Του Γιώργου Παυλόπουλου
Μια ήττα η οποία συνοδεύτηκε από ένα -ασυνήθιστο γι'' αυτόν- φιάσκο γνώρισε την Δευτέρα ο Βλαντιμίρ Πούτιν, με την παραίτηση από την πρωθυπουργία της Αρμενίας του συμμάχου του Σερζ Σαρκισιάν, στον οποίο ο Ρώσος πρόεδρος είχε δώσει την περασμένη εβδομάδα τα... συγχαρητήριά του! Για την ακρίβεια, πρόκειται για τον εξαναγκασμό του σε παραίτηση, μιας και οι έντεκα ημέρες διαδηλώσεων που είχαν προηγηθεί αποτέλεσαν τον αποφασιστικό παράγοντα που οδήγησε στη συγκεκριμένη εξέλιξη και στη ανατροπή των δεδομένων.
Σημειώνεται ότι ο Σαρκισιάν είχε διατελέσει πρόεδρος της Αρμενίας τα τελευταία δέκα χρόνια, όμως το σύνταγμα δεν του δίνει τη δυνατότητα τρίτης συνεχόμενης θητείας. Έτσι, επέλεξε να μεταπηδήσει στην πρωθυπουργία, μια θέση η οποία ούτως ή άλλως έχει πλέον τις περισσότερες αρμοδιότητες μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2015. Το πέτυχε δε πριν από δύο σχεδόν εβδομάδες, με της ψήφους της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας την οποία έχει το φιλορωσικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Φαίνεται, όμως, ότι είχε υπολογίσει χωρίς τον ξενοδόχο, δηλαδή τους χιλιάδες συμπατριώτες του οι οποίοι αισθάνθηκαν ότι τους εμπαίζει και θέλει να παραμείνει για πάντα στην εξουσία. Έτσι, σχεδόν καθημερινά πραγματοποιούνταν στο Ερεβάν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, με τη συμμετοχή να αυξάνει διαρκώς. Την περασμένη Κυριακή, μάλιστα, μετά από ένα θυελλώδες τετ-α-τετ με τον φερόμενο ως ηγέτη της αντιπολίτευσης Νικόλ Πασινιάν, ο τελευταίος συνελήφθη προσωρινά από την αστυνομία, μαζί με 200 περίπου διαδηλωτές.
Ο στρατός στις διαδηλώσεις
Η στιγμή των κρίσιμων αποφάσεων ήταν φανερό ότι πλησίαζε -και έφτασε όταν στις διαδηλώσεις έκαναν την εμφάνισή τους εκατοντάδες άοπλοι εν ενεργεία στρατιωτικοί. Η εξέλιξη αυτή έδειξε στον Σαρκισιάν πως οι ένοπλες δυνάμεις είχαν αρχίσει να διχάζονται, οπότε είτε θα έπρεπε να επιχειρήσει να συντρίψει την αντιπολίτευση, διακινδυνεύοντας ένα εμφύλιο είτε να παραιτηθεί. Τελικώς, επέλεξε το δεύτερο, αναγνωρίζοντας μάλιστα δημοσίως πως ο ίδιος έσφαλλε ενώ ο αντίπαλός του είχε δίκιο.
Το πιθανότερο, βεβαίως, είναι ότι η εντολή για αλλαγή στάσης ήρθε από πολύ ψηλά και συγκεκριμένα από το Κρεμλίνο, που επέλεξε να θυσιάσει ένα πολιτικό για να σώσει μια πολύτιμη σύμμαχο στην περιοχή του Καυκάσου και της κεντρικής Ασίας. Εξάλλου, είναι γνωστό ότι η Ρωσία είναι ο μεγάλος προστάτης όχι μόνο του Σαρκισιάν, αλλά συνολικά της Αρμενίας, κάτι που απέδειξε από την πρώτη κιόλας στιγμή μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Τότε, δηλαδή, που δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, βρέθηκαν σε εμπόλεμη κατάσταση με αφορμή τη διαφιλονικούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Πρόκειται για ένα θύλακα στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν (το οποίο έχει ως «προστάτη» του τις ΗΠΑ), όπου όμως πλειοψηφούν οι κάτοικοι αρμένικης καταγωγής, ο οποίος το 1993 πέρασε και έκτοτε παραμένει στον έλεγχο του Ερεβάν με τη βοήθεια των ρωσικών στρατευμάτων.
Βεβαίως, δεν είναι βέβαιο ότι η παραίτηση του Σαρκισιάν και η ενδεχόμενη προσφυγή στις κάλπες θα επιφέρει ριζική αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών στην Αρμενία. Σε κάθε περίπτωση, αποτελεί ένα σήμα κινδύνου για τον Πούτιν ότι δεν θα πρέπει να θεωρεί δεδομένο τίποτα και πουθενά.
Αρμενία και Τουρκία
Αξίζει να σημειωθεί, τέλος, ότι ο Σαρκισιάν ήταν αυτός που στις αρχές του περασμένου μήνα είχε ανακοινώσει ότι ακυρώνει τα πρωτόκολλα που είχε υπογράψει με την Άγκυρα και είχαν στόχο τη σταδιακή ομαλοποίηση των σχέσεων ανάμεσα σε δύο χώρες παραδοσιακά εχθρικές, στο παρελθόν των οποίων βαραίνει η γενοκτονία των Αρμενίων από τους Οθωμανούς Τούρκους κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Από αυτή την άποψη, για τον Ταγίπ Ερντογάν κάθε άλλο παρά δυσάρεστη είδηση ήταν η παραίτηση του Σαρκισιάν.
Grigor Yepremyan/PAN Photo via AP
