δεκαετία του 1990 και τελικά απέκτησε άδεια παραμονής, δήλωσε ότι κατανοεί γιατί οι άνθρωποι θέλουν να φύγουν από το Πακιστάν. «Τι άλλο μπορεί να κάνει ένας φτωχός άνθρωπος», είπε. «Οι συνθήκες της χώρας είναι πλέον τέτοιες».
Μεταξύ των νεκρών στο μοιραίο πλοίο του Ναντίμ ήταν και ο Μοχάμεντ Αλί, 21 ετών, από την ίδια περιοχή.
«Ακόμη και οι μορφωμένοι δυσκολεύονται να βρουν δουλειά» στο Πακιστάν, δήλωσε στο Reuters ο ξάδελφος του Αλί, Ανίς Ράζα.
Στην απέναντι πλευρά του δρόμου, ο Χατζί Ιλίας, 70 ετών, ανακαίνιζε ένα παμπάλαιο σπίτι. Ο Ιλίας, ο οποίος διαθέτει τέσσερα οχήματα, συμπεριλαμβανομένων ενός εισαγόμενου SUV και δύο τρακτέρ, δήλωσε ότι τρεις από τους γιους του είχαν φύγει παράνομα στο εξωτερικό, οι δύο στην Ισπανία.
«Αυτοί που λαμβάνουν χρήματα από το εξωτερικό, είναι σε θέση να επιβιώσουν», είπε ο Ιλίας, ρουφώντας το ναργιλέ του.
Σύμφωνα με τη FIA, το Πακιστάν έχει καταφέρει να διακόψει τις μη νόμιμες διελεύσεις των συνόρων του Πακιστάν, ωστόσο, σημείωσε ότι πολλοί που επιδιώκουν να εισέλθουν παράνομα στην Ευρώπη αναχωρούν με έγκυρη βίζα για την Τουρκία ή τη Λιβύη πριν επιχειρήσουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους για την Ευρώπη.
Τα περιορισμένα στοιχεία που μοιράστηκε η υπηρεσία με το Reuters έδειξαν ότι 401 άνθρωποι συνελήφθησαν να διασχίζουν παράνομα τα σύνορα του Πακιστάν τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2023, αριθμός αυξημένος κατά περίπου 50% σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, ενώ 15.371 απελαθέντες επαναπατρίστηκαν την ίδια περίοδο, κυρίως από την Τουρκία και την Ελλάδα.
Πίσω στο μηδέν
Με συναλλαγματικά αποθέματα που καλύπτουν τις εισαγωγές για χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός μήνα, το Πακιστάν κινδυνεύει να ξεμείνει από χρήματα. Πρόγραμμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου λήγει αυτό τον μήνα και η κυβέρνηση θα πρέπει να ενταχθεί σε νέο πρόγραμμα εντός του ημερολογιακού έτους, αλλιώς θα βρεθεί αντιμέτωπη με πιθανή χρεοκοπία.
Το Πακιστάν είναι κορυφαίος εξαγωγέας εργατικού δυναμικού και τα εμβάσματα έχουν βοηθήσει να κρατηθεί η χώρα στη ζωή. Σχεδόν 830.000 άνθρωποι εγγράφηκαν ως εργαζόμενοι στο εξωτερικό πέρυσι, το υψηλότερο ποσοστό από το 2016, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.
Ωστόσο, οι ευκαιρίες νόμιμης μετανάστευσης είναι περιορισμένες και πολλοί μετανάστες προβαίνουν σε μετακινήσεις μέσω παράνομων πρακτόρων που συχνά παρουσιάζουν την παράτυπη μετανάστευση ως τον ταχύτερο, φθηνότερο ή τον μοναδικό τρόπο για να φτάσει κάποιος στην Ευρώπη, σύμφωνα με το Κέντρο Πόρων Μεταναστών, οργανισμό που χρηματοδοτείται από την ΕΕ και παρέχει πληροφορίες και συμβουλές σε μετανάστες.
Ένας από τους πολλούς που ακολούθησαν αυτή τη διαδρομή είναι ο Ισράρ Μίρζα, 29 ετών, ο οποίος δήλωσε ότι ήταν τόσο απελπισμένος ώστε να διακινδυνεύσει το ταξίδι προς τη Δύση μετά την απόλυση πέρυσι από τη δουλειά του σε εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας στη Λαχόρη.
«Οι τοπικές θέσεις εργασίας, όταν ήταν διαθέσιμες, δεν μου παρείχαν εισόδημα επαρκές για να συντηρήσω τη γυναίκα μου, τα τρία παιδιά και τον πατέρα μου, ο οποίος πάσχει από καρκίνο», όπως ανέφερε.
Ο Μιρζά, που είχε σπουδάσει σε κολέγιο, πήρε δάνειο, αγόρασε αεροπορικό εισιτήριο για την Τουρκία και πλήρωσε λαθρέμπορο που κανόνισε τη διέλευσή του από ξηράς στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο. Τα κατάφερε, αλλά τον έπιασαν και τον έστειλαν πίσω στην Τουρκία, στη συνέχεια συνελήφθη και τελικά απελάθηκε στο Πακιστάν.
«Δεν ξέρω αν χαίρομαι που επέστρεψα ζωντανός», είπε στο Reuters. «Είμαι πάλι στο μηδέν, χωρίς εισόδημα και τώρα πρέπει να πληρώσω δάνεια».
