Του Δρ. Θεόδωρου Τσακίρη
Η διαπραγματευτική «Οδύσσεια» του Crans-Montana που κατέληξε σε ένα δυστυχές αλλά προδιαγεγραμμένο αδιέξοδο θα πρέπει να αποτελέσει αφετηρία ουσιαστικής περισυλλογής και δημιουργικής ενδοσκόπησης. Εάν υπήρξε κάτι το θετικό από το δράμα του Crans-Montana αυτό ήταν ότι η διεθνής κοινή γνώμη ήρθε αντιμέτωπη με την πραγματικότητα της τουρκικής αδιαλλαξίας την οποία βιώνουμε στο πετσί μας ως Κυπριακός Ελληνισμός εδώ και πάνω από 40 χρόνια.
Η διαδικασία αυτή ανέδειξε ότι το επίκεντρο του Κυπριακού προβλήματος δεν είναι άλλο από το ζήτημα της ασφάλειας και του εδαφικού επί των οποίων δεν είχε γίνει εδώ και 9 χρόνια καμία ουσιαστική συζήτηση. Το γεγονός ότι πήγαμε σε αμφότερες τις συσκέψεις απροετοίμαστοι κατά τρόπο βεβιασμένο ήταν κάτι περισσότερο από εμφανές. Αρκεί κανείς να θυμηθεί τις συνεχείς αυτό-διαψεύσεις του κ. Αναστασιάδη και τις αυτό-αναιρέσεις των κόκκινων γραμμών που ο ίδιος έθετε δημοσίως, αρχικά στο δείπνο της 1η Δεκεμβρίου που οδήγησε στη Γενεύη και εν συνεχεία κατά τις εβδομάδες που προηγήθηκαν του επιβλαβέστερου δείπνου που έλαβε χώρα στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Ιούνιο.
Εκεί ο κ. Αναστασιάδης αποδέχθηκε να δώσει στον κ. Eide ρόλο οιωνοί επιδιαιτητή με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί να θεωρήσει μια ημέρα πριν την έναρξη του Crans-Montana ότι το κείμενο του κ Eide δεν ήταν ούτε κοινό, ούτε δεσμευτικό και ούτε καν κείμενο επί των οποίων θα συζητούσαν οι πέντε πλευρές της διάσκεψης. Το γεγονός ότι ο ίδιος ο κ. Αναστασιάδης είχε εξουσιοδοτήσει τον κ. Eide για να συντάξει το κείμενο αυτό προφανώς διέλαθε της προσοχής του προεδρικού επιτελείου.
Το φιλοτουρκικά ετεροβαρές κείμενο Eide προφανώς και έμεινε στο τραπέζι και αποτέλεσε τη βάση των βρετανο-τουρκικών προτάσεων που επανέφεραν στο προσκήνιο τις ιδέες του Σχεδίου Annan περί μιας Συνθήκης Εφαρμογής με βασικό γνώμονα να πάρουν όλες οι εγγυήτριες δυνάμεις από μια στρατιωτική βάση και να αναβαπτιστεί το αποικιοκρατικό σύστημα που δημιούργησαν οι συνθήκες εγγυήσεων και συμμαχίας. Προφανώς και ο κ. Αναστασιάδης, όπως και κανένας προκάτοχος ή διάδοχος του δεν θα μπορούσαν να αποδεχθούν κάτι τέτοιο, αλλά κανένας από τους προκατόχους του κ. Αναστασιάδη, του κ. Χριστόφια συμπεριλαμβανομένου, δεν έδωσε βήμα στο Ψευδοκράτος για να συζητήσει την κατάργηση διεθνών συνθηκών της Κυπριακής Δημοκρατίας, να συναινέσει δηλαδή σε 5μερή διάσκεψη.
Η κακή κληρονομιά του 5μερούς πλαισίου συζήτησης του ζητήματος των Εγγυήσεων αποτελεί το πρώτο τουρκικό κεκτημένο που μένει από αυτή τη διαδικασία «διαπραγμάτευσης» αλλά δυστυχώς δεν ήταν το μόνο. Οι προτάσεις της 4ης Ιουλίου του κ. Αναστασιάδη[1] αποτελούν μνημείο διαπραγματευτικής προχειρότητας χαρακτηριζόμενης από αβελτηρία ανάλογη αυτής του επικεφαλής του Τιτανικού που δεν είδε το Παγόβουνο. Οι προτάσεις του κ. Αναστασιάδη περί αποδοχής της Εκ Περιτροπής Προεδρίας, η παραχώρηση του πρώτου λόγου στους παράνομους χρήστες των περιουσιών των προσφύγων, σε περιοχές υπό μελλοντική υπό τ/κ διοίκηση περιοχή, και η αποδοχή Βέτο για τους Τουρκοκύπριους μέσω της διάταξης για απαραίτητη θετική τουρκοκυπριακή ψήφο για όλες τις αποφάσεις, παραβιάζουν ομόφωνες αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου και τις προεκλογικές δεσμεύσεις του ιδίου του κ. Αναστασιάδη, ο οποίος στο προεκλογικό του πρόγραμμα το 2013 είχε πει ότι δεν δεσμεύεται από την πρόταση του προκατόχου του για την εκ περιτροπής προεδρία.
Η πρόταση του με την οποία θα εξισώνονταν οι Ελλαδίτες που διαμένουν ως Ευρωπαίοι πολίτες στην Κύπρο έναντι των πολιτών ενός μη-κράτους μέλους της Ε.Ε. παραβίαζε τα δικαιώματα τους ως Ευρωπαίοι πολίτες και επειδή εξισώνονταν με τους Τούρκους αλλά και επειδή θα ήταν οι μόνοι πολίτες κράτους μέλους της Ε.Ε. που θα υφίσταντο αυτή την διάκριση. Μια τέτοια πρόταση θα κατέπιπτε στα ευρωπαϊκά δικαστήρια εκτός και εάν γινόταν -όπως απαίτησαν οι Τούρκοι στο Crans-Montana και τη Γενεύη- τμήμα του πρωτογενούς ευρωπαϊκού δικαίου
Οι λεόντειες υποχωρήσεις του κ. Αναστασιάδη στα εσωτερικά κεφάλαια θα καθιστούσαν τη λύση θνησιγενή ακόμη και εάν περνούσε από τους Ε/Κ στο δημοψήφισμα κάτι εξαιρετικά αμφίβολο ακόμη και εάν ο κ. Αναστασιάδης κέρδιζε από την Τουρκία αυτά που πρότεινε στο ζήτημα της ασφάλειας, τι όμως ακριβώς πρότεινε; Πρότεινε κάτι χειρότερο ακόμη και από τις προτάσεις που ο ίδιος υπέβαλλε τον Σεπτέμβριο του 2016 στο δικοινοτικό διάλογο και τον Ιανουάριο του 2017 στη Γενεύη καθώς στο Crans-Montana σε αντίθεση με τότε:
- Αποδέχθηκε την ύπαρξη Τούρκων αστυνομικών στην πολυεθνική αστυνομική δύναμη που θα παρέμεινε στο διηνεκές στην Κύπρο
- Αποδέχθηκε όχι την άμεση κατάργηση/αποχώρηση των αγημάτων της ΤΟΥΡΔΥΚ και της ΕΛΔΥΚ μετά την εφαρμογή της λύσης αλλά τον επανακαθορισμό του αριθμού τους με απροσδιόριστη ρήτρα λήξης της παραμονής τους. Η βασική του διαφωνία με τους Τούρκους ήταν το εάν θα υπήρχε review όπως θέλαμε εμείς ή sunset clause όπως θέλανε οι Τούρκοι
- Αποδέχθηκε την παραμονή απροσδιόριστου αριθμού τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα ακόμη και ΜΕΤΑ την έναρξη εφαρμογής της συμφωνίας και ενώ στο μεταξύ θα έχουν αποκτήσει δικαιώματα βέτο οι Τ/Κ στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΚΔ κατά δική του παραχώρηση
- Δεν έκανε λόγο για ποσοστό αποχώρησης του 75% αλλά μιλούσε απλά για δραστική μεν απροσδιόριστη δε απόσυρση τουρκικών στρατευμάτων την πρώτη ημέρα της εφαρμογής της λύσης δηλαδή την πρώτη ημέρα μετά τη δημοψηφίσματα
- Απαιτούσε την έναρξη της αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων όχι ΕΩΣ την πρώτη ημέρα εφαρμογής της συμφωνίας αλλά ΑΠΟ ή ΚΑΤΑ την πρώτη ημέρα εφαρμογής, κάτι που είναι και πρακτικά και διαδικαστικά αδύνατον, καθώς πρέπει να περάσει ειδικός νόμος από την τουρκική βουλή που θα επιτρέψει την αποχώρηση τουρκικών στρατευμάτων από μια άλλη χώρα
- Απαιτούσε την κατάργηση της συνθήκης των εγγυήσεων όχι πριν αλλά κατά την πρώτη ημέρα εφαρμογής της λύσης κάτι που επίσης δεν θα μπορούσε να γίνει κατά τρόπο αυτόματο
- Δεν έλαβε καμία πρόνοια όπως του πρότειναν οι αρχηγοί των 3 κομμάτων των δυνάμεων της αλλαγής να υπάρξει μια μεταβατική περίοδος μετά το δημοψήφισμα εντός της οποίας δεν θα τίθεται σε εφαρμογή τη Συμφωνίας Λύσης έως ότου αποχωρήσουν από την Κύπρο όλες οι τουρκικές δυνάμεις.
- Δεν έλαβε καμία πρόνοια για μηχανισμό εξακρίβωσης και επαλήθευσης της διαδικασίας αποχώρησης των τουρκικών δυνάμεων και του οπλισμού τους
Το αποτέλεσμα αυτών των προτάσεων θα ήταν ότι την ώρα που οι Τ/Κ θα έχουν αποκτήσει δικαιώματα βέτο, 24 ώρες μετά τα δημοψηφίσματα, μέσω της εφαρμογής των προνοιών της συμφωνίας που ο κ. Αναστασιάδης πρότεινε, η συνθήκη εγγυήσεων δεν θα είχε καταργηθεί ενώ θα βρίσκονταν στην Κύπρο ΟΛΟΙ του τούρκοι στρατιώτες…
*O δρ. Θεόδωρος Τσακίρης ([email protected]) είναι Επίκουρος Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής, Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
[1] «H τελική πρόταση Αναστασιάδη στον Γκουτέρες», Φιλελεύθερος, 06/07/2017,
