Οι παγκόσμιοι ηγέτες συγκεντρώθηκαν σήμερα Τρίτη, σε μια περίοδο μεγάλων γεωπολιτικών αναταραχών και την ώρα που η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς την ύφεση, επιβαρυμένη από τον υψηλό πληθωρισμό, την αυξανόμενη έλλειψη τροφίμων και τις απειλές του πετρελαϊκού σοκ και της οικονομικής κρίσης.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν και οι ομόλογοί του της Ομάδας των 20, που περιλαμβάνει πλούσιες χώρες όπως η Βρετανία και η Ιαπωνία και αναδυόμενες αγορές όπως η Ινδία και η Βραζιλία, πιέζουν για επιθετική και συντονισμένη απάντηση στις παγκόσμιες απειλές.
Ελπίζουν να συνάψουν συμφωνίες για μείωση των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου, για βοήθεια στις αναδυόμενες αγορές προκειμένου να ξεφύγουν από το βουνό του χρέους, καθώς και για αύξηση των προμηθειών τροφίμων σε φτωχότερες χώρες όπου το κόστος των σιτηρών, του ρυζιού και άλλων βασικών προϊόντων έχει αυξηθεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Όμως, τις προσπάθειες της Δύσης εμποδίζει το αναδυόμενο μέτωπο Ρωσίας - Κίνας, παρόλο που οι παγκόσμιοι ηγέτες ζήτησαν τον τερματισμό του πολέμου και την άμβλυνση των παγκόσμιων διαφορών.
Παρέμβαση Ζελένσκι
Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι της Ουκρανίας απευθύνθηκε στην G20 μέσω βιντεοσυνδέσμου και κάλεσε εκ νέου τη Ρωσία - ο ηγέτης της οποίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν παρευρίσκεται - να αποσύρει αμέσως τα στρατεύματά της. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, παρευρίσκεται στη σύνοδο κορυφής στη θέση του Πούτιν.
Επαναλαμβάνοντας το αίτημά του να λογοδοτήσει η Μόσχα για τις ρωσικές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, ο Β. Ζελένσκι ανέφερε ότι η Ουκρανία δεν θα σταματήσει την αντίστασή της μέχρι να αποκατασταθεί το έδαφός της. «Κάθε μέρα καθυστέρησης σημαίνει νέους θανάτους Ουκρανών, νέες απειλές για τον κόσμο και αύξηση των απωλειών λόγω της συνέχισης της ρωσικής επιθετικότητας - απώλειες για όλους στον κόσμο», είπε.
Τζινπίνγκ υπέρ της ενότητας
Ο ηγέτης της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, δεν αναφέρθηκε άμεσα τον πόλεμο στις δηλώσεις του στη σύνοδο κορυφής, αλλά στο τεταμένο γεωπολιτικό περιβάλλον και σε διαταραγμένες αλυσίδες εφοδιασμού για τρόφιμα και ενέργεια.
«Όλες οι χώρες πρέπει να αντικαταστήσουν τη διαίρεση με την ενότητα», είπε, σύμφωνα με το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών. Η Κίνα, η οποία αποκτά ολοένα ισχυρότερη σχέση με τη Ρωσία, δεν έχει καταδικάσει την εισβολή της Μόσχας, αλλά αυτόν τον μήνα ο Σι προειδοποίησε κατά της «απειλής ή χρήσης πυρηνικών όπλων» στη σύγκρουση.
Οι φόβοι για ύφεση
Είναι κομβική στιγμή για την παγκόσμια οικονομία, καθώς η αύξηση των επιτοκίων σε όλο τον κόσμο επιβραδύνει την ανάπτυξη και εντείνει τους φόβους για ύφεση. Η ενίσχυση του αμερικανικού δολαρίου επιβαρύνει το χρέος των αναπτυσσόμενων οικονομιών, αυξάνοντας τις πιθανότητες οι κρατικές χρεοκοπίες να εξαπλωθούν στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα σαν πυρκαγιά.
Οικονομική επιβράδυνση
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο υποβάθμισε τις προοπτικές ανάπτυξης τον περασμένο μήνα, αναμένει ότι η παγκόσμια παραγωγή θα παραμείνει υποτονική φέτος και το 2023. Στις τελευταίες του προβλέψεις, το ΔΝΤ αναφέρει ότι η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 3,2% φέτος και θα επιβραδυνθεί στο 2,7% το 2023.
Η ανάπτυξη της Κίνας φαίνεται να έχει σταματήσει. Χώρες όπως η Βρετανία εισέρχονται ήδη σε ύφεση, σύμφωνα με οικονομικά στοιχεία.
«Τα ελπιδοφόρα σημάδια ανάκαμψης πέρυσι αντικαταστάθηκαν από απότομη επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας λόγω του Covid, του πολέμου στην Ουκρανία και των κλιματικών καταστροφών σε όλες τις ηπείρους», δήλωσε η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ, στην ομιλία της στη G20.
Επισιτιστική ανασφάλεια
Η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει σε ξεχωριστή έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα τη Δευτέρα ότι η επισιτιστική ανασφάλεια παραμένει μείζον πρόβλημα παρά τις ενδείξεις ότι οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων υποχώρησαν τους τελευταίους μήνες.
Περισσότεροι από 200 εκ. άνθρωποι προβλέπεται να αντιμετωπίσουν «σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια» το 2022.
«Ο πληθωρισμός συνεχίζει να παραμένει υψηλός σε όλες σχεδόν τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και τις χώρες υψηλού εισοδήματος», αναφέρει η Παγκόσμια Τράπεζα. «Παρά τις μειώσεις στις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων από την κορύφωσή τους τον Απρίλιο, πολλαπλοί κίνδυνοι απειλούν την πτωτική τάση των τιμών», επισημαίνει.
Παρατεταμένη ύφεση
Ο Μπάιντεν επιμένει ότι η αμερικανική οικονομία είναι αρκετά ισχυρή για να αντέξει τους οικονομικούς ανέμους. Όμως, καθώς συναντώνται στο Μπαλί, αξιωματούχοι της αμερικανικής κυβέρνησης διαμηνύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι πλουσιότεροι σύμμαχοί τους επιδιώκουν να δράσουν σε συντονισμό με τα φτωχότερα έθνη για να προλάβουν τις συνέπειες παρατεταμένης ύφεσης, η οποία θα ήταν ιδιαίτερα επιζήμια για τις αναδυόμενες οικονομίες.
Ο Ρίσι Σουνάκ, ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας, προειδοποίησε σε άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε στη Wall Street Journal τη Δευτέρα ότι οι παγκόσμιοι ηγέτες πρέπει να βρουν τρόπο να αποκαταστήσουν την οικονομική σταθερότητα που έχει κλονιστεί από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Η συλλογική μας οικονομική ασφάλεια έχει απειληθεί από αυτόν τον πόλεμο. Πρέπει λοιπόν να συνεχίσουμε τη δουλειά για την οποία δημιουργήθηκε η G20, συμβάλλοντας στη διαχείριση της παγκόσμιας οικονομίας και στην αντιμετώπιση της αναταραχής που ξεκίνησε μετά την πράξη επιθετικότητας», αναφέρει ο Σουνάκ.
Τιμές ενέργειας
Η Ρωσία έχει αποσταθεροποιήσει τις αγορές τροφίμων και ενέργειας εισβάλλοντας στην Ουκρανία. Το ευρωπαϊκό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο που πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή τον επόμενο μήνα θα μπορούσε να οδηγήσει τις τιμές του αργού στα ύψη και να χτυπήσει τους καταναλωτές που έχουν ήδη πληγεί από τη ραγδαία αύξηση των τιμών.
Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εργάζονται για την ανάπτυξη προγράμματος που θα επιτρέψει στο ρωσικό πετρέλαιο να παρακάμψει τις κυρώσεις - αλλά μόνο αν πωληθεί με ακόμη μεγαλύτερη έκπτωση από αυτή που απαιτούν ήδη οι χώρες από τη Μόσχα. Οι διαπραγματευτές καταγράφουν τις τελευταίες λεπτομέρειες του σχεδίου, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου του ανώτατου ορίου τιμής.
Οικονομική κρίση
Οι αξιωματούχοι ελπίζουν επίσης να βοηθήσουν τις υπερχρεωμένες χώρες να αποφύγουν την πρόκληση οικονομικής κρίσης.
Οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο αυξάνουν τα επιτόκια με ταχείς ρυθμούς, προκειμένου να τιθασεύσουν τον αφανή πληθωρισμό που έχει τροφοδοτηθεί εν μέρει από τις ελλείψεις προσφοράς που προκλήθηκαν από τον πόλεμο της Ρωσίας.
Αυτές οι αυξήσεις των επιτοκίων συμβάλλουν στην ενίσχυση του δολαρίου έναντι των ξένων νομισμάτων και πλήττουν χώρες όπως η Σρι Λάνκα, το Τσαντ και η Γκάνα, που δανείζονται σε δολάρια για να εισαγάγουν τρόφιμα, καύσιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι επιδιώκουν να πιέσουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να επιταχύνει τις προσπάθειες διαγραφής χρέους, καθώς περισσότερες χώρες υφίστανται οικονομική πίεση από τις αυξήσεις των επιτοκίων.
ΗΠΑ και Κίνα
Ωστόσο, στις συνομιλίες συμμετέχει η Κίνα, σημαντικός δανειστής σε μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου, που φαίνεται ως το μεγαλύτερο εμπόδιο για την εκτόνωση μιας τέτοιας πιστωτικής κρίσης σε χώρες χαμηλού εισοδήματος τους επόμενους μήνες.
Τη Δευτέρα, ο Μπάιντεν κάλεσε τον Κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ελάφρυνση του χρέους -συναντήθηκαν για τρεις ώρες στο Μπαλί πριν από τη σύνοδο κορυφής.
Ο Σι, με τη σειρά του, επέπληξε τον Μπάιντεν για σειρά οικονομικών πολιτικών που αποσκοπούσαν στη στήριξη της αμερικανικής παραγωγής σε βάρος της Κίνας, όπως επιδοτήσεις και φοροελαφρύνσεις για καθαρή ενέργεια και παραγωγή ημιαγωγών που συμπεριλήφθηκαν στα νομοσχέδια που υπέγραψε αυτό το καλοκαίρι, καθώς και περιορισμούς που στοχεύουν να εμποδίσουν την πρόσβαση της Κίνας στην τεχνολογία ημιαγωγών.
Η κινεζική πλευρά βλέπει ότι αυτές οι πολιτικές, και άλλες που έχουν σκοπό να ανακατευθύνουν τις αμερικανικές αλυσίδες εφοδιασμού μακριά από την Κίνα, «παραβιάζουν πλήρως τις αρχές της οικονομίας της αγοράς και υπονομεύουν τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου».
Σύμφωνα με την αμερικανική πλευρά, ο Σι και ο Μπάιντεν συμφώνησαν να εξουσιοδοτήσουν αξιωματούχους τους να διαπραγματευτούν για την ελάφρυνση του χρέους και πολλά άλλα ζητήματα, κάνοντας λόγο για πιθανό σημάδι προόδου.
Το κοινό ανακοινωθέν
Οι παραδοσιακές προθέσεις της Ομάδας των 20 που βασίζονται στη συναίνεση, με στόχο να έρθουν κοντά χώρες για την επίλυση παγκόσμιων προβλημάτων, τίθενται σε κίνδυνο.
Σε αντίθεση με προηγούμενες συνόδους των αξιωματούχων της G20, φέτος, η συνήθης κοινή δήλωση ή «ανακοινωθέν», δεν μπορούσε να συνταχθεί. Η Κίνα αντιστάθηκε με έντονο τρόπο σχετικά με τους οφειλέτες και το χρέος, και υπήρξαν διαφορετικές απόψεις μεταξύ των χωρών ως προς τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Τον Οκτώβριο, όταν έγινε συζήτηση για τις μακροοικονομικές προοπτικές, πολλές χώρες ανέφεραν ότι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να τις βελτιώσουμε είναι να τερματίσει η Ρωσία την εισβολή της στην Ουκρανία», δήλωσε η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, μιλώντας στους δημοσιογράφους στο Μπαλί, προσθέτοντας ότι υπήρχε ευρεία συναίνεση ως προς αυτό.
«Ωστόσο η Ρωσία είναι μέλος της G20 και υπάρχουν επίσης και άλλες χώρες που είναι επιφυλακτικές όσον αφορά την κριτική στη Μόσχα», υπογράμμισε η Γέλεν.
Εν μέσω ανησυχιών ότι η επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Κίνα θα μπορούσε να παρασύρει την παγκόσμια οικονομία, οι ΗΠΑ επρόκειτο να ρωτήσουν τους εκπροσώπους του Πεκίνου σχετικά με την προσέγγιση μηδενικής ανοχής για τον Covid, η οποία περιλαμβάνει αυστηρά lockdown, καθώς και σχετικά με την κατάσταση της αγοράς ακινήτων της.
