Όταν τους άκουγα να λένε ότι η φωτιά πηγαίνει προς το Διόνυσο, αναρωτιόμουν αν είχα ακούσει καλά, γιατί έβλεπα ότι η πυρκαγιά κατευθύνεται προς τα κάτω, προς τη Ραφήνα.
Τα λόγια είναι του δημάρχου Πεντέλης Δημήτρη Στεργίου που μεταφέρει στο Liberal.gr τη προσωπική του μαρτυρία από τις πρώτες κρίσιμες στιγμές της πυρκαγιάς, όταν το μέτωπο βρισκόταν ακόμη στη Νταού, και αν είχαν γίνει οι σωστές εκτιμήσεις, η τραγωδία μπορούσε να είχε αποφευχθεί.
Στη συνέντευξή του εξηγεί γιατί οι εμπλεκόμενοι δεν έκαναν τίποτα σωστά, για ένα θανατηφόρο αλαλούμ ευθυνών, και για την ανυπαρξία της Πολιτικής Προστασίας και του επικεφαλής της Ι. Καπάκη που έχει επιλεγεί με κομματικά κριτήρια, και έδινε εντολές από 15 χιλιόμετρα μακριά.
Και περιγράφει ένα ντόμινο συνεχόμενων λανθασμένων επιλογών και αποφάσεων, από τους εσφαλμένους υπολογισμούς της Πυροσβεστικής για τη φορά της πυρκαγιάς, και την καθοριστική απόφαση να μη δοθεί εγκαίρως μάχη φθοράς στο Βουτζά, ώστε αυτή να φθάσει αποδυναμωμένη στη Λ. Μαραθώνος, έως την ευθύνη του δημάρχου Μαραθώνα να μην διατάξει εκκένωση της ευρύτερης περιοχής στο Μάτι.
«Ντρέπομαι που το λέω, αλλά δεν ξέρω ποιος ακριβώς συντόνιζε», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Στεργίου, και προσθέτει «είναι θέμα χρόνου να επαναληφθεί μια παρόμοια τραγωδία αφού όλα τα δάση γύρω από την Αθήνα είναι σαν αυτά στο Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι στη Ραφήνα, και είναι άγνωστο πόσοι από τους δήμους της Αττικής έχουν σχέδια εκκένωσης». Σχολιάζοντας το γεγονός ότι δεν παραιτήθηκε κανείς, απαντά με νόημα για τους κυβερνώντες «δεν έχουν συναίσθηση του τι έγινε».
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Έχετε αντιμετωπίσει ένα σωρό πυρκαγιές τα τελευταία χρόνια. Πείτε μας τι δεν έγινε σωστά σε αυτήν τη πυρκαγιά;
Κοιτάζοντας την εξέλιξη από την αρχή ως το τέλος, τα όσα συνέβησαν στο δεύτερο σκέλος της πυρκαγιάς, μου προκάλεσαν τεράστια έκπληξη. Στη ζώνη ευθύνης του δήμου μου, αυτή αντιμετωπίστηκε άμεσα δίχως καταστροφές όπως οι προηγούμενες. Δηλαδή η έγκαιρη άφιξη των εθελοντών και των πυροσβεστικών οχημάτων, και ο συντονισμός, είχε συνέπεια να πάμε σπίτι-σπίτι, να γλιτώσουν οι άνθρωποι και οι περιουσίες.
Στη ζώνη ευθύνης όμως άλλων δήμων, αυτά τα στοιχεία απουσίαζαν. Απορώ γιατί ο μηχανισμός δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι οι πυρκαγιές έχουν πλέον αλλάξει μορφή, τα σπίτια διαπλέονται με το δάσος σε μια μεικτή ζώνη. Άρα η ιεράρχηση δεν πρέπει να είναι σώζουμε πρώτα το δάσος, αλλά πρώτα οι άνθρωποι, μετά τα σπίτια, και τελευταίο το δάσος.
Εννοείται ότι δεν έχει γίνει αυτό κατανοητό από τη Πυροσβεστική, ώστε να τροποποιήσει και εκείνη, το δόγμα της;
Δεν έχει γίνει τίποτα κατανοητό, και από κανένα.
Έχει γίνει κατανοητό από τη Πολιτική Προστασία;
Γιατί υπάρχει Πολιτική Προστασία ; Τι νομίζετε δηλαδή ότι είναι η Πολιτική Προστασία; Έχετε δει εσείς ποτέ κάποιον από τη Πολιτική Προστασία να βρίσκεται στο πεδίο των επιχειρήσεων και να οργανώνει τους εμπλεκόμενους στη πυροπροστασία; Εγώ λοιπόν που συμμετέχω σε αυτή τη διαδικασία, σας λέω ανεπιφύλακτα ότι ο συντονισμός στο πεδίο των επιχειρήσεων, με άριστα το 10, αν πάρει 3, θα είναι πολύ.
Όταν ξέσπασε η φωτιά στη Νταού Πεντέλης, επικοινωνήσατε με τον κ. Καπάκη, τον ΓΓ Πολιτικής Προστασίας;
Γιατί να επικοινωνήσω; Δεν έπρεπε αυτός να βρίσκεται στη πρώτη γραμμή; Έχετε εσείς δει ποτέ κινητό κέντρο επιχειρήσεων να έρχεται επιτόπου στις πυρκαγιές; Τι άποψη μπορεί να έχει ένας άνθρωπος που λειτουργεί για να διευθύνει τις πολεμικές επιχειρήσεις κατάσβεσης μιας πυρκαγιάς, ευρισκόμενος σε απόσταση 10 και 15 χιλιομέτρων από την εστία της;
Δέκα χρόνια έχω να δω, κινητό κέντρο επιχειρήσεων. Αν όμως είχαν εγκαταστήσει ένα κέντρο επιχειρήσεων στη Νταού Πεντέλης, θα αντιλαμβάνονταν, όπως και εγώ, ότι η πυρκαγιά, από τη στιγμή που πέρασε την Ιερά Μονή του Παντοκράτορος, χωρίς να αντιμετωπισθεί στο εκεί ύψωμα, και μπήκε στο δάσος του Βουτζά, έπρεπε την ίδια στιγμή, να εισηγηθεί η Πυροσβεστική στο δήμαρχο, την άμεση εκκένωση της περιοχής από ανθρώπους. Το είπε κανείς; Έγινε;
Τι εντύπωση σας έκανε ότι ο κ. Καπάκης, ο πλέον αρμόδιος για το συντονισμό αντιμετώπισης των πυρκαγιών, απουσίαζε από το πάνελ της προχθεσινής συνέντευξης που έδωσαν οι κ.κ. Τζανακόπουλος-Τόσκας;
Όταν διορίζεις κάποιον με κομματικά κριτήρια, έτσι συμβαίνει…
Έχετε επίσης δηλώσει ότι έπρεπε να είχε δοθεί μια μάχη φθοράς της φωτιάς στο Βουτζά, ώστε αυτή να φθάσει αποδυναμωμένη, δηλαδή «κουρασμένη», στη Λεωφόρο Μαραθώνος, και μετά στη παραλία...
Αυτό ήταν και το κυρίαρχο λάθος όλου του συντονισμού. Στη φωτιά αυτή έγιναν πάρα πολλά λάθη. Το πρώτο και βασικότερο ήταν ότι μετά την έξοδό της από τον οικιστικό ιστό της Νταού Πεντέλης, κανείς δεν έκρινε σκόπιμο να τη φθείρει. Να ελαττώσει τη δυναμική της.
Η φωτιά, με την ανώμαλη κατεύθυνση που είχε πάρει στη πορεία, έφθασε στη παραλία με περισσότερο «θυμό» απ' ότι είχε νωρίτερα, και με πλήρη θερμικό φορτίο! Δηλαδή στη μεγάλη της διαδρομή δεν εφθάρη, δεν φρόντισε κανείς να πλήξει τη δύναμή της, να την κάνει πιο αδύνατη…
Ευθύνη της Πυροσβεστικής, που υποτίμησε τα δεδομένα, δεν ήταν αυτό;
Ασφαλώς. Διότι τα δύο αεροπλάνα και τα δύο ελικόπτερα που ενεργούσαν εκείνες τις στιγμές, προφανώς δεν αρκούσαν για να φθείρουν μια τέτοια αστραπιαία φωτιά. Έπρεπε ο μηχανισμός να είναι πολύ πιο καλά προετοιμασμένος. Αυτός είναι και ο λόγος που σας έλεγα νωρίτερα ότι η ιεράρχηση πρέπει πλέον να είναι «άνθρωποι-σπίτια- δάσος»...
Σας άκουσα επίσης να λέτε πως όταν υποδείξατε στην Πυροσβεστική το κομμένο καλώδιο της ΔΕΗ στα 60 μέτρα από το σπίτι σας στη Νταού, και ο επικεφαλής σας ρώτησε αν χρειάζεται να εκκενωθεί η περιοχή σας, εσείς απαντήσατε πως όχι. Και τους εξηγήσατε ότι δεν χρειάζεται εκκένωση, ακριβώς επειδή η φωτιά κατευθύνετε προς τα κάτω. Είναι δυνατόν εσείς να «είδατε» ότι η πυρκαγιά κατευθυνόταν προς τη Ραφήνα, αλλά να μην το «είδε» η Πυροσβεστική ;
Έχοντας και τη στρατιωτική μου εμπειρία, θεωρώ ότι η αυτοψία και η αναγνώριση πριν τη λήψη κάθε απόφασης είναι επιβεβλημένη. Έσπευσα λοιπόν εκείνα τα πρώτα κρίσιμα λεπτά της φωτιάς στη Νταού, να ανέβω με τη μηχανή μου το χωματόδρομο πάνω από τον Βουτζά, όπου και κάηκα στο δεξί μου χέρι, προκειμένου να αποκτήσω εικόνα. Όταν λοιπόν τους άκουγα μετά να λένε ότι η φωτιά πηγαίνει προς το Διόνυσο, αναρωτιόμουν αν είχα ακούσει καλά, γιατί κορόιδευαν τον κόσμο. Η φωτιά κατευθυνόταν προς τη Ραφήνα.
Στη πράξη αυτό που σας λέω είναι ότι η Πυροσβεστική θα έπρεπε να λειτουργεί όπως οι Ένοπλες Δυνάμεις. Δηλαδή, το επιτελείο θα έπρεπε να βρίσκεται στο τόπο των επιχειρήσεων. Στο πεδίο όμως των επιχειρήσεων δεν ξέραμε ποιος είναι ο αρχηγός που συντονίζει όλους αυτούς τους ανθρώπους που εμπλέκονται σε ένα «πόλεμο».
Τελικά, ποιός συντόνιζε, και τι, δήμαρχε εκείνες τις κρίσιμες στιγμές;
Σας απαντώ πως δεν γνωρίζω, παρ' ότι είμαι ένας κρίκος όλης αυτής της αλυσίδας και ντρέπομαι που το λέω. Εγώ προσπαθούσα και προσπαθώ να λειτουργήσω σωστά στο σκέλος της πρόληψης στο οποίο είμαι υπεύθυνος.
Όταν όμως έρχεται η ώρα της καταστολής, βρίσκομαι μπροστά σε ένα αδιέξοδο, ένα αλαλούμ. Ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Δούλεψαν σωστά τα αεροπλάνα, εντάξει. Δεν δούλεψαν σωστά τα αεροπλάνα, τότε η φωτιά θα κάψει τα πάντα, και θα σβήσει εκεί που σβήνει πάντα, δηλαδή στη θάλασσα.
Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι ο ηγετικός ρόλος της Πολιτικής Προστασίας στο πεδίο της πυρκαγιάς ήταν ανύπαρκτος. Στην ουσία, αυτοί που λειτουργούν στο πεδίο των επιχειρήσεων είναι το Πυροσβεστικό Σώμα, συνεπικουρούμενο από τις δυνάμεις της αυτοδιοίκησης. Η Πολιτική Προστασία στη λειτουργία της έχει απαξιωθεί, και πρέπει να επανεξεταστεί.
Η αλήθεια είναι ότι πριν από λίγα χρόνια το σύστημα Πολιτικής Προστασίας είχε κάποια προσωπικότητα και παρουσία στο πεδίο των επιχειρήσεων. Τα τρία τελευταία χρόνια, αυτό έπαψε να υπάρχει, δίχως να ξέρω γιατί.
Τι εννοείτε ;
Εννοώ καταρχήν ότι η Πολιτική Προστασία δεν ελέγχει τους δήμους που έχουν την ευθύνη της πρόληψης, κατά πόσο διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα.
Δεν ελέγχει αν έχουμε ασυρμάτους, κέντρα επιχειρήσεων που να λειτουργούν επί 24ωρου βάσεως, οχήματα άμεσης επέμβασης, αν στελεχώνουμε τα παρατηρητήρια, αν κάνουμε αποψίλωση από τα ξερά χόρτα οικοπέδων και ακάλυπτων χώρων. Το υπουργείο Εσωτερικών, δεν ελέγχει που πηγαίνουν τα χρήματα τα οποία δίνει στους Δήμους.
Αλλά και στο θέμα της καταστολής, ο ρόλος της Π. Προστασίας χάνεται, και αναδεικνύεται ο ηγετικός ρόλος της Πυροσβεστικής. Αναζητείστε λοιπόν τα κενά, στις δομές, τις λειτουργίες, και το συντονισμό στο πεδίο των επιχειρήσεων. Έτσι συμβαίνει όταν τα στελέχη στη Πολιτική Προστασία είναι κομματικά, ένα διαχρονικό φαινόμενο, όχι μόνο επί ΣΥΡΙΖΑ.
Στο χώρο λοιπόν αυτό χρειάζεται να συσταθεί ένα υπουργείο, με επικεφαλής κατόπιν αξιοκρατικής και όχι κομματικής επιλογής, προκειμένου να αναδιαρθρώσει ένα αποτυχημένο σύστημα σε όλους τους πυλώνες του. Δεν προβληματίζει δηλαδή κανέναν ότι δεν υπάρχει ο παραμικρός συντονισμένος στο πεδίο των επιχειρήσεων, και ότι έχουμε φέτος σχεδόν 90 νεκρούς;
Αλήθεια ποιός είναι υπεύθυνος για την εκκένωση μιας περιοχής ;
Αυτό είναι ένα από τα άλλα τεράστια σφάλματα που έγιναν. Ακούω ότι ο δήμαρχος δεν είναι υπεύθυνος για την εκκένωση. Λάθος. Η αρμοδιότητα εκκένωσης μιας περιοχής είναι του δημάρχου, σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο, δηλαδή το νόμο 4299/2014 και το πνεύμα του νομοθέτη. Η Πυροσβεστική εισηγείται στον δήμαρχο, αλλά εκείνος αποφασίζει.
Επομένως η ευθύνη που δεν δόθηκε εντολή εκκένωσης ανήκει στο δήμαρχο Μαραθώνα, αυτό λέτε;
Ανήκει στο δήμαρχο Μαραθώνα. Αλλά όταν κάποιος δεν γνωρίζει από πριν το θεσμικό πλαίσιο, δεν δρομολογεί και εγκαίρως τα πράγματα, ώστε να μη θρηνήσουμε θύματα. Και αν δεν πάρει εκείνη την ώρα, μέσα σε ελάχιστα λεπτά, ο δήμαρχος τη σωστή απόφαση, μπορεί να πεθάνουν ακόμη περισσότεροι άνθρωποι.
Τόση ώρα πάντως, μας περιγράφετε ένα απίστευτο αλαλούμ…
Έτσι, όπως σας τα λέω έγιναν τα πράγματα. Είχα προειδοποιήσει για όλα αυτά από το 2009. Σκεφτείτε επίσης ότι όλα τα δάση γύρω από την Αθήνα είναι σαν αυτά στο Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι στη Ραφήνα. Είναι δηλαδή θέμα χρόνου, να επαναληφθεί μια παρόμοια τραγωδία, κάπου αλλού. Ξέρετε πόσοι δήμοι δεν έχουν σχέδια για αντίστοιχες περιπτώσεις;
Χθες ο Πρωθυπουργός είπε ότι αναλαμβάνει την πολιτική ευθύνη για την τραγωδία, φωτογραφίζοντας ως υπεύθυνη την άναρχη δόμηση…
Είναι δηλαδή καινούργιο φαινόμενο η άναρχη δόμηση στην Ελλάδα; Χρόνια υπάρχει, χρόνια ακούμε τα ίδια και τα ίδια.
Σας κάλυψαν οι κυβερνητικές απαντήσεις κατά τη προχθεσινή συνέντευξη Τύπου;
Όχι. Εδώ έχουν γίνει άλλα λάθη, πέρα από τα επιχειρησιακά. Το πρώτο είναι ότι δεν ακούσαμε μια τεράστια συγνώμη από τη πολιτεία, δηλαδή να σκύψει ταπεινά η εξουσία μπροστά σε όσους πλήρωσαν τα λάθη και τις αμέλειες του κρατικού μηχανισμού. Δεν υπήρξε κάτι τέτοιο, γι αυτό και ο κόσμος έχει θυμώσει. Αν το προσέξατε, χθες ο Πρωθυπουργός δεν είχε το ίδιο ύφος με εκείνο όσων συμμετείχαν στο πάνελ της προχθεσινής συνέντευξης.
Ένα δεύτερο σημείο είναι ότι έπρεπε να δοθεί μια ελπίδα στον κόσμο πως έχουμε μάθει κάτι από τα λάθη που οδήγησαν στη τραγωδία. Απορώ γιατί ο Πρωθυπουργός δεν άρπαξε την ευκαιρία, προκειμένου να εξαγγείλει πέντε πράγματα ουσίας.
Δηλαδή δεν φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού ότι χρειαζόμαστε υπουργείο Πολιτικής Προστασίας ή κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας; Έχουμε τόσα άλλα υπουργεία και δεκάδες ανθρώπους για μικρότερης σημασίας ανάγκες. Αλλά δεν βλέπουμε την ανάγκη σύστασης ενός τέτοιου υπουργείου, καιν στελέχωσής του με αξιοκρατία, μήπως και βγούμε από το βούρκο.
Το τρίτο φυσικά λάθος είναι ότι δεν είχαμε ούτε μια παραίτηση. Θεωρώ ότι αυτή κατάσταση είναι παρά πολύ κακή για τους διοικούντες. Δείχνει ότι δεν έχουν συναίσθηση του τι έγινε.
