Του Γιώργου Παυλόπουλου
Με ακυβέρνητο καράβι μοιάζει ξανά η Ιταλία, που θυμίζει τις ταραχώδεις περιόδους της πολιτικής ιστορίας της, μετά το ναυάγιο της προσπάθειας σχηματισμού κυβέρνησης ανάμεσα στο λαϊκιστικό και πολυσυλλεκτικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων και την ακροδεξιά εθνικιστική Λίγκα του Βορρά. Πλέον, το πιθανότερο σενάριο είναι η -αργά ή γρήγορα- εκ νέου προσφυγή στις κάλπες, καθώς η υπηρεσιακή κυβέρνηση την οποία (αναμένεται ότι) θα ορίσει ο πρόεδρος της δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, δεν θα είναι εύκολο να επιβιώσει για μεγάλο διάστημα.
Ο Ματαρέλα, σε κάθε περίπτωση, είναι ο άνθρωπος ο οποίος πήρε την ευθύνη και το ρίσκο του βέτο στο σχήμα το οποίο του παρουσίασε την Κυριακή ο εντολοδόχος πρωθυπουργός, Τζουζέπε Κόντε, επικαλούμενος κυρίως το πρόσωπο του υποψήφιου υπουργού Οικονομικών, Πάολο Σαβόνα. Και τώρα έχει μπροστά του πολύ δύσκολες αποφάσεις. Ειδικά η προσφυγή στις κάλπες μοιάζει με δίκοπο μαχαίρι, καθώς αντί για το ξεπέρασμα του αδιεξόδου, ενδέχεται να οδηγήσει τη χώρα σε τροχιά ευθείας σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες, αλλά και το Βερολίνο. Κι αυτό διότι το προεδρικό βέτο -για το οποίο πολλοί «ψιθυρίζουν» ήδη ότι προέκυψε μετά από έντονες πιέσεις διάφορων ευρωπαϊκών κέντρων- είναι πολύ πιθανό να εκληφθεί από τους Ιταλούς πολίτες ως προσπάθεια χειραγώγησης των πολιτικών εξελίξεων στη χώρα τους, κάτι που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά για τα δύο «αντισυστημικά» κόμματα.
Οι συνέπειες ενός πραξικοπήματος»
Αυτό είναι και το χαρτί που μοιάζει να παίζει ήδη ο ηγέτης της Λίγκας, Ματέο Σαλβίνι, ο πιο δημοφιλής πολιτικός της Ιταλίας σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, οι οποίες εμφανίζουν και το κόμμα του να καταγράφει δυναμική σημαντικής ενίσχυσης. «Δεν είμαι διατεθειμένος να διαπραγματεύομαι επ'' αόριστον, τα προβλήματα δεν περιμένουν, τη λύση θα δώσει ο λαός», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Σαλβίνι λίγες ώρες προτού οριστικοποιηθεί το ναυάγιο και ενώ τα σύννεφα ήταν ήδη πυκνά πάνω από το Κυρηνάλιο.
Είναι φανερό δε ότι ο 82χρονος Σαβόνα δεν ήταν η αιτία, αλλά η αφορμή για να μην προχωρήσει ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης η οποία αντιμετωπίστηκε εξαρχής ως απειλή για τον καμβά που καθορίζει τις πολιτικές της Ε.Ε. και, κυρίως, της ευρωζώνης. Το παραδέχτηκε, άλλωστε, ευθέως ο απερχόμενος υπουργός Οικονομικών, Τζιαν Κάρλο Παντοάν, δηλώνοντας ότι το πρόβλημα δεν είναι ο Σαβόνα, αλλά το πολιτικό πρόγραμμα που έχουν καταλήξει οι δύο παραλίγο κυβερνητικοί εταίροι, το οποίο φαίνεται να παραβιάζει τις αρχές της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ο Σαβόνα δεν είναι κάποιο τυχαίο πρόσωπο και στην μακρά πορεία του -στην κεντρική τράπεζα, στον σύνδεσμο βιομηχάνων Confindustria και σε υπουργικές θέσεις τη δεκαετία του 1990- έχει οικοδομήσει στενότατους δεσμούς με το οικονομικό και επιχειρηματικό κατεστημένο της Ιταλίας. Κάτι που σημαίνει, πολύ απλά, ότι οι «αιρετικές» θέσεις που εκφράζει σήμερα έχουν απήχηση σε σημαντικά τμήματα της ελίτ της χώρας με το δεύτερο μεγαλύτερο σε ποσοστό και πρώτο σε απόλυτους αριθμούς δημόσιο χρέος στην Ευρώπη μετά την Ελλάδα -η οποία, δικαίως, θεωρείται πολύ μεγάλη τόσο για να διασωθεί όσο και για να καταρρεύσει.
Μία, δύο, τρεις, πολλές εστίες...
Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα για το διευθυντήριο και την κυρίαρχη πολιτική των Βρυξελλών, η οποία ακολουθεί κυρίως τη γερμανική «ορθοδοξία». Ένα πρόβλημα που έρχεται να προστεθεί στην κυβερνητική κρίση που δείχνει να δημιουργείται και στην Ισπανία, στις μεγάλες αντιφάσεις εντός της γερμανικής κυβέρνησης, στη συγκρότηση και, βεβαίως, στο λαχάνιασμα των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, που τα τελευταία δύο χρόνια συνέβαλαν ώστε να αμβλύνονται οι πολιτικές αντιθέσεις.
Έτσι, με βάση το μεγάλο «κάδρο», είναι εξαιρετικά αμφίβολο το εάν, πώς και προς ποια κατεύθυνση θα προχωρήσουν οι αλλαγές και τομές που έχουν εξαγγελθεί για το «ευρωπαϊκό οικοδόμημα», με ορίζοντα τις ευρωεκλογές του 2019. Πολύ περισσότερο καθώς τα στρατόπεδα εντός Ε.Ε. αυξάνονται και γίνονται ολοένα πιο συμπαγή, περιορίζοντας τα περιθώρια συγκλίσεων και συμβιβασμών.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για την Ιταλία και το μέλλον ολόκληρου του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Οι δε αγορές, που την Δευτέρα αναμένεται ότι θα είναι ιδιαιτέρως «νευρικές», θα συνεχίσουν να δέχονται αλλεπάλληλους κλονισμούς -δημιουργώντας, εκτός των άλλων, πρόσφορο έδαφος για πάσης φύσης κερδοσκοπικά παιχνίδια.
