Από το ξημέρωμα της 24ης Φεβρουαρίου και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, διατυπώνεται σε όλους τους τόνους, κριτική για την αδυναμία της Ευρώπης να αποτρέψει τη σύγκρουση. Την ώρα που ο Πούτιν «διορθώνει τα λάθη της ιστορίας», επαναλαμβάνεται - συχνά με ειρωνική διάθεση - η άποψη ότι η Ευρώπη είναι κατώτερη των περιστάσεων.
Στο ίδιο μήκος, επικρατεί η αίσθηση πως οι μεγάλες δυνάμεις, έχουν μοιράσει το παιχνίδι, αποκομίζοντας σημαντικά οφέλη ενώ η Ευρώπη είναι ο μεγάλος χαμένος των εξελίξεων.
Σε όλες τις περιπτώσεις όταν αναφερόμαστε στην Ευρώπη είναι σαν να μιλάμε για μία αφηρημένη έννοια ή κάποια ξεχωριστή οντότητα. Ειδικά η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζεται σαν ένας θεσμός από τον οποίον έχουμε απαιτήσεις αλλά δεν επιθυμούμε και ιδιαίτερες δεσμεύσεις. Σαν να πρόκειται για κάποιον αόρατο μηχανισμό που λειτουργεί αυτόνομα. Και όσον αφορά τις μεγάλες κρίσεις εντελώς άβουλα. Αποτελεί κοινή πεποίθηση, ότι ένα πανίσχυρο αόρατο δίκτυο κινείται παρασκηνιακά επιβάλλοντας στην ΕΕ ή την Ευρώπη συνολικά το ρόλο του ουραγού.
Για να το ξεκαθαρίσουμε εξαρχής, η αλήθεια είναι πως η Ευρώπη και η ΕΕ είναι κατώτερες των περιστάσεων. Παρ' ότι το βάρος των ευθυνών, ορθώς πέφτει πάνω σε όσους ασκούν πολιτική, θα ήταν χρήσιμο να αναλογιστούμε και τις δικές μας ευθύνες. Αν φυσικά έχουμε το σθένος να αντικρίσουμε την πραγματικότητα. Ειδάλλως μπορούμε να συνεχίσουμε τη βολική αποποίηση ευθυνών και να αναθεματίζουμε απροσδιόριστα τις ανίκανες ηγεσίες.
Κάποτε πρέπει επιτέλους να κατανοήσουμε πως η Ευρώπη δεν είναι ένα γεωγραφικό υποσύνολο των άλλων, αλλά μια ευρύτερη περιοχή που ανήκουμε και Εμείς. Η ΕΕ από την άλλη, δεν είναι ένας αυτόνομος οργανισμός. Είναι υποκριτικό να δυσανασχετούμε σαν να μας έχει επιβληθεί από μια αόρατη αρχή και να προσποιούμαστε ότι δεν έχουμε ψηφίσει εμείς - άμεσα ή έμμεσα - τους ελλιπείς ηγέτες που μας αντιπροσωπεύουν.
Οι Ευρωπαίοι πολίτες βρίσκονται στη μέση ενός ονείρου, από το οποίο δυσκολεύονται να ξυπνήσουν. Ενός ονείρου που ξεκίνησε με τον τερματισμό του B' Παγκοσμίου Πολέμου και συνεχίζει ανελλιπώς και αδιαλείπτως στον 21ο αιώνα. Θέλοντας να αφήσουν πίσω τη θηριωδία και την αιματοχυσία των πολέμων που μετέτρεψαν την Ευρώπη σε σκοτεινή ήπειρο, έθαψαν τις επώδυνες μνήμες βαθιά μες στο υποσυνείδητό τους. Όμως τις έθαψαν τόσο βαθιά που πέρασαν στη σφαίρα της λήθης.
Η παρατεταμένη ειρήνη δημιούργησε την ψευδαίσθηση ότι κανείς δεν θα ξέθαβε το τσεκούρι του πολέμου και θα παραβίαζε τα σύνορα ανεξάρτητης χώρας μέσα στο έδαφός της. Η Ευρώπη υιοθέτησε το ρόλο της ωραίας κοιμωμένης από το συσχετισμό δυνάμεων που αναδύθηκε μεταπολεμικά. Περιορίστηκε στο ρόλο του κομπάρσου σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης δημιουργήθηκε ένα μικρό παράθυρο ευκαιρίας για ανάδειξη της Ευρώπης σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Αλλά η Ευρώπη είχε πλέον αναθέσει σε outsourcing τα θέματα εξωτερικής ασφαλείας στις ΗΠΑ που είχαν αναλάβει προθύμως την αποκλειστικότητα στη διευθέτηση των ζητημάτων του πλανήτη.
Χωρίς την ύπαρξη ορατού κινδύνου στον ορίζοντα, οι Ευρωπαίοι αδιαφόρησαν για το ρόλο του πρωταγωνιστή με τις όποιες ευθύνες επιφέρει μαζί του. Έτσι αφοσιώθηκαν σε αυτό που ήξεραν καλύτερα. Να ερμηνεύουν τον κόσμο, σαν μια πορεία μονής κατεύθυνσης προς την ευημερία. Είχαν την αφέλεια πως τα οικονομικά κίνητρα και οι ευγενείς στόχοι της αειφόρου ανάπτυξης, μπορούν να λειτουργήσουν σαν κυματοθραύστης απέναντι στους μεγαλοϊδεατισμούς ή τη διαφθορά της εξουσίας. H συγκεκριμένη στάση ενισχύθηκε από το αίσθημα ενοχής ή όπως τη διατύπωσε ο Πασκάλ Μπρύκνερ, «η τυραννία της μεταμέλειας» που έπασχαν και εξακολουθούν να πάσχουν οι Ευρωπαίοι για το αμαρτωλό παρελθόν και την αποικιοκρατία. Κάπως έτσι διαμορφώθηκε το σκηνικό των τελευταίων εβδομήντα ετών. Ηγεσίες να υποχωρούν σχεδόν μονίμως στις λαϊκές απαιτήσεις και πάσης φύσης διεκδικήσεις.
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή ήπειρος είναι το θέατρο που συναντιούνται όλες οι ακτιβιστικές και ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες. Αποτελεί μάλιστα, πεδίο με έντονο ενδιαφέρον από όλα τα αυταρχικά καθεστώτα της οικουμένης! Έχοντας φροντίσει να απαλλαγούν από το «δηλητήριο» της δημοκρατίας και της αμφισβήτησης στο εσωτερικό τους, έχουν εξαπολύσει ένα υβριδικό πόλεμο που λειτουργεί σαν μπάλα κατεδάφισης των φιλελεύθερων δημοκρατιών.
Έχουν ναυλώσει ένα στρατό χρήσιμων και πραγματικών ηλιθίων, που στο όνομα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, εξιδανικεύουν την πυγμή αυταρχικών ηγετών όπως ο Σι Ζιπίνγκ και ο Πούτιν. Με ένα παράλογο συλλογισμό, προβάλλεται ο αυταρχισμός ως προτέρημα και οι δημοκρατικές δυτικές κοινωνίες σε παρακμή και εκφασισμένες!!!
Οι μοναδικοί που είναι κάπως υποψιασμένοι είναι οι κάτοικοι της ανατολικής Ευρώπης οι οποίοι είχαν το «προνόμιο» να περάσουν από το κομμουνιστικό καθαρτήριο. Έχουν ανεπτυγμένη τη διαίσθηση πως ο άξονας του βιοτεχνολογικού ολοκληρωτισμού που διαμορφώνεται στην Ευρασιατική πλάκα, δεν συγκινείται από τις ατέρμονες διεκδικήσεις των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Ούτε θα αφουγκραστεί τις αναρίθμητες ανησυχίες τους, όπως πράττουν οι «ανίκανες» νόμιμα εκλεγμένες ευρωπαϊκές ηγεσίες.
Όταν λοιπόν όλοι μας αναρωτιόμαστε πού είναι η Ευρώπη, θα ήταν προτιμότερο να επαναδιατυπώσουμε το ερώτημα, ως προς τι θέλουμε να κάνει Ευρώπη.
Θα δεχόμασταν να πολεμήσουν ευρωπαίοι στρατιώτες ή να διεξάγουν επιχειρήσεις σε μέρη του πλανήτη για να αποσοβήσουν μια διαφαινόμενη κρίση;
Θα δεχόμασταν να πολεμήσουν Έλληνες στο Κίεβο πλάι στους Ουκρανούς για να αναχαιτίσουν τα σχέδια ενός στυγνού αυταρχικού δικτάτορα;
Θα θυσιάζαμε κομμάτι της ευημερίας μας, για να θωρακιστεί η Ευρωπαϊκή ήπειρος ώστε να μην εκβιάζεται, όποτε κάποιος διαταραγμένος αποφασίζει να ξαναγράψει την ιστορία;
Ο οικονομικός γίγαντας - για πόσο ακόμα άραγε; - και ταυτόχρονα γεωπολιτικός νάνος είναι τελικά αυτό που του επιτρέπει το εκλογικό σώμα της κάθε Ευρωπαϊκής χώρας και όλες συνολικά. Οι πολιτικοί εξυπηρετούν τις προτεραιότητες της εκλογικής τους βάσης και δεν θέλουν να χαλάνε χατίρι στην πελατεία τους.
Ωστόσο, έφτασε η ώρα της ενηλικίωσης, όπως μας υπενθύμισε με βίαιο τρόπο η εισβολή στην Ουκρανία. Δεν διαθέτουμε πλέον την πολυτέλεια να παριστάνουμε τον Πόντιο Πιλάτο, ούτε να στεκόμαστε αδρανείς, περιμένοντας να βγάλει άλλος τα κάστανα από τη φωτιά. Όσο υποκρινόμαστε ότι ζούμε ακόμα στην εποχή της αθωότητας, οι ορκισμένοι εχθροί της ελευθερίας θα κάνουν παρέλαση. Δεν έχουν πια νόημα οι άδειες χειρονομίες και οι συμβολικές ενέργειες. Άλλωστε, για να γυρίσει ο ήλιος, όπως λέει και ο Ελύτης, «θέλει και οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους»…
