Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Στην Ελλάδα, υπάρχει ένα ιδιόμορφο καθεστώς σε οργανισμούς, ΜΚΟ και φορείς που έχουν επιφορτιστεί με κοινωφελείς σκοπούς και μη κερδοσκοπική δραστηριότητα: εμπλέκεται σχεδόν πάντα το διαχειριστικό τμήμα του κάθε φορέα με το διοικητικό. Για πολλούς και διάφορους λόγους, ο διαχειριστής απαιτεί και τελικά καταφέρνει να ταυτίζεται με το management, δημιουργώντας μια καθεστωτική πραγματικότητα «ιδιοκτησίας» στις αποφάσεις.
Όσα διαδραματίζονται στην υπόθεση του «Grexit» που αποφάσισε η διεθνής Unicef για το γραφείο της Αθήνας επαναφέρουν το τεράστιο ζήτημα της αφερεγγυότητας των ελληνικών οργανισμών και της δικαιολογημένης καχυποψίας που διακατέχει τους Έλληνες πολίτες απέναντί τους. Στις δεκαετίες που πέρασαν, έγιναν πάρα πολλά στη Unicef, με αποτέλεσμα, στο πλήρωμα του χρόνου, να φτάσει η ώρα της εξευτελιστικής αυλαίας.
Όπως δήλωσαν στον «Φ» η πρόεδρος της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής Unicef, Σοφία Τζιτζίκου, και ο σημερινός ταμίας, Θάνος Ορφανός, πρόκειται για μία υπόθεση που κάποια στιγμή θα έπαιρνε τον δρόμο των αυστηρών ελέγχων, εφόσον δεν υπήρχε διαφάνεια και συμβατότητα με τα διεθνή δεδομένα. Στην ουσία, δεν πρόκειται για οικονομικό σκάνδαλο που βαραίνει κάποια πολιτική ηγεσία, αλλά την πλημμελή, διαχρονική παθογένεια της ελληνικής πραγματικότητας.
Η κα Τζιτζίκου αναλαμβάνει τη διοίκηση, τον Μάιο του 2016, ως επικεφαλής ενός εννεαμελούς Εκτελεστικού Συμβουλίου και αμέσως αποφασίζει να αντιμετωπίσει διάφορες «μη κανονικότητες», όπως υπέρογκους μισθούς και καθεστωτική αντίληψη από τον προηγούμενο οικονομικό διευθυντή, Γιώργο Σακελλαρίου, ο οποίος αποχωρεί τον Μάρτιο του 2017.
Ο πρώτος έλεγχος γίνεται σε βάθος τριετίας (2013-2015) από την εταιρεία Deloitte και προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία, τα οποία κοινοποιούνται στα κεντρικά της Γενεύης, με αποτέλεσμα να προχωρήσουν από κοινού, στον δεύτερο και καθοριστικό διαχειριστικό έλεγχο, από την εταιρεία PriceWaterhouse Coopers, σε βάθος 15ετίας. Tα στοιχεία είναι τόσο επιβαρυντικά που οδηγούν τον Gary Stahl, γενικό διευθυντή της Unicef στην Νέα Υόρκη, να αποφασίσει το πάγωμα της συνεργασίας με το γραφείο της Αθήνας, την απόσυρση του σήματος και την εκπόνηση νέου πορίσματος.
Εκ του αποτελέσματος και των γεγονότων των δύο τελευταίων χρόνων, φαίνεται ότι η σημερινή διοίκηση δεν ευθύνεται για τις διαχειριστικές αμαρτίες παρελθόντων ετών. Υπάρχει όμως μία εύλογη απορία για τις προθέσεις της αποκάλυψης, που προκύπτει από δύο εγγενή και συναφή περιστατικά: το ένα είναι το δάνειο που συνήψε ένας έμμισθος υπάλληλος του οργανισμού, με την εγγύηση της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής -το ποσό του αφαιρέθηκε από το εφάπαξ- και το άλλο, το πιο κραυγαλέο, η αποκάλυψη της πλαστότητας του πτυχίου (Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, ΟΠΑ) της νέας οικονομικής διευθύντριας, Αγγελικής Δάμου, που ανέλαβε μετά την αποπομπή του Σακελλαρίου.
Πάντα σύμφωνα με την κα Τζιτζίκου και τον κ. Ορφανό, η Αγγελική Δάμου επελέγη μετά τον Μάρτιο του 2017, μεταξύ 98 υποψηφιοτήτων για την εν λόγω θέση και μέσα στους επόμενους μήνες, αποκαλύφθηκε, ύστερα από καταγγελία συμβούλου και επιβεβαίωση του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Αθήνας, ότι το υποτιθέμενο πτυχίο της από το ΟΠΑ ήταν πλαστό! Το αποτέλεσμα ήταν να παυθεί από τα καθήκοντά της και, ταυτόχρονα, να δημιουργηθεί τεράστιο θέμα ηθικής στα κεντρικά γραφεία της Unicef στη Γενεύη.
Το παραπάνω περιστατικό είναι πιθανόν να ξεχείλισε το ποτήρι της υπομονής για την απόφαση παγώματος της ελληνικής Unicef, μολονότι η σημερινή διοίκησή της θέλει να το υποβαθμίσει. Είναι, βεβαίως, η αφορμή και όχι η αιτία. Είναι το κρούσμα που κορυφώνει τις αντιδράσεις για το μεγάλο χαλί των αμαρτιών και επιβεβαιώνει ότι η γενίκευση των συμπτωμάτων δεν είναι αυθαίρετη, αλλά οδηγεί σε βεβαιότητες και ασφαλή συμπεράσματα.
Αυτή τη στιγμή, η Ελληνική Εθνική Επιτροπή της Unicef δεν υφίσταται ως αυτόνομη μη κυβερνητική οργάνωση, διασύροντας, για άλλη μία φορά, τη χώρα στο εξωτερικό και κλονίζοντας την εμπιστοσύνη προς τους φορείς κοινής ωφέλειας και τους οργανισμούς της. Επιπλέον, δημιουργούνται μεγάλα ερωτήματα για τη δραστηριότητα του παρελθόντος και για τους ανθρώπους που εμπλέκονταν σε αυτή.
Η κεντρική Unicef προσανατολίζεται πλέον στη δημιουργία ενός φορέα ο οποίος θα στελεχώνεται από νέα πρόσωπα, πιθανότατα και από ξένα στελέχη, τα οποία θα διαθέτουν το know-how και δεν θα εξαρτώνται από την εποπτεία του εθνικού ελέγχου.
Σε κάθε περίπτωση, όλη αυτή η δραματοποίηση της υπόθεσης δεν συνιστά οικονομικό, αλλά διαχειριστικό σκάνδαλο, το οποίο αποδεικνύεται ακόμα πιο σοβαρό για τον γενικότερο συμβολισμό του. Είμαστε μια χώρα, μια κοινωνία, μια πολιτεία, που δεν διαθέτει ούτε την ηθική ούτε και την ωριμότητα να διοικήσει και να διαχειριστεί τους θεσμούς, τα συστήματα και τις οργανώσεις της. Και για αυτόν ακριβώς τον λόγο, δεν μπορούμε να εμπνεύσουμε σεβασμό σε κανέναν υποψήφιο εταίρο μας σε συνεργασίες και συνυπευθυνότητες.
Μόνο να σκεφτεί κανείς την έκπληξη που αισθάνθηκαν στη Γενεύη, όταν έμαθαν ότι η βασική συνομιλήτριά τους, οικονομική διευθύντρια της Αθήνας, κατηγορήθηκε για πλαστό πτυχίο, καταλαβαίνει τη συνέχεια των ελέγχων που τους οδήγησαν στην εκρηκτική και στα όρια της αγένειας, αντίδραση της προηγούμενης Πέμπτης...
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 24 Απριλίου.
