Στην πολιτική και τη διπλωματία, όπως έχει πολλάκις αποδειχθεί στην ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών, υπάρχουν πράγματα που λέγονται και δεν γίνονται και πράγματα που γίνονται χωρίς να λέγονται. Στην περίπτωση του Brexit μπορεί να ισχύουν και τα δύο – ειδικά μετά την άκρα μυστικότητα στις συζητήσεις των Ευρωπαίων ηγετών το βράδυ της Πέμπτης, στις οποίες δεν τους επετράπη να έχουν ούτε τηλέφωνα ούτε tablet ούτε άλλο μέσο επικοινωνίας, για να μην διαρρεύσουν τα «μυστικά» και οι αποφάσεις που ελήφθησαν.
Το σίγουρο, πάντως, είναι πως έχει ξεκινήσει ήδη να παίζεται το νέο επεισόδιο στο σήριαλ που συνεχίζεται εδώ και τεσσεράμιση χρόνια, χωρίς η κατάληξή του να είναι ακόμη γνωστή. Εξίσου βέβαιο είναι ότι, εάν πάρουμε τοις μετρητοίς την απόφαση των «27» στη σύνοδο κορυφής που ολοκληρώθηκε χθες και τις δηλώσεις του Βρετανού πρωθυπουργού που ακολούθησαν, πρέπει να καταλήξουμε στο εξής συμπέρασμα: Ότι οι δύο πλευρές έχουν αποφασίσει να τα σπάσουν και να πάνε σε ένα επεισοδιακό διαζύγιο και, όπως γίνεται συνήθως σε κάθε τέτοια περίπτωση, προσπαθούν προκαταβολικά να ρίξουν η μία στην άλλη την κύρια ευθύνη.
Πράγματι, το κείμενο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι πιο σκληρό από ό,τι συνήθως, ενώ κάνει και δύο βήματα που οδηγούν προς την παραπάνω κατεύθυνση: Αφενός, καλεί ευθέως τα κράτη-μέλη και τους θεσμούς της ΕΕ να προετοιμαστούν εντατικά για ένα Brexit χωρίς συμφωνία και, αφετέρου, δίνει το δικαίωμα στις Βρυξέλλες να προχωρήσουν σε μονομερείς ενέργειες εάν το κρίνουν αναγκαίο.
Από την πλευρά του, ο Μπόρις Τζόνσον κάλεσε επίσης τους Βρετανούς να προετοιμαστούν για ένα «σκληρό» Brexit την 1η Ιανουαρίου. Αμέσως μετά δε, ο εκπρόσωπός του δήλωσε πως η ΕΕ «τερμάτισε πρακτικά τις διαπραγματεύσεις» με τη στάση της, ενώ διεμήνυσε προς τον επικεφαλής Ευρωπαίο διαπραγματευτή, Μισέλ Μπαρνιέ, να μην μεταβεί στο Λονδίνο την Δευτέρα εάν δεν έχει στις βαλίτσες του κάποια ουσιαστικά διαφορετική πρόταση.
Αλλεπάλληλες κωλοτούμπες
Ας αναρωτηθούμε, ωστόσο, με βάση και την εμπειρία όλων των προηγούμενων χρόνων: Πόσες φορές δεν διατυπώθηκαν απειλές που δεν υλοποιήθηκαν και τελεσίγραφα τα οποία τελικώς δεν τηρήθηκαν – και από τις δύο πλευρές; Πόσες φορές δεν έφτασαν Λονδίνο και Βρυξέλλες στα πρόθυρα του «πολέμου» αλλά τελικά κατέληξαν να διαπραγματεύονται γύρω από το ίδιο τραπέζι;
Ακριβώς επειδή οι φορές αυτές είναι πολλές, δικαιούμαστε να υποθέσουμε ότι μπορεί να προστεθεί μία ακόμη. Ότι, με άλλα λόγια, οι σκληρές δηλώσεις γίνονται για να δημιουργήσουν ένα προπέτασμα καπνού που θα κρύψει το αληθινό παζάρι, τα αλισβερίσια και τις υποχωρήσεις που – αναγκαστικά – θα κάνουν αμφότεροι για να βρεθεί συμβιβασμός.
Πάρτε τον Τζόνσον, για παράδειγμα. Καθώς είχε θέσει μονομερώς την 15η Οκτωβρίου ως καταληκτική ημερομηνία για συμφωνία, υποστηρίζοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση το «σκληρό» Brexit θα αποτελούσε μονόδρομο, δεν είναι προφανές πως εάν τώρα αποφάσιζε να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις θα φαινόταν απολύτως αφερέγγυος και αδύναμος; Κατά συνέπεια, δεν έχει κάθε λόγο να κάνει «τσαμπουκά», αφήνοντας τους συμπολίτες και ψηφοφόρους του να υποθέσουν ότι τελικά έσυρε την ΕΕ εκεί που ήθελε;
Πάρτε και τους Ευρωπαίους, όμως. Την ώρα που η (προεδρεύουσα στην ΕΕ) Γερμανία έχει αφήσει να εννοηθεί σαφώς πως είναι έτοιμη για κάποιες παραχωρήσεις, ενώ ακόμη και η δήθεν αδιάλλακτη Γαλλία εμφανίζεται πρόθυμη να συζητήσει ένα από τα «απαγορευμένα» και πιο δύσκολα θέματα, που είναι η αλιεία στη Μάγχη, δεν είναι λογικό να υποθέσουμε πως θα πρέπει να τη σειρά τους να «πουλήσουν» το αφήγημα ότι είναι το Ηνωμένο Βασίλειο αυτό που έκανε τη μεγαλύτερη υποχώρηση;
Νέο ραντεβού τον Νοέμβριο
Ας μην το κουράζουμε πολύ ακόμη. Ό,τι και να λένε ο Τζόνσον και ο εκπρόσωπός του, όλα δείχνουν πως ο Μπαρνιέ θα είναι στο Λονδίνο την ερχόμενη εβδομάδα και οι συζητήσεις θα επαναληφθούν – και μάλιστα, πιο εντατικά. Ό,τι και να αποφάσισε το Συμβούλιο, επίσης, τόσο η Μέρκελ όσο και άλλοι ηγέτες, καθώς και μια σειρά αναλυτές, μας καλούν να μην πιστέψουμε από τώρα ότι η υπόθεση κρίθηκε και ότι ο… αγώνας διακόπηκε οριστικά.
Όσο για το επόμενο ραντεβού, έχει οριστεί ήδη: Στις 15 Νοεμβρίου, οπότε και θα πραγματοποιηθεί η νέα συνάντηση των ηγετών της ΕΕ. Θα είναι δε πιο κρίσιμο από αυτό που πέρασε – μέχρι το επόμενο. Βλέπετε, επί της ουσίας, ούτε οι Βρετανοί ούτε οι Ευρωπαίοι θέλουν τη ρήξη, ειδικά στις δύσκολες εποχές που ζούμε, καθώς ένα «σκληρό» Brexit θα προσέθετε μία ακόμη κρίση σε αυτές που μαίνονται ήδη.
