Του Παναγιώτη Γκλαβίνη*
Η ανακοίνωση από τον Πρωθυπουργό της καταβολής από το λεγόμενο κοινωνικό μέρισμα ενός μέρους των οφειλών προς τη ΔΕΗ, επειδή αυτή παρέχει, μεταξύ άλλων, φτηνό ρεύμα και στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, προκάλεσε επιφυλάξεις στο φιλελεύθερο στρατόπεδο, που επειδή έχει καεί στο κουρκούτι, φυσάει και το γιαούρτι. Δεν το αδικώ, πλην όμως, ας δούμε τι πραγματικά συμβαίνει.
Η Ελλάδα είναι διασυνδεδεμένη με ενιαίο δίκτυο στην ηπειρωτική χώρα, το Ιόνιο και σε κάποια κοντινά νησιά του Αιγαίου. Ωστόσο, η ενέργεια που παράγεται στην ηπειρωτική Ελλάδα ή εισάγεται από το εξωτερικό, με το οποίο επίσης είμαστε συνδεδεμένοι σε πολλά σημεία, δεν φτάνει σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και τη Ρόδο.
Σ' αυτά τα νησιά, λοιπόν, θα πρέπει να λειτουργούν τοπικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για το καθένα. Αντιλαμβάνεστε το κόστος λειτουργίας αυτών των σταθμών; Οι σταθμοί αυτοί καλύπτουν τις ανάγκες κάθε νησιού ξεχωριστά χωρίς να μπορούν να τροφοδοτήσουν κάποιο διπλανό νησί. Π.χ., κανονικά, ένας σταθμός θα έφτανε για να τροφοδοτήσει τρία νησιά. Τώρα όμως, επειδή αυτά δεν είναι διασυνδεδεμένα μεταξύ τους, χρειάζεται να έχεις έναν σταθμό σε κάθε νησί!
Ποιος τους έχει κατασκευάσει, τους λειτουργεί και τους συντηρεί αυτούς τους σταθμούς; Η ΔΕΗ, φυσικά. Είναι επικερδής η δραστηριότητα αυτή για την ΔΕΗ; Καθόλου. Υπάρχουν κι άλλοι προμηθευτές που δραστηριοποιούνται στην ίδια αγορά των μη διασυνδεδεμένων νησιών; Εκτός από λίγους παραγωγούς ΑΠΕ, σχεδόν κανείς.
Εάν οι κάτοικοι των μη διασυνδεδεμένων νησιών καλούνταν να πληρώσουν το ρεύμα που καταναλώνουν στο κόστος του, θα έπρεπε να το πληρώσουν δυο και τρεις φορές επάνω. Η Πολιτεία, όμως, έχει εδώ και καιρό αποφασίσει –στο πλαίσιο της άσκησης εθνικής και κοινωνικής πολιτικής– οι κάτοικοι των νησιών να πληρώνουν κι αυτοί το ρεύμα με την ίδια μοναδιαία τιμή με την οποία το πληρώνουμε όλοι εμείς οι υπόλοιποι στην ηπειρωτική Ελλάδα. Το δικό τους ρεύμα, όμως, παράγεται με μεγαλύτερο κόστος απ' ό,τι όλων ημών των υπολοίπων. Κι όμως το πληρώνουμε όλοι το ίδιο. Άρα, λοιπόν, αυτοί το πληρώνουν λιγότερο απ' ό,τι κοστίζει η παραγωγή του. Ποιος πληρώνει τη διαφορά;
Ο νομοθέτης αποφάσισε να αναλάβουμε το κόστος αυτό όλοι εμείς οι καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα. Διαβάστε έναν λογαριασμό που έρχεται σπίτι σας και θα βρείτε την ένδειξη ΥΚΩ. Είναι ό,τι πληρώνουμε όλοι μας για να μπορούν οι κάτοικοι των νησιών να αγοράζουν το ρεύμα τους στην ίδια τιμή που καταβάλλουμε κι εμείς, ενώ κανονικά αυτοί έπρεπε να πληρώνουν περισσότερο από εμάς. Τη διαφορά, την επωμιζόμαστε και την καταβάλλουμε όλοι μας μέσω του λογαριασμού μας.
Σήμερα διαπιστώσαμε ότι τα λεφτά που μαζεύουμε για το σκοπό αυτό, δεν αρκούν για να πληρώσουν το κόστος παροχής φτηνού ηλεκτρικού ρεύματος στα νησιά μας, διότι όσα καταβάλλουμε για ΥΚΩ κάθε χρόνο, έχουν παγώσει το 2012, και έκτοτε δεν έχουν αναθεωρηθεί. Αντιθέτως, λόγω της κρίσης, είναι κάθε χρόνο και λιγότερα. Με αποτέλεσμα, το γουρουνάκι που οφείλεται στη ΔΕΗ, κάθε χρόνο να μεγαλώνει, και από το 2011 και μετά να έχει δημιουργηθεί ένα έλλειμμα ανάλογο με αυτό που προκλήθηκε παλαιότερα στον ΛΑΓΗΕ από τα φωτοβολταϊκά.
Ένα από τα προαπαιτούμενα για να κλείσει η γ' αξιολόγηση, είναι και η κάλυψη του ελλείμματος αυτού. Πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας άρθρα και ρεπορτάζ που αναφέρονταν σε διάσταση απόψεων μεταξύ της ΔΕΗ, από τη μια μεριά, και της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, από την άλλη. Η τελευταία εγκρίνει κάθε φορά πόσα λεφτά θα πρέπει να λάβει η ΔΕΗ για να κάνει το dirty job της παραγωγής και της προμήθειας ρεύματος στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
Φέτος, λοιπόν, η ΡΑΕ ενέκρινε να δοθούν στην ΔΕΗ όσα περίπου ανακοίνωσε τις προάλλες ο Πρωθυπουργός ότι θα λάβει η ΔΕΗ από το προς διάθεση πλεόνασμα, περί τα 360 εκατ. ευρώ δηλαδή. Στην πραγματικότητα, η ΔΕΗ διεκδικούσε πολύ μεγαλύτερο ποσό από αυτό που της ενέκρινε τελικά η ΡΑΕ για το χρονικό διάστημα από το 2012 μέχρι και το 2016. Πλέον αυτού, όμως, η ΔΕΗ φαίνεται πως δεν έχει λάβει και ένα επιπλέον ποσό, της τάξης των 600 εκατομμυρίων ευρώ, που αντιστοιχεί στα «δεδουλευμένα» του έτους 2011.
Με άλλα λόγια, η πραγματική οφειλή προς την ΔΕΗ μπορεί να υπερβαίνει το ένα (1) δις! Τα υπόλοιπα, ποιος θα της τα καταβάλει, τη στιγμή κατά την οποία ο αρμόδιος Υπουργός Ενέργειας επιμένει ότι δεν πρόκειται να αυξηθεί το ποσοστό των τιμολογίων του ηλεκτρικού ρεύματος που καταβάλλουμε έναντι ΥΚΩ;
Εδώ πέρα, λοιπόν, τίθεται ένα άλλο ερώτημα. Ποια ΔΕΗ θέλουμε; Θέλουμε, άραγε, μια μεγάλη ΔΕΗ για να υλοποιεί, μεταξύ άλλων, και την κοινωνική πολιτική του κράτους, κι από την άλλη να την μαστιγώνουμε επειδή κατέχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά; Πρόκειται για την απόλυτη σχιζοφρένεια!
Ένα άλλο ερώτημα είναι ποιος ασκεί την κοινωνική πολιτική; Ποιος την αποφασίζει και ποιος την επιβαρύνεται; Και ποιο είναι το πραγματικό της κόστος; Αυτό τουλάχιστον, δεν πρέπει να το ξέρουμε; Η ΔΕΗ λέει ότι το έλλειμμα υπερβαίνει το ένα δις! Είναι, άραγε, τόσο; Εάν έπρεπε να καλυφθεί όλο αυτό από τους καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος, τότε θα έπρεπε να αυξηθούν τα τιμολόγιά μας κατά 20% για ένα χρόνο. Το δεχόμαστε κάτι τέτοιο;
Τελικά, ποιο είναι το κόστος της παροχής φτηνού ηλεκτρικού ρεύματος στα νησιά μας; Ποιος πρέπει να το επιβαρύνεται; Πώς θα συνδέσουμε τα νησιά, ώστε να λύσουμε το θέμα αυτό μιας και δια παντός; Γιατί πολλοί νησιώτες αντιτίθενται στα αιολικά πάρκα;
Όλα αυτά τα μείζονα πολιτικά ερωτήματα που εγείρει το θέμα αυτό, ήρθε το πλεόνασμα και τα σκέπασε. Του χρόνου θα τα κουβεντιάσουμε πάλι. Μέχρι τότε, έχει ο Θεός. Δεν ξέρω αν θα έχει και πλεόνασμα…
* Ο κ. Γκλαβίνης είναι αν. καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ και διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος «Δίκαιο και Μηχανική της Ενέργειας».
