Του Βασίλη Τσικνάκου*
Με αφορμή μια εργασία της δεκαπεντάχρονης κόρης μου στα πλαίσια του προγράμματος Harvard Model Congress στο οποίο συμμετέχει, άρχισα να διαβάζω την όλη συζήτηση που γίνεται στις ΗΠΑ για το σύστημα των ιδιωτικών φυλακών και αν θα πρέπει να επεκταθούν, όπως υποστηρίζεται από συντηρητικούς κυρίως κύκλους, ή αν θα πρέπει να καταργηθούν, όπως πιστεύει κυρίως το πιο αριστερό κομμάτι του Δημοκρατικού κόμματος (πρόσφατη είναι άλλωστε η πρόταση νόμου “The Justice Is Not For Sale Act" που προωθούσε το 2015 ο Bernie Sanders).
Τα επιχειρήματα εκατέρωθεν πειστικά. Οι υποστηρικτές των ιδιωτικών φυλακών, που σήμερα αντιστοιχούν περίπου στο 8,5% των φυλακισμένων σε τριάντα περίπου πολιτείες, υποστηρίζουν ότι έχει επιτευχθεί μείωση του κόστους ανά κρατούμενο που επιβαρύνει τον Αμερικανό φορολογούμενο, ενώ παράλληλα έχει δημιουργηθεί μια ολόκληρη οικονομία γύρω από αυτές στις απομακρυσμένες κατά βάση περιοχές που βρίσκονται.
Οι αντίπαλοί τους όμως όχι μόνο αρνούνται ότι υπάρχει όφελος για τον φορολογούμενο, αλλά τονίζουν ότι μόνες κερδισμένες είναι οι εταιρείες. Αποκαλύπτουν ότι οι δύο μεγαλύτεροι οργανισμοί σωφρονιστικών καταστημάτων στις ΗΠΑ, η Corrections Corporation of America και η GEO, δαπανούν τεράστια ποσά για να κάνουν lobbying υπέρ της αύξησης των ποινών ακόμα και για μικρότερα εγκλήματα, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των κρατουμένων και ο χρόνος εγκλεισμού τους, προσβλέποντας έτσι σε αύξηση των συνολικών τους εσόδων (χαρακτηριστικό το σκάνδαλο “Kids For Cash”). Παράλληλα μειώνουν το κόστος σίτισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των εγκλείστων σε κάτω του ανεκτού επίπεδα ενώ χρησιμοποιώντας την εργασία τους αυξάνουν τα δικά τους έσοδα συμπιέζοντας τις αμοιβές των “μπλε κολάρων”. Είναι ενδεικτικό ότι κολοσσοί όπως οι IBM, Motorola, HP, Microsoft και άλλες έχουν χρησιμοποιήσει κατά καιρούς εργασία κρατουμένων.
Άκρως ενδιαφέρουσα άποψη όμως ιδιαίτερα από φιλελεύθερη σκοπιά, είναι αυτή των libertarians (ελευθεριακών), που αντιτίθενται τόσο στο κρατικό σωφρονιστικό σύστημα όσο και στο ιδιωτικό, με τον τρόπο που αυτό λειτουργεί σήμερα και το οποίο το βλέπουν ως μία προέκταση του πρώτου. Βάζουν στη συζήτηση δυο σημαντικότατες παραμέτρους. Η πρώτη ότι σύμφωνα με το υφιστάμενο σύστημα δικαιοσύνης, κύριο μέλημα είναι να τιμωρηθεί ο θύτης και όχι να αποκατασταθεί το θύμα. Η δεύτερη ότι τα ατομικά δικαιώματα των κρατουμένων παραβιάζονται συστηματικά τόσο από τις δημόσιες όσο και από τις ιδιωτικές φυλακές.
Αντιπροτείνουν, κυρίως για τα λιγότερο σοβαρά αδικήματα, ένα σύστημα επανορθώσεων (restitutive system of justice) σύμφωνα με το οποίο οι πολίτες αγοράζουν ασφαλιστικά συμβόλαια. Έτσι, αν κάποιος πολίτης ζημιώσει άλλον, η ασφαλιστική του εταιρεία θα καλείται να τον αποζημιώσει στα πρότυπα που επιλύονται τα τροχαία ατυχήματα. Αν είναι ανασφάλιστος, τότε ο θύτης θα τίθεται σε κατ' οίκον περιορισμό ή σε κέντρα κράτησης που θα ανήκουν στις ασφαλιστικές εταιρείες και θα παρέχει υπηρεσίες ανάλογες της ζημιάς την οποία προκάλεσε στο θύμα (στα πρότυπα και των community works που ισχύουν σε πολλές χώρες σήμερα).
Ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο η όλη συζήτηση και η αντιπαράθεση, ειδικά αν τη συγκρίνουμε με τη χώρα μας όπου η κυβέρνηση ως μόνη λύση για την αποσυμφόρηση των φυλακών θεωρεί τον νόμο Παρασκευόπουλου...
*Ο Βασίλης Τσικνάκος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας
