Όσο γερνάω γίνομαι συντηρητικός, παίρνοντας διαζύγιο από το μεγάλο ρίσκο. Δεν λέω μηδενικό, επειδή μου έχουν πει ότι ησυχία βρίσκει κανείς μόνο στα νεκροταφεία δεν είμαι ακόμη έτοιμος για κάτι τέτοιο. Από την άλλη πλευρά, όποιος δεν υπολογίζει τον κίνδυνο, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με μεγάλες θύελλες. Σας ρωτώ, λοιπόν: Έχουν περάσει κοντά 14 χρόνια που οι αγορές μόνο ανεβαίνουν. Έχουμε ξεχάσει τι θα πει πτώση. Μήπως έφτασε η ώρα;
Θα είναι μια σφαίρα στην Ουκρανία, θα είναι τα επιτόκια, θα είναι ένα άλλο τυχαίο γεγονός; Παρακολουθώντας πριν πολλά χρόνια μια διάλεξη του μεγάλου Αντέ Κοστολάνι έμαθα ότι τα γεγονότα έρχονται για να δικαιολογήσουν την τάση της αγοράς. Ότι το ίδιο γεγονός μπορεί να ερμηνευτεί με έναν άλφα τρόπο όταν η αγορά είναι έτοιμη να ανέβει και με έναν β τρόπο όταν είναι έτοιμη να πέσει. Το ίδιο γεγονός, δηλαδή, μπορεί να περάσει απαρατήρητο τη μία φορά και να θεωρηθεί ως η πύλη εισόδου στην Κόλαση μια άλλη φορά. Η πραγματική αιτία της ανόδου και της πτώσης βρίσκεται στο ποιος κρατάει τα χαρτιά. Αν αυτά βρίσκονται σε λίγα και ισχυρά χέρια ή αν έχει γίνει η περίφημη «διανομή». Αν οι ισχυροί, δηλαδή, έχουν μετακυλήσει τον δικό τους κίνδυνο σε τρίτους. Αυτό το μαθαίνουμε, δυστυχώς, κατόπιν εορτής. Το διαπιστώνουμε πάντα εκ των υστέρων.
Έχουμε, πάντως, ένα γεγονός: Τα επιτόκια βρίσκονται σε ανοδική τροχιά. Ανοδικά επιτόκια και ανοδικά χρηματιστήρια είναι κάτι που δεν το είχαμε συνηθίσει στο παρελθόν. Και μάλλον δεν θα το συναντήσουμε ούτε στο μέλλον. Σήμερα οι μετοχές διαπραγματεύονται με πολλαπλασιαστές κερδών που αγγίζουν τη στρατόσφαιρα. Αυτό δικαιολογείται μέχρι σήμερα από τους χρηματομεσίτες, επειδή δεν υπάρχει αντίπαλος. Ένα ευρώ απόδοση σε μία μετοχή είναι (ή καλύτερα ήταν) καλύτερη από τη μηδενική απόδοση που προσφέρουν (προσέφεραν) τα επιτόκια. Τώρα, όμως, υπάρχει αντίπαλος. Οπότε θα πρέπει να δούμε πως θα συμπεριφερθούν στο εξής οι μετοχικές αξίες. Και στο σημείο αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε άλλη μία παράμετρο: Τα δάνεια έχουν πλέον κόστος!
Υπάρχει και κάτι ακόμη! Ο μαγικός κόσμος που κτίστηκε πάνω στα μηδενικά επιτόκια επέτρεψε στην αγορά να μετατοπίσει το ενδιαφέρον από τη λογική των αριθμών (κέρδη – ζημίες – αποδόσεις) σε αυτή των προσδοκιών από τις καινοτόμες λύσεις του μέλλοντος. Είναι κι αυτή μία στρέβλωση των χαμηλών επιτοκίων. Έτσι έφτασε η Tesla σε μια εξωφρενική κεφαλαιοποίηση. Και όχι μόνο η Tesla. Δημιουργήθηκε ολόκληρη σχολή που τώρα κινδυνεύει να καταρρεύσει και να αφήσει πίσω της ανυπολόγιστες ζημιές στους ανυποψίαστους
Η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά δεν έχει ζήσει τις γιορτές των άλλων αγορών όλα αυτά τα χρόνια. Όταν οι άλλοι είχαν πάρτι, εμείς είχαμε κηδεία. Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η ελληνική αγορά δήθεν οφείλει να ακολουθήσει τις ξένες. Δεν βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο, ούτε και είναι ίδιες οι προοπτικές των οικονομιών μας. Από την άλλη πλευρά, αν υπάρξει κάποια σημαντική διόρθωση στις ξένες αγορές, δεν μπορεί αυτό να μην επηρεάσει και μας!
Στο δια ταύτα! Οι παλαιοί είχαν να λένε ότι δεν πρέπει να έχουμε όλα μας τα αυγά σε ένα καλάθι. Με άλλα λόγια, μαζί με τις μετοχές ας υπάρχει και μια κάποια ρευστότητα, αλλά και τοποθέτηση σε άλλες επενδύσεις. Και οι παλαιοί ήταν συντηρητικοί. Επειδή είχαν πληρώσει ακριβά δίδακτρα και πολλές φορές…
Θανάσης Μαυρίδης
