Οι σχέσεις με τους «πρώην» είναι πάντα οι πιο δύσκολες. Είναι οι σχέσεις στις οποίες ο ένας αποφασίζει να προχωρήσει και να γυρίσει σελίδα, όπως λέμε και ο άλλος προσπαθεί με κάθε τρόπο να δηλώσει πως είναι εδώ, πως είναι ο καλύτερος, πως μετά από αυτόν έρχεται το χάος, προσπαθώντας παράλληλα να παραμένει μέσα σε έναν κοντινό κύκλο. Το ίδιο ισχύει και στην πολιτική.
Όταν οι πρώην πολιτικοί οδηγούνται στην έξοδο από τους ίδιους τους κομματικούς μηχανισμούς, τότε ή «τους ξεβράζει το κίνημα» όπως λέει το ΚΚΕ, ή «κατεβαίνουν από το τρένο» και «μπαίνουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας», όπως λέει το ΠΑΣΟΚ. Και όπως υποστήριζε ο Ευάγγελος Αβέρωφ, «έξω από το μαντρί τους έτρωγε ο λύκος».
Όταν οι «πρώην» ηττώνται όχι μόνο εντός των κομμάτων τους, αλλά κυρίως από την ψήφο των πολιτών, τότε εντάσσουν από μόνοι τους τον εαυτό τους στην κατηγορία των σοφών και πολύτιμων πολιτικών. Και έτσι αντί να αποσυρθούν από την πολιτική ζωή, όπως συμβαίνει στις περισσότερες δημοκρατικές χώρες, προσπαθούν με κάθε τρόπο να παραμείνουν στο πολιτικό προσκήνιο.
Αντί να συνειδητοποιήσουν, ότι η πολιτική τους πορεία κρίθηκε τόσο από τους ψηφοφόρους, όσο και από τους κομματικούς τους μηχανισμούς και να παροπλιστούν, συμβιβαζόμενοι με το γεγονός και να συνεχίσουν τη ζωή τους μακριά από το πολιτικό βίο, εναγωνίως προσπαθούν να φανούν «χρήσιμοι για τον τόπο».
Και εκεί είναι το ερώτημα. Χρήσιμοι για τον τόπο ή χρήσιμοι για τους ίδιους; Προφανώς, χρήσιμοι για τους ίδιους. Η πραγματική χρησιμότητά τους, κρίθηκε στο πεδίο, κατά τη διάρκεια της ενεργούς πολιτικής τους παρουσίας και δραστηριότητας. Κρίθηκε από τον τρόπο που μπήκαν στην πολιτική, από τα πολιτικά γεγονότα με τα οποία συνδέθηκαν, από τις πολιτικές αποφάσεις που έλαβαν, από τους νόμους που αποτελούν πνευματικά παιδιά τους και από την επίγευση που άφησαν πίσω τους, αποχωρώντας από την πολιτική σκηνή. Διότι όπως λέει και η λαϊκή σοφή ρήση, «τα στερνά τιμούν τα πρώτα».
Έχει κριθεί λοιπόν η χρησιμότητά τους, κατά τη διάρκεια των ημερών που βρίσκονταν στα κέντρα των αποφάσεων. Κατά τη διάρκεια των ημερών που κάθονταν στην ηλεκτρική καρέκλα της εκτελεστικής εξουσίας. Τότε που με τις αποφάσεις τους και με τις πράξεις τους, σφράγισαν την πορεία της χώρας και καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των πολιτών.
Ωστόσο σήμερα, η πολυτέλεια του λόγου και της κριτικής από τις πίσω θέσεις του θεάτρου, απέναντι στη ζωντανή παράσταση επί της σκηνής, ίσως και να περισσεύει. Οι παρεμβάσεις ειδικού βάρους, όσων θεωρούν τους εαυτούς τους «εθνικό κεφάλαιο», ή «βαρύ όνομα», ή «χρυσή εφεδρεία», που πραγματοποιούνται επιλεκτικά, δίχως να μπορεί να προσδιοριστεί ο σκοπός τους, ασφαλώς και δημιουργούν θόρυβο.
Ορισμένοι κάνουν επίδειξη γνώσεων, άλλοι προβαίνουν σε στόχευση πολιτικών προσώπων και άλλοι προσπαθούν να πείσουν τους κομματικούς μηχανισμούς ή κάποιες ομάδες πολιτών που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, ότι είναι παρόντες κι έτοιμοι να δώσουν και πάλι μάχες.
Ο θόρυβος όμως και η σκόνη που σηκώνεται, περισσότερο δημιουργεί, παρά λύνει προβλήματα. Και σίγουρα ο θόρυβος είναι μεγαλύτερος, από τον τελικό αντίκτυπο, παρ’ όλο που αναμεταδίδεται υπερενισχυμένος από πομπούς, που εκμεταλλεύονται στο έπακρο, τις παρεμβάσεις αυτές προς ίδιο όφελος.
Τι θέλουν λοιπόν οι πρώην, από τη ζωή μας; Ας φτιάξουν ένα συμβούλιο από «πρώην», από «σοφούς» από «αδικημένους», από «χρυσές εφεδρείες», από «κρυφές ελπίδες» κι ας συζητούν μεταξύ τους, για τον τρόπο που θα αντιμετώπιζαν τα προβλήματα και θα οδηγούσαν τις καταστάσεις, αν βρισκόντουσαν ακόμα στην εξουσία. Δεν είναι δυνατόν το σήμερα και το αύριο της χώρας να βρίσκεται «σε ομηρεία», από τις επιθυμίες των «πρώην».
