«Ο Βλαντίμιρ Πούτιν στη Χάγη» έχει γίνει μια κραυγή συσπείρωσης για όσους θέλουν ο «εγκέφαλος» της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία να αντιμετωπίσει μια δικαστική απάντηση ανάλογη με το μακελειό που προκαλεί.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, έχει καταστήσει τη δίωξη κορυφαίων Ρώσων ηγετών ως ένα από τα δέκα σημεία του για τη διασφάλιση της ειρήνης.
Τώρα, σε ό,τι αφορά την προφανή πραγματικότητα: Ο κ. Πούτιν δεν θα βρεθεί σύντομα στο εδώλιο του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Ένα πρώτο εμπόδιο για όσους θα ήθελαν να δουν τον κ. Πούτιν στη φυλακή είναι ότι η Ρωσία έχει αποχωρήσει από το Διεθνές Δικαστήριο. «Δεν πειράζει», λένε ορισμένοι νομικοί: ένα ad hoc δικαστήριο θα μπορούσε να συσταθεί από τα Ηνωμένα Έθνη, όπως έγινε για τη Ρουάντα ή τη Γιουγκοσλαβία.
Υπάρχουν δύο μεγάλες ομάδες κατηγοριών που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν οι Ρώσοι δράστες του πολέμου. Η πρώτη περιλαμβάνει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας: όταν στοχοποιούνται άμαχοι κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης ή όταν τα στρατεύματα βιάζουν αμάχους και λεηλατούν τις περιουσίες τους.
Για το λόγο αυτό, η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της μιλούν για τη δεύτερη ομάδα κατηγοριών: το έγκλημα της επίθεσης. Η πράξη της εισβολής σε μια γειτονική χώρα είναι μια πράξη που μπορεί να φορτωθεί ευθέως στους ώμους των πολιτικών. Όμως η δίωξη ενός τέτοιου εγκλήματος είναι μια αχαρτογράφητη νομική περιοχή.
Απομένουν δύο επιλογές, καμία από αυτές, όμως, δεν κρίνεται ικανοποιητική. Η μία είναι η δίωξη των Ρώσων μέσω του ουκρανικού νομικού συστήματος, ίσως σε ένα δικαστήριο που υποστηρίζεται από ξένους και διαθέτει διεθνείς δικαστές. Αυτό δεν θα είχε τη συμβολική αξία μιας δίκης στη Χάγη: Θα διώκονταν μόνο χαμηλόβαθμοι Ρώσοι, με κάτι που θα έμοιαζε με τιμωρητική δικαιοσύνη.
Η άλλη λύση θα ήταν να επιτραπεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICC) να διώξει τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας - αλλά όχι το έγκλημα της επίθεσης, το οποίο είναι εκτός των σημερινών αρμοδιοτήτων του στην περίπτωση της Ρωσίας.
Υπό το πρίσμα αυτό, αρκούν τα όσα θα πράξει ενδεχομένως μελλοντικά η Ουκρανία.
