«Πέρα από τον έρωτα, την αγάπη και την απώλεια, εμμένω στην προδοσία, που θεωρώ συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης.
Προτιμώ την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, επειδή προσδίδει μια πιο έντονη βιωματική αίσθηση. Γράφω συχνά για όνειρα, που υπαινίσσονται συμβολικά το ταραγμένο υποσυνείδητο των ηρώων μου. Προσπαθώ να λύσω το αίνιγμα: Μπορεί η ενσυναίσθηση και η αγάπη να γίνουν φορείς ειλικρινούς και απόλυτης συγχώρεσης μιας μεγάλης προδοσίας;» Υποστηρίζει η θεσσαλονικιά συγγραφέας Τζένη Μανάκη. Με αυτές τις συγγραφικές εμμονές γράφτηκαν οι «Μικρές και μεγάλες προδοσίες», «Η σκιά της αμφιβολίας», «Για την Ελίζα», «Με το χέρι στο στήθος». Με τις ίδιες ακριβώς εμμονές στήνει και το καινούργιο βιβλίο.
Ο ήρωας ή η ηρωίδα της, όπως μας είπε στο Liberal.gr θα πρέπει και πάλι «Να τον γνωρίζω μέχρι τα βαθύτερα στρώματα της συνείδησής του. Να με “υπακούει” αλλά να διατηρεί και την αυτονομία του, να με ξαφνιάζει με κάποιες αντιδράσεις του, να διακρίνω στην ιστορία του το ευμετάβλητο – ρευστό στοιχείο της ζωής. Να αμφιβάλλει για τις αποφάσεις του, και ωστόσο να μην παραιτείται από τους στόχους του.»
Αλλά περισσότερα για το συγγραφικό εργαστήρι της Τζένης Μανάκη θα διαβάσετε στη συνέντευξη που ακολουθεί παρακάτω.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κυρία Μανάκη, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Συνήθως γράφω το πρωί, χωρίς αυτό να αποτελεί έναν απαράβατο κανόνα. Γράφω στο μικρό γραφείο μου με θέα τη θάλασσα. Συχνά κάποιες διαταραχές ύπνου, που ενδεχόμενα πηγάζουν και από εμμονικές σκέψεις σχετικά με την ψυχοσύνθεση και τη δράση των ηρώων, με οδηγούν στον υπολογιστή μέσα στη νύχτα, μέχρι το πρώτο φως της αυγής, χωρίς τελετουργία, με μία μόνο κούπα καφέ. Γενικά δεν έχω πρόβλημα χώρου για να γράψω, αρκεί να μην ενοχλεί την αισθητική μου. Με αποσυντονίζει η ακαταστασία και η κραυγαλέα κακογουστιά.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Ακόμη και όταν μία φράση ή μία εικόνα ενδέχεται να είναι το έναυσμα, αρχίζει μία διεργασία δημιουργίας ενός πλάνου στο μυαλό μου. Σχηματοποιώ κάπως την πλοκή ώστε να εκφράζεται η ιδέα που θέλω να περάσω. Με απασχολεί πολύ η πρώτη φράση. Μετά αφήνω την ιστορία να εξελιχθεί, τους ήρωες να αυτονομηθούν και να παρεκτραπούν. Σε κάποια φάση ενδέχεται να τραβήξω τα γκέμια για να τους οδηγήσω στο εφ΄ώ ετάχθη ο καθένας. Ορισμένοι αποδεικνύονται τελείως ανυπάκουοι και απολύτως ανθρώπινοι! Μου αρέσουν πολύ οι εκτός πλάνου εκτροπές.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Το βιβλίο μου «Η σκιά της αμφιβολίας». Εμπεριέχει μεταξύ των φανταστικών και κάποια μεταποιημένα βιωματικά στοιχεία σχετικά με ένα γνωστό μου ζευγάρι, που δεν βρίσκεται στη ζωή. Ένα κεφάλαιό του, το έγραψα στο μπαλκόνι ενός ξενοδοχείου στο Μάουι, όπου ταξίδεψα και την αλκοολική ηρωίδα μου, την ενέπλεξα, εξαιτίας της εκδικητικής της μανίας, σε μια φανταστική ερωτική περιπέτεια, που στη συνέχειά της δημιούργησε αβάσταχτες τύψεις.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Ναι, νομίζω ότι συμβαίνει σε όλους τους συγγραφείς. Πέρα από τον έρωτα, την αγάπη και την απώλεια, εμμένω στην προδοσία, που θεωρώ συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης.
Προτιμώ την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, επειδή προσδίδει μια πιο έντονη βιωματική αίσθηση. Γράφω συχνά για όνειρα, που υπαινίσσονται συμβολικά το ταραγμένο υποσυνείδητο των ηρώων μου. Προσπαθώ να λύσω το αίνιγμα: Μπορεί η ενσυναίσθηση και η αγάπη να γίνουν φορείς ειλικρινούς και απόλυτης συγχώρεσης μιας μεγάλης προδοσίας;
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Να είναι ανθρωποκεντρική, να εμπεριέχει ζητήματα οικουμενικού ενδιαφέροντος, κοινωνικοπολιτικά, θρησκευτικά, ψυχολογικά, ερωτικά, που απορρέουν από τις παρελθοντικές ή τρέχουσες συνθήκες ζωής. Να μην περιχαρακώνεται μέσα στον χρόνο και στον τόπο. Να μου δίνει την ευκαιρία να αναπτύξω τις ψυχολογικές αντιδράσεις των ηρώων. Με ιντριγκάρει η εμβάθυνση στο συνειδητό και υποσυνείδητο των ανθρώπων.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Πρέπει να εγκατασταθεί μέσα μου, να βρίσκομαι μαζί του σε διαρκή επαφή όπως με έναν πραγματικό άνθρωπο. Να τον γνωρίζω μέχρι τα βαθύτερα στρώματα της συνείδησής του. Να με “υπακούει” αλλά να διατηρεί και την αυτονομία του, να με ξαφνιάζει με κάποιες αντιδράσεις του, να διακρίνω στην ιστορία του το ευμετάβλητο – ρευστό στοιχείο της ζωής. Να αμφιβάλλει για τις αποφάσεις του, και ωστόσο να μην παραιτείται από τους στόχους του. Μου αρέσουν και οι κακοί ήρωες, γιατί το κακό απαιτεί μια ιδιαίτερη επινόηση. Μόνο σ’ έναν κακό ήρωα θα πρόσθετα το στοιχείο του ναρκισσισμού.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Αυτός για τον οποίο γράφω τώρα. Μια ιστορία που μου προέκυψε από το πουθενά. Μια αλλόκοτη πραγματική ιστορία που ξεπερνά κάθε μυθοπλαστική φαντασία. Εννοείται ότι προσθέτω στοιχεία μύθου στην πλοκή, και άλλα πρόσωπα που θα πλαισιώνουν τον κεντρικό ήρωα. Ωστόσο, η συγγραφή βρίσκεται σε αρχικό στάδιο ακόμη.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Πέρα από τα παιδικά αναγνώσματα, δεν θυμάμαι αν συνέβη στα 13 ή 14 χρόνια μου που διάβασα την Άννα Καρένινα. Εννοείται με ιντριγκάρισε ο μεγάλος εξωσυζυγικός έρωτάς της, η στάση του συζύγου της και με συγκλόνισε ο θάνατός της. Στα όσα σπουδαία συμβαίνουν στο βιβλίο του Τολστόι εμβάθυνα σε μετέπειτα ανάγνωση. Εξακολουθώ να το θεωρώ αριστούργημα της Λογοτεχνίας!
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Ναι, είναι το «Καρδιά τόσο Άσπρη» του Χαβιέρ Μαρίας, από τους αγαπημένους μου σύγχρονους συγγραφείς. Ένα μυθιστόρημα για τη δύναμη των λέξεων και τη δυνατότητα ν’ αλλάξουν τη ζωή εκείνου που θα τις ακούσει. Ένα βιβλίο για τα μυστικά, για το γάμο, τον φόνο, την παρότρυνση, την υποψία, για την ομιλία και την αποσιώπηση και για τις τόσο άσπρες- τόσο καθαρές- καρδιές που σιγά- σιγά λερώνονται μαθαίνοντας αυτά που δεν θέλησαν να μάθουν.
Ένα βιβλίο που μ’ έκανε να θέλω να ξαναρχίσω να γράφω.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Είναι πολύ μεγάλος ο κατάλογος των συγγραφέων. Πέρα από τους κλασικούς για τους οποίους τρέφω απεριόριστο θαυμασμό και θα ήθελα για μια ακόμη φορά να έχω τον χρόνο να διαβάσω, υπάρχουν τόσο πολλοί σύγχρονοι εξαιρετικοί συγγραφείς με συγκλονιστικά κείμενα! Με αναφορά ορισμένων θα αδικήσω κάποιους γι' αυτό προτιμώ να μην αναφερθώ σε ονόματα.
Από ποιητές αγαπώ τον Σεφέρη, τον Ελύτη, την Κική Δημουλά, τον Τ. Σ. Έλλιοτ, εκτιμώ και αρκετούς μικρότερου διαμετρήματος που καταφέρνουν να προσεγγίσουν το μεδούλι της ύπαρξης.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Όταν γράφω θέλω απόλυτη ησυχία. Η μουσική που αγαπώ με αποσυντονίζει γιατί εστιάζω πολύ σ’ αυτήν και χάνω τον ειρμό της σκέψης μου. Στη διάρκεια της συγγραφής ενός μυθιστορήματος, στις ελεύθερες ώρες διαβάζω εννοείται άλλα βιβλία και παρακολουθώ εικαστικές εκθέσεις, πηγαίνω σε συναυλίες, παρακολουθώ θέατρο και σινεμά, εννοείται στην εκτός covid εποχή... Λατρεύω την Τέχνη σε κάθε μορφή της!
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Όπως προανέφερα αυτό που γράφω βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, οπότε θα αναφερθώ στο τελευταίο βιβλίο μου, που εκδόθηκε κάποιους μήνες νωρίτερα με τίτλο «Με το χέρι στο στήθος». Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με υπόβαθρο την τρομοκρατία και την ενδοοικογενειακή βία, ζητήματα που προκαλούν αναταράξεις σ’ έναν μεγάλο έρωτα, ανάμεσα στην Ελληνίδα- νησιώτισσα ηρωίδα μου, και έναν Αλγερινό συγγραφέα, του οποίου ο γιος, από προηγούμενο γάμο, εμπλέκεται στην ισλαμική τρομοκρατία.
Η αδελφή της κεντρικής ηρωίδας παραμένει στο νησί αντικαθιστώντας τον γιατρό πατέρα τους, παντρεύεται, ως λύση σε “ανυπέρβλητο” πρόβλημά της, τον γιο ενός ψαρά, που την κακοποιεί, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Πρόκειται για έναν πολυπρόσωπο μύθο που μου δίνει την ευκαιρία να αναπτύξω ζητήματα ανθρωπίνων σχέσεων, πολιτικής, μετανάστευσης, διαφορετικότητας θρησκειών, αντιλήψεων και νοοτροπιών, με χαρακτήρες που ψυχογραφώ (νομίζω) σε βάθος. Λόγω της επαγγελματικής ιδιότητας της ηρωίδας – υπεύθυνη δημοσιογράφος πολιτιστικού ένθετου σε περιοδικό- αρκετές σελίδες είναι αφιερωμένες σε πολιτιστικά θέματα, κυρίως στο θέατρο. Έχω επιλέξει, το σύνολο του κειμένου να αποτελεί ένα άτυπο διεθνές χρονικό των πρώτων χρόνων του νέου αιώνα. Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη και η πλοκή εκτυλίσσεται στην Τυνησία, το Λονδίνο, το Παρίσι και ένα μεγάλο μέρος σ’ ένα ελληνικό νησί που δεν κατονομάζω.
Γούρι μου για το τελευταίο μου μυθιστόρημα είναι η υπέροχη εγγονούλα μου Νικολέττα – Θεοδώρα Στασίνος, στην οποία το αφιερώνω, και η οποία “απαίτησε” “το main character” να έχει το όνομά της.
