Εδώ και καιρό οι ΗΠΑ εξέταζαν το ενδεχόμενο αποχώρησής τους από τη συνθήκη INF. Χθες ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο ανακοίνωσε επίσημα την αποχώρηση της χώρας. Τι είναι όμως η συνθήκη INF, Γιατί είναι τόσο σημαντική και πώς επηρεάζει την Ευρώπη;
Πώς προέκυψε η συνθήκη INF;
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 η Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε την εγκατάσταση πυραύλων μέσου βεληνεκούς, τύπου SS-20, οι οποίοι μπορούσαν να εξοπλιστούν και με πυρηνικές κεφαλές. Το 1983 οι ΗΠΑ απάντησαν σε αυτό, κατόπιν συνεννόησης με το ΝΑΤΟ, τοποθετώντας πυραύλους Pershing-2 και πυραύλους μέσου βεληνεκούς στο Βέλγιο, τη Μ. Βρετανία, την Ιταλία και τη Γερμανία. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε στη Γερμανία στις μαζικότερες διαδηλώσεις της μεταπολεμικής ιστορίας. Το 1987 οι ηγέτες Σοβιετικής Ένωσης και ΗΠΑ, Γκορμπατσόφ και Ρίγκαν, υπέγραψαν τη συνθήκη INF.
Τι προβλέπει η συνθήκη INF;
Η συνθήκη προέβλεπε την καταστροφή χερσαίων βαλλιστικών πυραύλων βεληνεκούς 500 με 5.500 χιλιομέτρων εντός τριών χρόνων. Η συνθήκη δεν αφορά εναέρια και υποβρύχια μαχητικά συστήματα βεληνεκούς μικρότερου των 500 χιλιομέτρων. Η καταστροφή των πυραύλων και των υποδομών γινόταν υπό την παρακολούθηση εμπειρογνωμόνων και των δυο πλευρών.
Γιατί οι βαλλιστικοί πύραυλοι μέσου βεληνεκούς θεωρούνται τόσο επικίνδυνοι;
Σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους διηπειρωτικούς πυραύλους οι πύραυλοι μέσου βεληνεκούς είναι πιο γρήγοροι και δεν δίνουν σχεδόν καμία ευκαιρία στον αμυνόμενο να αντιδράσει. Εκτός αυτού οι πύραυλοι μέσου βεληνεκούς έχουν κινητή βάση εκτόξευσης, τοποθετούνται δηλαδή πάνω σε φορτηγά. Όταν ο αμυνόμενος δεν γνωρίζει που βρίσκεται η βάση εκτόξευσης η άμυνα γίνεται ακόμη πιο δύσκολη έως αδύνατη. Έτσι μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα μεγάλα τμήματα της Ευρώπης θα μπορούσαν να μεταβληθούν σε μια πυρηνική έρημο. Γι'' αυτό και η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας χαρακτηρίζει τη συνθήκη INF «καθοριστική για την ευρωπαϊκή ασφάλεια».
Γιατί αποχωρούν οι ΗΠΑ από τη συνθήκη;
Εδώ και μερικά χρόνια οι Ρώσοι διαθέτουν πάνω από 16 νέους πυραύλους τύπου SSC-8. Οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ εκτιμούν ότι οι εν λόγω πύραυλοι παραβιάζουν τη συνθήκη INF διότι το βεληνεκές τους ξεπερνάει τα 500 χιλιόμετρα. Η ρωσική πλευρά ισχυρίζεται ότι οι πύραυλοι είναι βεληνεκούς 480 χιλιομέτρων και επομένως πληρούν τις προδιαγραφές. Ωστόσο οι υπολογισμοί του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη SIPRI κάνουν λόγο για βεληνεκές στα 2.500 χιλιόμετρα. Αποδείξεις δεν υπάρχουν για καμία από αυτές τις εκτιμήσεις.
Τι σημαίνει η αποχώρηση των ΗΠΑ;
Τα σενάρια είναι περισσότερα του ενός:
- Μια νέα συνθήκη μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ποιες είναι πράγματι οι δυνατότητες των νέων ρωσικών πυραύλων.
- Μια νέα παγκόσμια συνθήκη στην οποία θα συμμετέχουν και χώρες όπως η Κίνα και η Β. Κορέα. Αυτό το σενάριο δεν είναι πολύ πιθανό διότι στο μεταξύ οι ασιατικές χώρες διαθέτουν σημαντικά οπλοστάσια βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς.
- Καμία συνθήκη. Αυτό θα ήταν το χειρότερο σενάριο γιατί οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να επιστρέψουν στα παιχνίδια εξοπλισμού της δεκαετίας του ''80 και να εγκαταστήσουν πυραύλους μέσου βεληνεκούς στην Ευρώπη.
Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί η συνθήκη INF προβλέπει προθεσμία καταγγελίας 6 μηνών, ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα για ενδεχόμενες διαπραγματεύσεις.
