Του Γιάννη Παπαδόπουλου*
Πολλές πολιτικοοικονομικές θεωρίες επιτίθενται στον καπιταλισμό και τον καθιστούν υπεύθυνο για όλα τα δεινά του κόσμου, παρόλο που οι υπαρκτοί καπιταλισμοί του δυτικού κόσμου φαίνεται να έχουν βοηθήσει αποφασιστικά στο να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο τόσο των δυτικών όσο και των μη δυτικών χωρών.
Ποιο είναι, όμως, το σύστημα που αντιπροτείνουν οι αντικαπιταλιστές; Ποιος είναι ο μη-καπιταλισμός;
Αν υποθέσουμε ότι καπιταλισμός σημαίνει τη συγκέντρωση κεφαλαίων τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για επενδυτικούς (δηλαδή αναπτυξιακούς) σκοπούς, τότε μη-καπιταλιστικά συστήματα ύπαρξης δεν υπάρχουν ή υπάρχουν πολύ λίγα. Το ζήτημα που στην πραγματικότητα θέτουν οι μη-καπιταλιστές αφορά το πώς θα συγκεντρωθούν τα κεφάλαια και ποιος θα τα διαχειριστεί.
Για παράδειγμα, πολλά σοσιαλιστικά συστήματα δεν φαίνεται να έχουν κανένα πρόβλημα με τον καπιταλισμό. Απλώς, θέλουν το κεφάλαιο να συγκεντρωθεί από το κράτος και να διαχειριστεί από την εκάστοτε κυβέρνηση, αντί να συγκεντρώνεται από ιδιώτες και να διαχειρίζεται από αυτούς.
Άλλα συστήματα (αριστοκρατίας, βασιλείας κτλ) θέλουν το κεφάλαιο να συγκεντρώνεται από ένα ή λίγα πρόσωπα , αλλά θέλουν τα πρόσωπα αυτά να μπορούν να μεταφέρουν το μονοπώλιο συγκέντρωσης και διαχείρισης κεφαλαίων από γενιά σε γενιά.
Τι είναι λάθος, λοιπόν, με αυτά τα εναλλακτικά συστήματα;
Κατ' εμέ, η απάντηση βρίσκεται στην ανάλυση του εξής διλήμματος: ποιος θέλουμε να διαχειρίζεται το κεφάλαιο; Άτομα στα οποία παραδώσαμε εθελοντικά τα χρήματά μας επειδή π.χ. βρήκαν έναν τρόπο να καλύψουν μια ανάγκη μας πιο οικονομικά από οποιοδήποτε άλλον ή άτομα τα οποία - στην καλή περίπτωση – τα έχουμε ψηφίσει για να διαχειριστούν την κοινή περιουσία; Ποιος πιστεύουμε πως θα χρησιμοποιήσει τα χρήματα αυτά καλύτερα για επενδυτικούς σκοπούς;
Πίσω, λοιπόν, από τα αντικαπιταλιστικά συστήματα, φαίνεται να υπάρχει μία απλή διάκριση: πως ο άνθρωπος ή η ομάδα ανθρώπων που μας έπεισε να τον/την ψηφίσουμε είναι, για κάποιο λόγο, πιο αρμόδιος να συγκεντρώσει και να διαχειριστεί τα χρήματά μας για να βελτιώσει τη ζωή μας. Πού βασίζεται η παραπάνω άποψη, όμως; Γιατί κάποιος να πιστεύει πως αυτός τον οποίο ψηφίσαμε είναι καλύτερος επενδυτής από τον αποδεδειγμένα πετυχημένο επενδυτή;
Πιστεύω πως μας μπερδεύουν οι λέξεις: ίσως, πολλοί από εμάς να μην καταλαβαίνουμε πως όλοι οι κοινωνικοί σχηματισμοί, από μία απλή ομόρρυθμο εταιρεία έως μία ομοσπονδία κρατών είναι απλώς άτομα που συνεργάζονται μεταξύ τους για έναν κοινό σκοπό.
Ίσως να δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε μια εταιρεία, ένας συνεταιρισμός και ένα κράτος, είναι απλώς διαφορετικά σύνολα κανόνων που αντικατοπτρίζουν και ρυθμίζουν τις σχέσεις και τους στόχους των συμμετεχόντων σε αυτές.
Ίσως, λοιπόν, όταν καταλάβουμε ότι μια κυβέρνηση δεν είναι παρά άτομα που προσλαμβάνουμε όλοι μαζί για να κάνουν μια δουλειά, ίσως τότε σταματήσουμε να ψάχνουμε για μεγάλους ηγέτες και συναρπαστικούς ηγήτορες και να κοιτάμε την ουσία: το κατάλληλο άτομο στην κατάλληλη θέση. Δηλαδή, ο πολιτικός στην πολιτική και ο καπιταλιστής στην διαχείριση κεφαλαίων.
*Ο κ. Γιάννης Παπαδόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας.
