Του Βασίλη Παζόπουλου*
Το αναμενόμενο ράλι του πετρελαίου έφτασε μέχρι το κρίσιμο επίπεδο των 35-40 δολαρίων. Αφορμή στάθηκε η ελπίδα συμφωνίας των κυριότερων πετρελαιοπαραγωγών χωρών να παγώσουν την παγκόσμια παραγωγή.
Το ζήτημα είναι αν θα το ξεπεράσει τελικά. Όσο παραμένει το πετρέλαιο στις σημερινές ή και σε χαμηλότερες τιμές, οι περισσότεροι παραγωγοί πουλάνε με ζημιά. Συνεπώς η πιθανότητα να ζήσουμε μαζικές χρεοκοπίες από εταιρίες υψηλότερου κόστους παραγωγής, όπως οι αμερικάνικες σχιστολιθικές, μόνο να αποκλειστεί δεν μπορεί.
Μην περιμένετε υψηλές τιμές
Ο Σαουδάραβας υπουργός πετρελαίου, ο οποίος θεωρείται ο πιο ισχυρός άντρας στον κόσμο στον κλάδο της ενέργειας, εμφανίστηκε κυνικός στο Χιούστον :
Συμφωνία για μείωση της παραγωγής μην περιμένετε. Η αγορά τελικά θα ισορροπήσει γιατί με την πάροδο του χρόνου οι παραγωγοί υψηλού κόστους θα βγούνε εκτός αγοράς. Για τα επόμενα δύο χρόνια οι τιμές θα παραμείνουν χαμηλά.
Αίσθηση έκανε όταν απευθύνθηκε στις αμερικάνικες εταιρίες : «Χαμηλώστε το κόστος, δανειστείτε χρήματα ή κλείστε το. Ακούγεται σκληρό, και δυστυχώς είναι, αλλά είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την αποκατάσταση της ισορροπίας των αγορών».
Άρχισαν οι χρεοκοπίες
Στις ΗΠΑ τα ανησυχητικά μηνύματα εντάθηκαν όταν η Energy XXI και η SandRidge Energy, με συνολικό χρέος 8 δις δολαρίων, δήλωσαν αδυναμία να καταβάλουν τους τόκους επί των ομολόγων τους.
Οι δύο εταιρίες έχουν διορία μέχρι τα μέσα του επόμενου μήνα να πληρώσουν τα οφειλόμενα ή να έρθουν σε μια συμφωνία με τους πιστωτές τους. Αν τελικά χρεοκοπήσουν, θα έχουμε τα μεγαλύτερα θύματα, από πλευράς οικονομικών μεγεθών, εδώ και 1,5 χρόνο.
Το πρόβλημα είναι πως ακολουθούν και άλλοι, με υποχρεώσεις πολλών δεκάδων δισεκατομμυρίων. Μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου είχαμε 11 χρεοκοπίες ομολόγων υψηλής απόδοσης, τις υψηλότερες μέσα σε διάστημα ενός μηνός από τον Σεπτέμβρη του 2009.
Οι τιμές των ομολόγων αντανακλούν τους φόβους της αγοράς. Οι επενδυτές ζητούν τώρα αποδόσεις που φτάνουν μέχρι και 20% για να δεχτούν να ρισκάρουν. Οι εταιρίες δεν χρωστάνε μόνο στους ομολογιούχους αλλά και στις τράπεζες, οι οποίες βάζουν στην άκρη περισσότερα χρήματα για να καλύψουν πιθανές ζημίες.
Ο κλάδος της ενέργειας έχει παρασύρει και τους υπόλοιπους στην αβεβαιότητα. Απόδειξη, το παρακάτω διάγραμμα απόδοσης των εταιρικών ομολόγων υψηλού κινδύνου, που πιστοποιεί την επικινδυνότητα τους και την αυξητική τάση του κινδύνου χρεοκοπιών
Υπάρχει και η αισιόδοξη - Varoufakis style άποψη, που θέλει κάποιες εταιρείες επίτηδες να δείχνουν ότι έχουν δυσκολίες, προκειμένου να παρακινήσουν τους πιστωτές τους να διαπραγματευτούν μια καλύτερη συμφωνία για το χρέος τους.
Αβεβαιότητα και για τους μεγάλους
Ενδεικτικό της ρευστής κατάστασης είναι η τιμή της μετοχής της πετρελαϊκής Chesapeake Energy (CHK). Μέσα στον Φεβρουάριο έκανε μια διαδρομή από τα 3,5 δολάρια στο 1,5, για να σκαρφαλώσει κοντά στα 3 και πάλι.
Πρόκειται για μια εταιρία που συμπεριλαμβάνεται στον δείκτη S&P με τις 500 μεγαλύτερες αμερικάνικες επιχειρήσεις. Δεν είναι κάποια περιφερειακή εταιριούλα που μας έχει συνηθίσει σε ακραία σκαμπανεβάσματα.
Η άλλοτε κραταιά εταιρία, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς φυσικού αερίου στις ΗΠΑ, περνάει δύσκολες ώρες. Πριν ξεκινήσει η υποχώρηση της τιμής του μαύρου χρυσού, η τιμή της ήταν 30 δολάρια.
Από τις πιο σημαντικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες, η Βενεζουέλα είναι αυτή που αντιμετωπίζει δυσκολίες και δύσκολα θα αποφύγει την αναδιάρθρωση του χρέους της. Για να πληρώσει τις τελευταίες υποχρεώσεις στο εξωτερικό, αναγκάστηκε να πουλήσει τον χρυσό που κατείχε.
Το Μακροπρόθεσμο σενάριο
Η πειστικότερη εξήγηση του λόγου που οι πετρελαιοπαραγωγοί βιάζονται να πουλήσουν ανεξαρτήτως τιμής, είναι ο φόβος πως στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, η ζήτηση του πετρελαίου θα πέσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Ο Bill Gates, ιδρυτής της Microsoft και πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, μέσω του φιλανθρωπικού ιδρύματος που διευθύνει, έχει θέσει σαν πρώτη προτεραιότητα την φτηνή και καθαρή ενέργεια.
Είναι σίγουρος πως μέσα στα επόμενα 15 χρόνια θα ανακαλυφθεί μια επαναστατική τεχνολογία που θα σώσει τον πλανήτη από την περιβαλλοντική καταστροφή και θα ηλεκτροδοτήσει όλο τον κόσμο, καταπολεμώντας την φτώχεια.
Προκειμένου αυτή η φιλόδοξη προοπτική να γίνει πραγματικότητα, ο Gates θεώρησε ως προϋπόθεση την γενναία κρατική χρηματοδότηση. Προφανώς δεν αποτελεί σύμπτωση ότι ο Barack Obama προτίθεται να βάλει 10 δολάρια φόρο σε κάθε βαρέλι πετρελαίου, με τα έσοδα να διατεθούν στην έρευνα και αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.
Μια πολλά υποσχόμενη καινοτομία βγήκε πριν λίγες εβδομάδες από μία ερευνητική μονάδα υπό την καθοδήγηση του Ινδού δισεκατομμυριούχου Manoj Bhargava. Είναι ένας μηχανισμός που μοιάζει με στατικό ποδήλατο γυμναστικής. Μία ώρα πετάλι, εξασφαλίζει ηλεκτρική ενέργεια σε ένα νοικοκυριό για ένα ολόκληρο 24ωρο.
Πόσο κοστίζει; Μόλις 250 δολάρια.
Ο Bhargava είναι ένας ιδιαίτερα ενδιαφέρον άνθρωπος, που έχει αφιερώσει το 90% της περιουσίας του στις προσπάθειες για την εξεύρεση φτηνής ενέργειας και δημιουργίας πόσιμου νερού, προκειμένου να ανακουφίσει τα φτωχότερα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού.
Ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα
Άλλο ένα αξιοσημείωτο σενάριο, αφορά την εξάπλωση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Τα επόμενα χρόνια αρκετές εταιρίες ετοιμάζονται να εισέρθουν στον χώρο, εκτός από τις γνωστές Tesla, Nissan και Chevrolet.
Η παραγωγική δυνατότητα της Tesla, από τα 50.000 οχήματα πέρυσι, υπολογίζει να ανέλθει στις 500.000 μέχρι το 2020. Αν υποθέσουμε πως έχουν και πάλι διαβάσει σωστά τις εξελίξεις, σημαίνει πως λίγο μετά το 2020, η παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο θα λιγοστέψει κατά 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.
Αν μέχρι το 2040 τα μισά αυτοκίνητα είναι ηλεκτρικά, το 2030 η ζήτηση θα υποχωρήσει κατά 6-7 εκατομμύρια βαρέλια, ενώ θα πλησιάζει το 20 εκατομμύρια το 2040. Σήμερα η παραγωγή είναι περίπου 90 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.
Φυσικά υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος και πολλά εμπόδια για να ξεπεραστούν. Και κυρίως για να δημιουργηθούν πολλοί σταθμοί ανεφοδιασμού, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ακόμα όμως και αν υπάρξουν λιγότερα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα, ο συνδυασμός τους με άλλες εφευρέσεις προς την αποδοτικότητα της καθαρή ενέργειας που θα εμφανιστούν τα επόμενα χρόνια, μας εισαγάγει σε μια νέα εποχή.
Την νέα εποχή της φτηνής ενέργειας, με τον ρόλο του πετρελαίου αναπόφευκτα να περιορίζεται αισθητά.
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).
