Την ονόμασαν «παρέλαση του θανάτου». Ο λόγος για την πρωτομαγιάτικη παρέλαση στο Κίεβο του 1986, λίγες μέρες μετά την έκρηξη στο Τσερνομπίλ. Τριανταπέντε χρόνια μετά, μέσα στην πανδημία, στην Ελλάδα του 2021, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και λοιποί συγγενείς οργάνωσαν 632 «παρελάσεις θανάτου» μέσα σε 50 μέρες! Για να αποδειχθεί πως για τα ολοκληρωτικά καθεστώτα και τους θιασώτες τους η ανθρώπινη ζωή συνεχίζει να μην έχει καμιά αξία.
Τα στοιχεία που ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης έδωσε από το βήμα της Βουλής είναι συγκλονιστικά: Μέσα στο τρίτο κύμα της πανδημίας οι κύριοι αυτοί δεν δίστασαν να κάνουν επίδειξη των κομμουνιστικών καταβολών τους, αναλαμβάνοντας, όπως τότε οι Σοβιετικοί, το ρίσκο.
Ένα ρίσκο που γνώριζαν τότε οι Σοβιετικοί, όπως σήμερα ο Τσίπρας. Και το ανέλαβαν! Διότι σε όλες τις ολοκληρωτικές νοοτροπίες ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Το κάνουν οι αρνητές και οι ακροδεξιοί στην Ευρώπη, το κάνουν ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ στην Ελλάδα. Ο καθένας με τον ολοκληρωτισμό του.
Ήταν μια λαμπρή μέρα εκείνη η Πρωτομαγιά στην Ουκρανία. Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 26 Απριλίου, είχε συμβεί η έκρηξη στον αντιδραστήρα 4 του πυρηνικού εργοστασίου του Τσερνομπίλ. Το καθεστώς όχι μόνο απέκρυψε για πολλές μέρες το δυστύχημα από όλον τον υπόλοιπο κόσμο, όχι μόνο δεν κάλεσε τον τοπικό πληθυσμό να παραμείνει στο σπίτι του, αλλά αντίθετα χρησιμοποίησε όλα τα μέσα για να επιβάλει σε δεκάδες χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά –ανάμεσά τους πολλές έγκυες– να παρελάσουν στους δρόμους της πρωτεύουσας. Κάτω ακριβώς από το ραδιενεργό νέφος. Για να «τιμήσουν» την Εργατική Πρωτομαγιά! Έπρεπε να βρίσκονται εκεί. Οι κομματικοί κομισάριοι έπαιρναν παρουσίες!
Είχαν να γιορτάσουν πολλά: Πρωτομαγιά οι Σοβιετικοί στρατιώτες ύψωσαν τη σημαία τους στο Ράιχσταγκ στο Βερολίνο, 9 Μαΐου οι Ναζί παραδόθηκαν άνευ όρων στους Σοβιετικούς που είχαν καταλάβει την πόλη.
Με κόκκινες σημαίες κάτω από το ραδιενεργό νέφος
Στο Κίεβο και στις γύρω πόλεις, άνθρωποι χαμογελαστοί, με πανό, μπαλόνια, λουλούδια και κόκκινες σημαίες περπάτησαν, τραγούδησαν, χόρεψαν. Δεν είχαν μάθει τίποτε! Η Μόσχα έκανε το παν για πείσει –κυρίως τις άλλες χώρες– πως η φωτιά στον αντιδραστήρα τέθηκε αμέσως υπό έλεγχο.
Εκείνη την 26η Απριλίου, ασυνήθιστα επίπεδα ακτινοβολίας καταγράφονταν σε Πολωνία, Ρουμανία, Αυστρία και Γερμανία. Στις 30 Απριλίου η ραδιενέργεια είχε φθάσει στην Βόρεια Ιταλία και την Ελβετία. Την Πρωτομαγιά είχε ταξιδέψει ως τη βόρεια Ελλάδα, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Βρετανία. Και στις 3 Μαΐου στο Ισραήλ, στο Κουβέιτ και στην Τουρκία.
Αλλά στη Σοβιετική Ένωση όλα ήταν ειδυλλιακά. Η «Πράβδα» έγραφε για μια «ατμόσφαιρα χαράς και αγαλλίασης», καθώς στην Κόκκινη Πλατεία τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου έστεκαν ως ακίνητες κεφαλές στο βάθρο μπροστά από το Μαυσωλείο του Λένιν, πλάι στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Σε όλη την Ουκρανία, ένα εκατομμύριο άνθρωποι εκτέθηκαν σε υψηλότατα επίπεδα ακτινοβολίας επειδή «έπρεπε να γιορτάσουν».
Στο Κίεβο, ο πρώτος γραμματέας και μέλος του Πολιτικού Γραφείου Βλάντιμιρ Σρμπέρμσκι τέθηκε επικεφαλής των εκδηλώσεων. Τα ίδια και στο Μινσκ της Λευκορωσίας, όπου ο πρώτος γραμματέας Σλιάνκοφ, ευρισκόμενος εν αναμονή μιας προαγωγής του, αγνόησε τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων, υποστηρίζοντας πως δεν έπρεπε να προκληθεί πανικός στον πληθυσμό.
«Όλα είναι υπό έλεγχο», επαναλάμβανε, την ώρα που οι επιστήμονες ζητούσαν εκκενώσεις περιοχών, φωνάζοντας πως αυτό που έπεφτε στα εδάφη της Λευκορωσίας αντιστοιχούσε με 350 βόμβες Χιροσίμας.
«Είσαι τρελός;»
Στο βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς «Φωνές από το Τσερνομπίλ», περιλαμβάνεται η μαρτυρία του Βαλεντίν Αλεξέγιεβιτς Μπορσέβιτς, πρώην διευθυντή του Ινστιτούτου Πυρηνικής Ενέργειας της Ακαδημίας Επιστημών της Λευκορωσίας:
«Μου τηλεφώνησε ένας φίλος και μου είπε ότι κατά τη διάρκεια των διακοπών θα επισκέπτονταν τους γονείς της συζύγου του, που ζούσαν στο Γκόμελ, περιοχή ένα βήμα από το Τσερνομπίλ. Θα πήγαιναν με τα παιδιά, μου είπε».
«Μια υπέροχη απόφαση», φώναξα. «Είσαι τρελός!». Ο Μπορσέβιτς έσωσε τη ζωή του φίλου του και της οικογένειάς του. Αλλά αυτό δεν συνέβη με χιλιάδες Λευκορώσους που συνήθιζαν να επισκέπτονται την περιοχή στις διακοπές τους.
Εκείνες τις μοιραίες ημέρες σε όλες τις περιφερειακές επιτροπές του Κομμουνιστικού Κόμματος δόθηκε η οδηγία οι εκδηλώσεις να πραγματοποιηθούν κανονικά ωσάν να μην είχε συμβεί τίποτε.
Προφανώς, ουδείς τόλμησε να ματαιώσει τους εορτασμούς. Όλοι πέρασαν πάνω από δύο ώρες κάτω από τον καυτό ήλιο, χωρίς καπέλα, χωρίς ένα πιο προστατευτικό ρούχο. Και το ξαναέκαναν λίγο μετά, στην Ημέρα της Νίκης, στις 9 Μαΐου.
«Μουσική, τραγούδι, χορός, τα ακορντεόν έπαιζαν, ήπιαμε άφθονη βότκα», θυμόταν αργότερα ο Βλάντιμιρ Ματβέβιτς Ιβάνοφ, πρώτος γραμματέας της περιφερειακής επιτροπής του Σλάβγκοροντ.
Και το χειρότερο: Στους μήνες που ακολούθησαν η ζωή συνεχίστηκε κανονικά. Τα χωράφια σπάρθηκαν, ακολούθησε η συγκομιδή της σοδιάς, τα ζώα συνέχισαν να βόσκουν, τα προϊόντα καταναλώθηκαν σε όλη την Σοβιετική Ένωση, τα παιδιά βουτούσαν σε μολυσμένες με ραδιενέργεια λακκούβες.
Φοβήθηκαν μήπως τους κατηγορήσουν για προδοσία
Πολλά χρόνια μετά, πολλοί ομολόγησαν πως είχαν ανησυχήσει αλλά φοβήθηκαν μήπως κατηγορηθούν για προδοσία. Έβαζαν τις ειδήσεις και άκουγαν πως όλα αυτά είναι προπαγάνδα για να υπονομευτεί ο κομμουνισμός!
Όπως είπε η Ναταλία Αρσενίβνα Ροσλάβα, «ένιωθες την ανάγκη να βρεθείς ανάμεσα στον κόσμο, να είμαστε όλοι μαζί, να φανεί πως δεν επικρίνεις τις αρχές, την κυβέρνηση, τους κομμουνιστές ηγέτες. Δεν θυμάμαι άλλη πρωτομαγιάτικη παρέλαση τόσο μαζική, τόσο χαρούμενη».
Με λίγα λόγια, πολλοί ήξεραν. Αλλά τους είχαν κάνει να πιστέψουν πως όλα ήταν προϊόν συνωμοσίας κατά του κομμουνισμού. Και βγήκαν έξω να τον… υπερασπιστούν! Εκεί τους περίμενε ο θάνατος. Διότι ακριβώς στις περιοχές του Γκομέλ και του Μογκίλιοφ είχε οδηγήσει η φορά του ανέμου το μεγαλύτερο μέρος του ραδιενεργού νέφους.
Κάθε άλλο παρά τυχαία, σε όλες τις πρωτομαγιάτικες παρελάσεις, ο κόσμος κράδαινε και τα πορτρέτα των κομμουνιστών ηγετών. Ποιος θα τολμούσε να τους κρίνει, άλλωστε;
Κι’ αν στη Μόσχα η κομματική νομενκλατούρα έκανε την εμφάνισή της, δεν συνέβη το ίδιο στο Χάρκοβο της Ουκρανίας. Ο λαός πανηγύριζε, αλλά το βάθρο όπου συνήθως στεκόταν η τοπική κομματική ηγεσία ήταν κενό. Οι φοβεροί και τρομεροί ηγέτες είχαν φροντίσει να προφυλάξουν τον εαυτό τους.
Τέτοιος αμοραλισμός!
«Μπείτε γρήγορα μέσα!»
Στο Κίεβο, στα σπίτια είχαν μείνει μόνο οι ηλικιωμένοι. Εκείνοι δέχθηκαν τα πρώτα τηλεφωνήματα πως κάτι είχε συμβεί στο Τσερνομπίλ. Στέκονταν όλο ανησυχία στις πόρτες και στα παραθύρια περιμένοντας να δουν τους αγαπημένους τους να επιστρέφουν από τις εορταστικές εκδηλώσεις. «Μπείτε γρήγορα μέσα!», φώναξαν μόλις τους είδαν να προβάλλουν.
Λογικό. Μόλις είκοσι δευτερόλεπτα είχε κρατήσει το μήνυμα που είχαν ακούσει από την τηλεόραση, δυο μέρες μετά το τρομερό πυρηνικό δυστύχημα. Και τι έλεγε; Μα ότι είχε υπάρξει ένα πρόβλημα στο Τσερνομπίλ, αλλά οι (πάνσοφες) αρχές το είχαν θέσει υπό έλεγχο. Και ακολουθούσε «ρεπορτάζ» από τα πυρηνικά ατυχήματα του καπιταλισμού, με αναφορές στο Three Mile Island.
Κανείς δεν γνώριζε ότι στην περιοχή είχαν αποσταλεί οι περίφημες «ομάδες αυτοκτονίας» με πυροσβέστες που μπήκαν ηρωικά μέσα στη φωτιά, αποτρέποντας μια μεγαλύτερη έκρηξη.
Ούτε γνώριζαν ότι οι πιο κοντινές πόλεις είχαν εκκενωθεί. Ούτε ότι είχε προκληθεί μια τεχνητή βροχή που τελικά έπεσε στη Λευκορωσία.
Αργότερα, ο ίδιος ο Γκορμπατσόφ παραδέχθηκε πως το κόστος του δυστυχήματος οδήγησε στην κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας, που τελικά υπήρξε η συνέχεια του τσαρικού αυταρχισμού.
Ως «πατερούλη» έβλεπαν τον τσάρο οι Ρώσοι, ως «πατερούλη» και τον Στάλιν.
Η τραγωδία της Κοντίνκα
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο τελευταίος τσάρος Νικόλαος Β’, είχε κατηγορηθεί για κάτι αντίστοιχο, εξαιτίας του οποίου ονομάστηκε «ο αιμοσταγής τσάρος». Είχε ενθρονιστεί στις 26 Μαΐου 1896 και τέσσερις μέρες μετά, στη διάρκεια των εορτασμών, συνέβη αυτό που έμεινε στην Ιστορία ως η «τραγωδία της Κοντίνκα»: 1.300 άνθρωποι ποδοπατήθηκαν και έχασαν τη ζωή τους καθώς προσπαθούσαν να πλησιάσουν τους μπουφέδες με τα εδέσματα και τα δώρα.
Ο Νικόλαος και η σύζυγός του Αλεξάνδρα ενημερώθηκαν για το τραγικό γεγονός. Αλλά προτίμησαν να μην ακυρώσουν τον χορό που έδινε προς τιμήν τους το ίδιο βράδυ η γαλλική πρεσβεία. Και μόνο την επομένη επισκέφθηκαν στο νοσοκομείο τους επιζήσαντες.
Στη Ρωσία, ενενήντα χρόνια μετά η Ιστορία επαναλήφθηκε.
Και τώρα την βλέπουμε να επαναλαμβάνεται στην Ελλάδα του 2021. Και μάλιστα από αυτούς που τον καιρό του Τσερνομπίλ μας συμβούλευαν να μην δίνουμε σημασία στη δυτική προπαγάνδα και να τρώμε άφοβα τα μαρούλια!
Οι ίδιοι άνθρωποι σήμερα, οργανώνοντας και λαμβάνοντας μέρος σε πάνω από εξακόσιες συγκεντρώσεις σε λιγότερο από δύο μήνες, ταυτίζονται με τους αρνητές του κορονοϊού…
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, Ν.Δ., υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος.
