Του Θόδωρου Σκυλακάκη*
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι μικροί επιχειρηματίες, καθώς και όσοι έχουν πολλές δουλειές (μπλοκάκια), υφίστανται μια απίστευτη επίθεση αυτές τις ημέρες από το ασφαλιστικό Τσίπρα-Κατρούγκαλου. Τους ζητείται το 26,9% του εισοδήματός τους σε εισφορές, πριν καν αρχίσει η καταιγίδα της φορολογίας. Το επιχείρημα που εμφανίζει ο ΣΥΡΙΖΑ για να δικαιολογήσει τη λεηλασία, είναι ότι το ασφαλιστικό πρέπει να αντιμετωπίζει όλους «ισότιμα».
Το επιχείρημα αυτό, γνήσιο τέκνο του ισοπεδωτικού κρατισμού που κατέστρεψε την Ελλάδα, στην πραγματικότητα αδιαφορεί και για την πραγματική ισότητα μεταξύ των ασφαλισμένων, αλλά και την θεμελιώδη ελευθερία τους να διαφεντεύουν οι ίδιοι το εισόδημά τους. Γιατί η αλήθεια είναι ότι ενώ οι εισφορές είναι ίδιες, ως ποσοστό του εισοδήματος, δεν δίνονται ούτε υπό ίδιες συνθήκες, ούτε παράγουν τα ίδια αποτελέσματα.
Καταρχήν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, τα μπλοκάκια και οι μικροί επιχειρηματίες καλούνται να πληρώσουν εισφορές ακόμα κι αν δεν έχουν εισόδημα, ή αν το εισόδημά τους είναι αρνητικό. Οι μισθωτοί αντίθετα όταν μένουν άνεργοι παύουν να πληρώνουν εισφορές. Συνεπώς οι συνθήκες δεν είναι οι ίδιες.
Δεύτερον σε αντίθεση με τους μισθωτούς, όπου η φοροδιαφυγή είναι σχετικά δυσκολότερη, στον χώρο των ελεύθερων επαγγελματιών, μικρών επιχειρηματιών κ.λπ., η φοροδιαφυγή -ιδίως με τις σημερινές συνθήκες ακραίας φορολογίας- είναι εκτεταμένη. Οπότε οι εισφορές είναι αναλογικά πολύ μεγαλύτερες για τους εντιμότερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις σε σχέση με τους φοροφυγάδες, δημιουργώντας έναν ακραία άνισο ανταγωνισμό μεταξύ τους, αφού είναι υποχρεωμένοι να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους πολύ ακριβότερα στην ίδια αγορά. Κι είναι προφανές ότι για την φοροδιαφυγή αυτή οι μόνοι που δεν φταίνε είναι οι εντιμότεροι ελεύθεροι επαγγελματίες και μικροί επιχειρηματίες. Όπως δεν φταίνε και για την φορολογία τους από το πρώτο ευρώ που γίνεται (υποτίθεται) λόγω φοροδιαφυγής των άλλων. Φταίει αποκλειστικά και μόνο το κράτος, που είναι διεφθαρμένο (έπεσε 11 θέσεις φέτος στο σοβαρότερο διεθνή δείκτη που μετρά τη διαφθορά ), ανίκανο και υπερφορολογεί. Ποιοι την πληρώνουν όμως επί ΣΥΡΙΖΑ; Οι ειλικρινέστεροι, ικανότεροι και εντιμότεροι, γιατί αυτοί δηλώνουν εξ ορισμού τα υψηλότερα εισοδήματα.
Οι εισφορές επίσης δεν παράγουν τα ίδια αποτελέσματα. Όσο περισσότερο δουλεύεις, όσο περισσότερο παράγεις, τόσο το κράτος κλέβει τις εισφορές σου και τις μοιράζει σε άλλους, μετατρέποντάς τες σε φορολογία. Αυτό ισχύει και για τους μισθωτούς και για όλους τους υπολοίπους. Ακόμα όμως κι αν δεν υπήρχε η κρυφή φορολογία ποιος εγγυάται ότι οι τεράστιες αυτές εισφορές θα επιστραφούν από το κράτος υπό τη μορφή συντάξεων; Κανείς!
Οι ίδιοι οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ κυκλοφορούν διαφημίζοντας στο πλανήτη ότι το χρέος της Ελλάδας είναι μη βιώσιμο. Το ίδιο διαπιστώνουν και οι διεθνείς οργανισμοί. Η αναλογία εργαζομένων – συνταξιούχων (το ιερό δισκοπότηρο της «αεροπλανακίου» που ονομάζεται αναδιανεμητικό σύστημα), είναι σχεδόν ένα προς ένα, που πάει να πει ότι εκτός του κράτους είναι χρεοκοπημένο και το ίδιο το ασφαλιστικό σύστημα. Επίσης η Ελλάδα υποφέρει από γήρανση του πληθυσμού και από νεομετανάστευση. Κάπου 500 χιλ. έχουν ήδη φύγει κι άλλοι συνεχίζουν να φεύγουν, με ρυθμούς που θα αχρήστευαν κι ένα υγιές ασφαλιστικό σύστημα.
Προσθέστε σ' αυτά ότι το ασφαλιστικό Τσίπρα-Κατρούγκαλου είναι καταστροφικό για την ανάπτυξη, αφού δολοφονώντας τα κίνητρα για εργασία (όσο λιγότερο δουλεύεις, όσο λιγότερο προσπαθείς, τόσο καλύτερα σε μεταχειρίζεται), διώχνει τους ικανότερους και εργατικότερους εκτός Ελλάδος ή τους σπρώχνει να γίνουν κι αυτοί μέτριοι ή να ζουν αενάως τιμωρούμενοι ως σύγχρονοι Σίσυφοι.
Τέλος αντί οι ασφαλισμένοι να αποφασίζουν οι ίδιοι το επίπεδο της αποταμίευσής τους, με ένα ελάχιστο εισφορών που να εξασφαλίζει ότι δεν θα επιβαρύνουν υπέρμετρα την υπόλοιπη κοινωνία όταν δεν μπορούν πια να εργάζονται, τους επιβάλλεται από το κράτος ένα ενιαίο και τεράστιο επίπεδο υποχρεωτικής αποταμίευσης (20% για σύνταξη), με «κουμπαρά» το (χρεοκοπημένο όπως αυτοδιαφημίζεται) ελληνικό κράτος.
Ποια είναι η απάντηση σε όλα αυτά; Οι εισφορές του παρελθόντος φαγώθηκαν, το κράτος χρεοκόπησε, οι συνταξιούχοι (κοντά 800 χιλιάδες εξ αυτών κάτω από τα 65) είναι περισσότεροι από τους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα. Αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν αλλάζει.
Τι μπορεί να γίνει; Αν το σύστημα Τσίπρα-Κατρούγκαλου είναι απεχθές με τι ρεαλιστικά μπορεί να υποκατασταθεί; Η άποψη μου είναι το παρόν σύστημα –«αναδιανεμητικό ορισμένων παροχών»- το οποίο μας κατέστρεψε, εκμέτρησε το ζην. Η μόνη σωτηρία είναι μια ριζική ασφαλιστική μεταρρύθμιση αντίστοιχη με αυτήν που έκανε πριν μερικά χρόνια η Σουηδία, στη βάση του «οιονεί κεφαλαιοποιητικού» συστήματος. Τι σημαίνει αυτό;
Στο «οιονεί κεφαλαιοποιητικό» σύστημα οι ασφαλισμένοι επιλέγουν οι ίδιοι τις εισφορές που αποταμιεύουν στο ενιαίο κρατικό σύστημα. Υπάρχει ένα ελάχιστο εισφορών (εφόσον ο ασφαλισμένος έχει ένα ελάχιστο εισόδημα). Με βάση τις εισφορές που έχει ο καθένας πληρώσει δημιουργείται ένας ατομικός νοητός ασφαλιστικός λογαριασμός ο οποίος τοκίζεται ετησίως με ένα ενιαίο για όλους επιτόκιο που αντανακλά την ανάπτυξη της χώρας. Όταν περάσει μια ηλικία ο ασφαλισμένος μπορεί να βγει όποτε θέλει στη σύνταξη, μετατρέποντας το κεφάλαιό του σε ένα μηνιαίο εισόδημα που θα λαμβάνει μέχρι το τέλος της ζωής του. Η σύνταξή του ισοδυναμεί με όσα ακριβώς έχει διαχρονικά συσσωρεύσει συν μια -επίσης ενιαία για όλους- μικρή εθνική σύνταξη από την γενική φορολογία. Οι εισφορές των ασφαλισμένων είναι δίκες τους (έχουν ειδικά προστατευόμενο περιουσιακό δικαίωμα) και το κράτος υποχρεούται να διασφαλίζει την πληρωμή τους αποταμιεύοντας υποχρεωτικά σε περιόδους ανάπτυξης.
Μπορεί κανείς να μεταβεί σε ένα τέτοιο σύστημα; Η απάντηση είναι ναι, άμεσα, αφού σε αντίθεση με τη μετάβαση σε ένα κανονικό κεφαλαιοποιητικό σύστημα, το «οιονεί κεφαλαιοποιητικό» δεν χρειάζεται δεκαετίες και μεγάλα πρόσθετα ποσά. Τα ίδια χρήματα θα διαχειριστεί λίγο πολύ το σύστημα, αλλά με πολύ διαφορετικά κίνητρα, αφού πλέον οι ασφαλιστικές εισφορές από κρυφός φόρος θα γίνουν όντως (εν μέρει) υποχρεωτική αποταμίευση. Δεν θα μπω σε περισσότερες λεπτομέρειες γιατί το θέμα είναι εξόχως τεχνικό και πολλά εξαρτώνται από τις μεταβατικές ρυθμίσεις. Απλώς θα σημειώσω ότι αν είχαμε εφαρμόσει κάτι τέτοιο από το 2001 (τότε προτάθηκε για πρώτη φορά από τους Φιλελεύθερους, ήταν μια πρόταση που είχα και ο ίδιος επεξεργαστεί), η Ελλάδα δεν θα είχε ποτέ χρεοκοπήσει, ούτε θα είχαν υπάρξει οι τεράστιες εσωτερικές κοινωνικές αδικίες που προκάλεσαν οι δεκαετίες ασφαλιστικής ρουσφετολογίας.
Θα δεχόντουσαν οι δανειστές μια τέτοια ριζική μεταρρύθμιση, αν υποθέσουμε ότι η επόμενη κυβέρνηση αποφάσιζε να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση; Πιθανότατα ναι γιατί η αξία της μακροχρόνια (λόγω της αυτόματης προσαρμογής του συστήματος των ορισμένων εισφορών στη γήρανση και τα πολύ ισχυρά κίνητρα για ανάπτυξη και αποταμίευση), υπερβαίνει κατά πολύ την βραχυχρόνια δημοσιονομική επιβάρυνση που συνεπάγεται η ανακούφιση των ασφαλισμένων που επιβαρύνονται υπερβολικά σήμερα.
Έχει τέλος νόημα να κάνουμε αυτή τη συζήτηση την ώρα που οι εισφορές καίνε τους πραγματικούς ανθρώπους; Είναι σήμερα ώρα για «θεωρίες»; Η απάντησή μου είναι απλή. Με το παρόν σύστημα, όπως και να το «ζουλήξει» κανείς το αποτέλεσμα θα είναι περίπου το ίδιο και το αδιέξοδο διαρκές. Μόνο μια πρόταση ριζικής και ρεαλιστικής μεταρρύθμισης υπάρχει ελπίδα να πείσει τους δανειστές να ανοίξουν ξανά τον φάκελο του ασφαλιστικού. Αλλιώς ο Σίσυφος ήρθε για να μείνει.
*Ο κ. Θόδωρος Σκυλακάκης είναι πρόεδρος της Δράσης.
