«Το να γράφει κανείς παντού απαιτεί μεγάλη εξάσκηση και πειθαρχία. Το να ακούς μόνο την εσωτερική σου φωνή και τα μπιπ του κέρσορα θέλει εξάσκηση. Είναι σαν να απαρνείσαι το περιβάλλον σου ζώντας για λίγο μια περίοδο αυτισμού», υποστηρίζει στο Liberal η συγγραφέας, Τίνα Κουτσουμπού, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι η ίδια χρειάζεται τα χαρτιά της, τη γωνιά της και το γραφείο της.
Με διηγήματά της βραβευμένα σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς σε Ελλάδα και Κύπρο, τρεις συλλογές διηγημάτων και έναν τουριστικό οδηγό τσέπης για την Καλαμάτα, στο ενεργητικό της και το καινούργιο της βιβλίο «Το νερό που μ’ εκδικήθηκε» από τις εκδόσεις ΑΩ στις προθήκες, η συγγραφέας, ανατρέχει σε αναγνωστικές αδυναμίες, αγάπες κι εμμονές:
«Μ’ ενδιαφέρουν τα προβλήματα του καιρού μας κι όσα φέρνει η νέα εποχή με τις προκλήσεις της στην κοινωνία και ειδικά στη νέα γενιά. Μ’ αρέσει ακόμη να δοκιμάζω νέες τεχνικές και θέματα όμως παράλληλα είμαι αρκετά νοσταλγική. Έτσι γυρνώ πολλές φορές πίσω στα παλιά, ανασύροντας ιστορικά γεγονότα και θέματα που μπλέκω στις ιστορίες μου. Άλλωστε χωρίς ανατροφοδότηση από το παρελθόν (γιατί το γνωρίζουμε καλά) και από τα βιώματά μας (που μας δίνουν σιγουριά), δεν μπορούμε να πάμε παρακάτω», θα μας πει επιμένοντας ότι για να γίνει κάποιος ήρωάς της θα πρέπει «να είναι αληθινός, να συγκινεί, να είναι βαθιά ανθρώπινος με τα λάθη και τις αδυναμίες του. Να μην φοβάται να τσαλακωθεί και να εκτεθεί».
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κυρία Κουτσουμπού, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Η συγγραφή είναι μια μοναχική διαδικασία μέσω της οποίας καταδύεσαι στον βαθύτερο εαυτό σου, απαιτεί επομένως μεγάλη συγκέντρωση και ησυχία. Γι αυτό προτιμώ να χρησιμοποιώ ένα δικό μου χώρο, όπου ανάμεσα σε χαρτιά και βιβλία απομονώνομαι στον υπολογιστή μου. Κάποιες φορές ακούω ταυτόχρονα μουσική που με γαληνεύει, για παράδειγμα κλασσική.
Το να γράφει κανείς παντού απαιτεί μεγάλη εξάσκηση και πειθαρχία. Το να ακούς μόνο την εσωτερική σου φωνή και τα μπιπ του κέρσορα θέλει εξάσκηση. Είναι σαν να απαρνείσαι το περιβάλλον σου ζώντας για λίγο μια περίοδο αυτισμού. Μπορεί να συμβεί πολύ αργότερα όταν το μολύβι γίνει προέκταση του χεριού κι ο νους το όχημα για ένα αέναο ταξίδι σκέψεων. Προσωπικά φλερτάρω με την ιδέα να γράψω σε μια ξαπλώστρα παραλίας ή στον αγαπημένο χώρο ενός coffee shop.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Αρκεί να πιάσω τον άξονα για αυτά που θέλω να θίξω. Πολλές φορές η ίδια η ιστορία με οδηγεί και ξεφεύγω από τα πλαίσια που έχω αρχικά θέσει. Μια εικόνα, μια συμπεριφορά, μια ιδιόρρυθμη κατάσταση μπορούν να οδηγήσουν σε εγκιβωτισμούς (ιστορία μέσα στην ιστορία) αλλά και να φέρουν στο προσκήνιο έναν νέο ήρωα έξω από την αρχική σκαλέτα μου. Έπειτα ακόμη και το τέλος της αφήγησής μου μπορεί να με εκπλήξει.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Δεν μπορώ να τον πω παράξενο ή αλλόκοτο, απλά γράφτηκε σε διαφορετικές χρονικές περιόδους με ένα μεγάλο διάστημα διαλείμματος ανάμεσα στις σελίδες του. Μιλώ για ένα ανέκδοτο ακόμη έργο μου που ξεκίνησε από το 2017 σαν ιδέα, για λίγο εγκαταλείφθηκε και έπειτα ασχολήθηκα πάλι πριν την πανδημία. Η περίοδος της καραντίνας με βοήθησε να ολοκληρώσω ό,τι είχα με κόπο ξεκινήσει μετά από μια μακριά περίοδο έρευνας.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Γενικά δεν έχω εμμονές. Μ’ ενδιαφέρουν όμως τα προβλήματα του καιρού μας κι όσα φέρνει η νέα εποχή με τις προκλήσεις της στην κοινωνία και ειδικά στη νέα γενιά. Μ’ αρέσει ακόμη να δοκιμάζω νέες τεχνικές και θέματα όμως παράλληλα είμαι αρκετά νοσταλγική. Έτσι γυρνώ πολλές φορές πίσω στα παλιά, ανασύροντας ιστορικά γεγονότα και θέματα που μπλέκω στις ιστορίες μου. Άλλωστε χωρίς ανατροφοδότηση από το παρελθόν (γιατί το γνωρίζουμε καλά) και από τα βιώματά μας (που μας δίνουν σιγουριά), δεν μπορούμε να πάμε παρακάτω.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Πρέπει να με αφορά, να με κινητοποιεί συναισθηματικά ο ήρωας, ή η ιστορική περίοδος που θα χρησιμοποιήσω σαν φόντο και έτσι να μου παρέχει ένα ισχυρό κίνητρο για να ασχοληθώ, να πλάσω τους ήρωες και τις περιπέτειές τους. Να με συναρπάζει και μόνο η ιδέα να φτιάξω το σχεδιάγραμμα στο μυαλό μου, ώστε να γίνει μια εν δυνάμει ιστορία… στο χαρτί. Άλλωστε οτιδήποτε μυρίζουμε και ακούμε ή βλέπουμε γύρω μας, μπορεί να γίνει υλικό για τη συγγραφή ενός διηγήματος. Φυσικά εξυπακούεται πως γράφω αυτά που κι εμένα μ’ αρέσει να διαβάζω.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Να είναι αληθινός, να συγκινεί, να είναι βαθιά ανθρώπινος με τα λάθη και τις αδυναμίες του. Να μην φοβάται να τσαλακωθεί και να εκτεθεί στην προσπάθειά του να αποκτήσει αυτογνωσία. Να φτάσει στην κάθαρση στο τέλος, προβάλλοντας μέσα από την ματιά του την φωτεινή πλευρά της ζωής, σταλάζοντας στην ψυχή τού αναγνώστη κάτι από το δικό του απόθεμα αισιοδοξίας.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Είναι παράξενο αλλά μέσα από μια είδηση στα κλεφτά και στα ψιλά των εφημερίδων, την εποχή της κρίσης και των μνημονίων, γεννήθηκε στο μυαλό μου η εικόνα στην οποία στήριξα δυο από τα διηγήματά μου στην τελευταία μου συλλογή «Το νερό που με εκδικήθηκε». Είναι αρχικά το μικρό παιδί που δεν έχει κολατσιό στο διήγημα «Ο καινούργιος» και ο άνθρωπος των φαναριών που συναντούσα στο δρόμο μου καθημερινά σε ένα φανάρι να πουλά χαρτομάντηλα, ο Χασάν, που έγινε ο ήρωας του ομότιτλου διηγήματός μου.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Το «Μιχαήλ Στρογκώφ» του Ιουλίου Βέρν σε ηλικία 12 ετών και οι «Άθλιοι» του Βίκτωρα Ουγκώ.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Έχω πολλά αγαπημένα βιβλία ακόμη και ποίηση στην οποία επιστρέφω όπως της Κικής Δημουλά, της Μεσσήνιας ποιήτριας, Γιώτας Αργυροπούλου ή κάποιο κοινωνικό -ιστορικό μυθιστόρημα όπως η «Αστροφεγγιά του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Πολλοί ξένοι κι έλληνες, κλασσικοί και σύγχρονοι: Τζόν Μπάνβιλ, Γιόσεφ Ρότ, Ουίλλιαμ Φώκνερ, Ζοσέ Σαραμάγκου, Ορχάν Παμούκ, Ν.Καζαντζάκης, Καββαδίας, Καβάφης, Δημουλά… Αλλά διαβάζω ακόμη και πολιτικές, ιστορικές και κοινωνικές μελέτες, επειδή μου αρέσει πολύ η ιστορία και η ψυχολογία έτσι η λίστα των συγγραφέων που με γοητεύουν μεγαλώνει καθημερινά. Μ’ αρέσουν οι συγγραφείς που τολμούν να κοιτούν πίσω από τον καθρέφτη, που δεν είναι προβλέψιμοι. Γενικά είμαι καλή αναγνώστρια με τον όρο ότι αφήνομαι να παρασυρθώ στην αγορά ενός ακόμη βιβλίου που θα με μαγνητίσει ακόμη και με το εξώφυλλο, πόσο μάλλον για το θέμα του.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Είμαι συνήθως μόνη εγώ κι ο υπολογιστής κι αν δεν έχω χαμηλή μουσική αφήνομαι στο μαγικό ήχο του κέρσορα που χορεύει στην οθόνη.
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Καταπιάνομαι με ποίηση κι έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου μια νουβέλα, μπορεί και μυθιστόρημα, ο καιρός θα δείξει.
