Από μόνο του το γεγονός είναι πρωτοφανές. Αεροπειρατεία επί ευρωπαϊκού εδάφους πίσω από την οποία να βρίσκεται κυβέρνηση ευρωπαϊκής χώρας δεν έχουμε δει ποτέ μέχρι σήμερα. Ακόμη και τα πιο στυγνά και αυταρχικά καθεστώτα δεν έχουν τολμήσει ποτέ να κάνουν κάτι ανάλογο.
Το καθεστώς της Λευκορωσίας εξελίσσεται σε μείζον πρόβλημα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Δεν είναι μόνο ζήτημα παραβίασης του κράτους δικαίου στην Ευρώπη του 21ου αιώνα και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και επειδή η αρπαγή της πτήσης της Ryanair καθ' οδόν για το Βίλνιους, με πρόσχημα ότι υπάρχει βόμβα στο αεροπλάνο και η συνοδεία του στο Μίνσκ από μαχητικό της Λευκορωσίας, θέτει ευθέως ζήτημα ασφάλειας των πτήσεων πάνω από ευρωπαϊκό έδαφος.
Τελευταία φορά που έγινε αεροπειρατεία πάνω από την Ευρώπη ήταν το 1994 όταν ένοπλοι Ισλαμιστές κατέλαβαν αεροσκάφος της Air France το οποίο και έφτασε στην Μασσαλία, όπου και απελευθερώθηκαν οι όμηροι. Τέτοιο ωστόσο πρωτοφανές περιστατικό, όπως αυτό της απαγωγής μιας πτήσης από ένα καθεστώς ευρωπαϊκής χώρας που υιοθετεί κλασικές τρομοκρατικές πρακτικές, δεν είχαμε ποτέ.
Τα παραπάνω είναι η καινούργια πτυχή της υπόθεσης. Η άλλη αφορά την καταπάτηση των ανθρωπινών δικαιωμάτων από το καθεστώς Λουκασένκο. Η απαγωγή του Προτασέβιτς έρχεται να προστεθεί στους 900 και πλέον ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων υποψηφίων της αντιπολίτευσης, δικηγόρων, δημοσιογράφων και ακτιβιστών, που βρίσκονται αντιμέτωποι με ποινικές διώξεις.
Επίσης, ξεπερνούν τις 2.000 οι καταγγελίες για βασανιστήρια και κακομεταχείριση ανθρώπων που κρατούνται παράνομα και καταχρηστικά επειδή άσκησαν το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα Μισέλ Μπατσελέ.
Είναι βέβαιο ότι σήμερα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συζητήσει και θα υιοθετήσει ένα νέο πακέτο ακόμη πιο αυστηρών κυρώσεων κατά του Λουκασένκο. Όσο για το Συμβούλιο Ασφάλειας, δύσκολα θα ενεργοποιηθεί. Το ενδεχόμενο να συναινέσει η Μόσχα στην καταδίκη της Λευκορωσίας αυτή την στιγμή φαντάζει ως απίθανο.
Αυτό είναι και το επόμενο μεγάλο θέμα. Αν και αποδειχθεί η οποιαδήποτε εμπλοκή της Μόσχας, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την διεύρυνση του χάσματος μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
Έτερο ερωτηματικό είναι κατά πόσο η Μόσχα θα συνεχίσει να προστατεύει ένα δικτάτορα, όπως ο Λουκασένκο, που προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά στα ρωσικά συμφέροντα, από το όφελος που συνεπάγεται η στενή τους σχέση. Κατά την γνώμη μου, η πέραν πάσης φαντασία κρατική αυθαιρεσία του λευκορωσικού καθεστώτος τελικά βλάπτει περισσότερο απ' ότι ωφελεί την Ρωσία του Πούτιν.
Κάτι που μας αφορά άμεσα, είναι το κατά πόσο αυτό το γεγονός είναι σε θέση να υπονομεύσει την προσπάθεια βελτίωσης των ελληνορωσικών σχέσεων ενόψει της σημερινής συνάντησης Δένδια-Λαβροφ στο Σότσι; Απάντηση που θα εξαρτηθεί περισσότερο από την στάση της Μόσχας και τον βαθμό στον οποίο αυτή θα συνεχίσει να στηρίζει το καθεστώς Λουκασένκο.
* Ο Κώστας Υφαντής είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
